اهمیت برجام و افق‌های پس از آن
درباره مفاد برجام و اهمیت هر کدام از بندهای آن به تفصیل سخن گفته شده است. از این رو برجام نیازمند دفاع نیست و به قول مشهور «آفتاب آمد دلیل آفتاب». حتی اگر فردی معمولی به این توافق نگاه کند، متوجه می‌شود که از هر نظر به نفع ایران است. با این توافق، تاریخ ایران ورق خورد و بی‌تردید می‌توان آن را آغازگر فصل نوینی در تاریخ ایران و نقطه عطفی در تاریخ انقلاب اسلامی دانست. از این پس، تاریخ ایران بعد از انقلاب را می‌توان به دو دوره پیش از توافق و پس از توافق تقسیم کرد.
همچنین در سطح بین‌المللی مذاکرات هسته‌ای نماد خاتمه یک دوران با یک گفتمان و پارادایم مشخص و آغاز دوران دیگری است. بی‌تردید دنیای پیش از برجام با دنیای پس از آن تفاوت خواهد داشت. این مذاکرات مهم‌ترین تبلور عبور جهان از یکجانبه‌گرایی و حرکت به سوی جهان چندقطبی و چندجانبه‌گراست. پس از این، حل هر بحران منطقه‌ای، نیازمند تداوم چندجانبه‌گرایی در نظام بین‌الملل است. البته جهان چندقطبی نوین برخلاف جهان دوقطبی پس از جنگ دوم جهانی و جهان تک‌قطبی پس از سقوط شوروی، دو ویژگی کاملاً جدید دارد. یکی اینکه در برابر این جهان که می‌توان آن را جهان دولت‌ها نامید، جهان جدیدی متولد شده که جهان ملت‌هاست.
امروز در پرتو انقلاب دیجیتال، ابرقدرتی به نام «افکار عمومی» ایجاد شده که هرگونه تصمیم‌گیری تکروانه از سوی دولت‌ها را مورد پرسش قرار می‌دهد. بی‌تردید انقلاب دیجیتال همچون انقلاب صنعتی چهره جهان را دگرگون خواهد کرد.
دیگر این که نظام بین‌المللی به این نتیجه رسیده که این چندجانبه‌گرایی صرفاً به قدرتهای بزرگ جهانی محدود نشود، بلکه قدرتهای منطقه‌ای هم در بازی بزرگان سهیم شوند. از این جهت، تجربه مذاکرات هسته‌ای، یک تجربه منحصر به فرد در تاریخ دیپلماسی است. زیرا تاکنون سابقه نداشته که ۶ قدرت بزرگ جهانی برای ۲۲ ماه با یک قدرت منطقه‌ای مذاکره کرده باشند و مذاکراتی از این سنخ، تنها میان خود آن قدرت‌ها بوده است. توافق هسته‌ای نشان دادکه ایران به عنوان یک قدرت منطقه‌ای در تصمیم‌گیری‌های استراتژیک جهانی مشارکت داده شده است.مذاکرات ایران و شش قدرت بزرگ دنیا یکی از پیچیده‌ترین مذاکرات نیم قرن اخیر در سطح بین‌المللی و تاریخ دیپلماسی جهان و واقعه‌ای بزرگ و بی‌نظیر در تاریخ سیاست خارجی ایران است. به نظر می‌رسد این توافق همانند قرارداد وستفالی، که پس از جنگهای سی ساله مذهبی در اروپا منعقد شد و مفادش به قوانین بین‌المللی راه یافت، زمینه گسترش مدارا و مذاکره و انعقاد معاهدات دوجانبه و چندجانبه و تغییر افق پیش‌رو را فراهم خواهد آورد. بی‌تردید این مذاکرات در تاریخ روابط بین‌الملل جایگاه ویژه‌ای خواهد یافت و کتابها و مقالات زیادی درباره آن نوشته خواهد شد.
توافق هسته‌ای هم از نظر صورت، محتوا و نتیجه در تاریخ دیپلماسی ایران بی‌نظیر و در تاریخ جهان کم‌نظیر است. شاید کمتر توافقی در تاریخ دیپلماسی جهان وجود داشته باشد که این همه سرمایه‌گذاری سیاسی و نمایش عزم و اراده برای حصول آن صورت گرفته باشد. توافق ایران و غرب، توافقی ۱۵۰ صفحه‌ای است و از نظر حجم و جزئی‌نگری یکی از مفصل‌ترین توافقنامه‌های دیپلماتیک است.
در تاریخ سازمان ملل برای نخستین بار قطعنامه‌ای تصویب شد که فرایند تصویب آن با کشور موضوع قطعنامه یعنی ایران، مشورت شد. این قطعنامه، در بیرون این سازمان تهیه شد ولی متن آن بدون تغییر در داخل سازمان به تصویب رسید. در تاریخ شورای امنیت، رسمیت دادن به غنی‌سازی انرژی هسته‌ای توسط یک کشور در حال توسعه بی‌سابقه است.لغو قطعنامه ۱۹۲۹ مهم‌ترین دستاورد برجام است، زیرا بند ۹ این سند عملاً مجوزی برای توسل به زور علیه ایران بود که در سالهای ۱۹۹۰ و ۲۰۱۱ با استناد به آن به عراق و لیبی حمله کردند.
ادامه دارد
اکبر عزیزی «اخلاق» بازیچه ورزش نیست