موسّسه آل البیت الملکیّه للفکر الاسلامی
۱۲ – ۱۴ شوال ۱۴۳۴ هجری قمری(۲۶-۲۸مرداد۱۳۹۲)
عمان – اردن هاشمی
بنیاد مرحوم آیتالله العظمی خویی در سال ۱۳۶۹ همایشی تحت عنوان «مهرجان الغدیر» در لندن برگزار کرد که در آن، بسیاری از دانشمندان حوزههای علمیه و دانشگاههای ایران و نیز تعدادی از کشورهای عربی شرکت کرده بودند. هدف از این همایش معرّفی فضائل و مناقب حضرت علی علیهالسّلام در سطح بینالمللی بود.
در این همایش من با دانشمندی ریاضیدان به نام دکتر احمد شلبی اهل عراق آشنا شدم که در آن زمان رئیس بانک پیترا در عمان اردن بود و مرا از راه کتابهایم میشناخت. او که از نزدیکان و دوستان امیرحسن ولیعهد وقت اردن بود برخی از متون عربی را که من تصحیح کرده بودم به ایشان تقدیم داشته بود و ایشان خواسته بود که من عضویت فرهنگستان علوم اسلامی اردن یعنی المجمع الملکی لبحوث الحضاره الاسلامیه را بپذیرم. از آنگاه به بعد هرساله یا هر دوساله در آن مجمع شرکت میکردم و در برخی از آنها سخنرانی ایراد میکردم از جمله در اجلاسیهای که اختصاص به تاریخ بلاد الشّام داشت من در موضوع ابوالصّلاح حلبی نمایندة شیخ طوسی در بلاد شام و کتاب کلامی او سخنرانی ایراد کردم که نظریة او در وحدت علم کلام و فقه تحت جنس تکلیف که اوّلی تکلیف عقلی و دومی تکلیف شرعی است بسیار مورد توجّه دانشمندان قرار گرفت. در جلسهای دیگر دربارة تقاسیم العلوم فی الاسلام صحبت کردم که در مجموعه الانسان و مستقبل الحضاره به وسیلة مجمع چاپ شد و وزارت علوم در ایران آن را به فارسی ترجمه و منتشر ساخت و نیز در همایشی که بحث از سنّت بود سخنرانی من تحت عنوان السّنه و توظیفها فی البناء الفکری ایراد شد.
در اجلاسیههای این مجمع شخصیتهای بزرگ علمی همچون شیخ محمد غزّالی رئیس دانشگاه اسلامی عبدالقادر الجزایر و شیخ حبیب الخوجه مدیر مجمع الفقه الاسلامی جده – عربستان سعودی و جادالحق رئیس دانشگاه الازهر و دکتر صالح العلی رئیس مجمع العلمی العراقی و استادان دانشگاه همچون دکتر وهبه الرّجیلی استاد فقه دانشگاه دمشق سوریه و دکتر جلال شوقی استاد تاریخ پزشکی از مصر و دکتر عمّار طالبی استاد تاریخ علوم از الجزایر و دکتر ظفر اسحاق انصاری رئیس موسسة تحقیقات اسلامی از پاکستان شرکت میکردند. پس از من دکتر سیدحسین نصر و آیتالله شیخ محمدعلی تسخیری و دکتر سید مصطفی محقق داماد به عضویت این مجمع درآمدند. نام مجمع با مختصر تغییر به صورت کنونی درآمد: موسّسة سلطنتی آلالبیت برای اندیشة اسلامی.
مجمع در طول حیات خود طرحهای تحقیقی متعدّدی داشته که پس از انجام به صورت کتاب منتشر ساخته است از جمله در موضوعات: ادارة امور مالی در اسلام، اندیشههای تربیتی در اسلام، رفتار با غیرمسلمانان در اسلام، شورا و مشورت در اسلام. مجمع قصد تدوین دائرهالمعارف اسلامی(= الموسوعهالاسلامیه) را داشت و مرا به عنوان عضو شورای مشورتی آن قرار داده بود ولی وقتی که من چند مقاله از دانشنامة جهان اسلام و دائره المعارف بزرگ اسلامی را به آنان نشان دادم از اجرای این طرح صرف نظر کردند.
شانزدهمین اجلاسیة این مجمع از ۲۹تا۳۱ مردادماه ۱۳۹۲ در عمان برگزار شد که در آن از ۳۳ کشور شرکت کرده بودند. موضوع اصلی این همایش دین و دولت و حکومت آرمانی در اسلام بود. از ایران به جز من و همسرم، آیت الله شیخ محمد تسخیری شرکت کرده بودند که سخنرانی مبسوطی دربارة قانون اساسی جمهوری اسلامی در مقایسه با قانون اساسی برخی از کشورها و برجستگی آن سخنرانی ایراد کردند. از طرف خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران(ایرنا) خانم سبکروح حضور داشتند. ریاست این اجلاسیه را مشاور عالی شاه اردن در امور دینی و فرهنگی شاهزاده امیرغازی عهده دار بود.
در یکی از روزهای اجلاسیه ملک عبدالله شاه اردن شرکتکنندگان را به حضور طلبیدند و به چند نفر از جمله این جانب نشان عالی علمی ملکحسین را بر پایة سوابق علمی و همکاریهای ارزندة آنان با مجمع اعطا کردند.
مهدی محقق
رئیس انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران
عضو پیوستة فرهنگستان زبان و ادب فارسی
گزارش علمی از سفری کوتاه
شانزدهمین اجلاسیه فرهنگستان علوم اسلامی اردن