محک
سوریه میانه گفتگوی مسکو ـ واشنگتن
ابوالقاسم ـ قاسم زاده
فاجعه بکارگیری سلاح شیمیایی در سوریه بحران و جنگ کثیف در این کشور را به مناقشه بین‌المللی مبدل کرده است. وزراء خارجه روسیه و آمریکا در دو روز گفتگو در ژنو با طرح شش ماده‌ای موافقت کردند تا در مدت یک هفته دولت سوریه لیست کامل از سلاح‌های شیمیایی خود را به سازمان ملل ارائه دهد و سازمان ملل حداکثر تا دو ماه آینده مأموران خود را برای امحاء این سلاح‌ها به سوریه اعزام و در فاصله زمانی چند ماه آینده مأموران سازمان ملل اقدام به محو سلاح‌های شیمیایی در سوریه کنند. با آغاز سال ۲۰۱۴ نیز انتخابات برای تشکیل دولت جدید در سوریه انجام می‌پذیرد.

دو روز بعد از اعلام موافقت مسکو ـ واشنگتن در ارائه طرح ۶ ماده‌ای، سازمان ملل گزارش رسمی مأموران اعزامی خود به سوریه درباره سلاح شیمیایی بکار گرفته شده در حومه دمشق را به اعضاء شورای امنیت سازمان ملل ارائه داد. این گزارش از بکارگرفتن گاز سمی «سارین» و شلیک این گازها به وسیله موشک‌های خاصی اطلاع می‌دهد، بدون آنکه بطور روشن و معین استفاده از این نوع سلاح شیمیایی را به یک طرف درگیر (دولت سوریه یا شورشیان) نسبت دهد. نماینده آمریکا در سازمان ملل پس از دریافت گزارش مأموران سازمان ملل به خبرنگاران گفت: چون شلیک گاز شیمیایی توسط موشک‌های زمین به زمین صورت گرفته است که در اختیار ارتش بشار اسد است، پس ادعای ما که بشار اسد از سلاح‌های شیمیایی استفاده کرده است را اثبات می‌کند.

نماینده روسیه این ادعای نماینده آمریکا را رد کرده و می‌گوید این نوع موشک‌ها توسط دولت‌های غربی و چند کشور در منطقه مدت‌ها قبل در اختیار شورشیان قرار داده شده است و آنها بارها از این ابزار (موشک زمین به زمین) در جنگ سوریه استفاده کرده‌اند.

در این میان جان‌کری وزیر خارجه آمریکا پس از دیدار از اسرائیل و مذاکره با نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی راهی پاریس شد تا قطعنامه پیشنهادی سه کشور آمریکا، فرانسه و انگلیس را به شورای امنیت سازمان ملل درباره محکومیت دولت بشار اسد و مقابله نظامی با آن ارائه دهد. مخالفت شدید لاوروف وزیر خارجه روسیه با این پیشنهاد، در عمل تصویب هر قطعنامه‌ای در شورای امنیت سازمان ملل علیه دولت سوریه را مسکوت نگهداشته است. وزیر خارجه روسیه به توافق خود با جان کری وزیر خارجه آمریکا در ژنو اشاره کرده است که آمریکا بجای ارائه هر پیشنهادی برای جنگ در سوریه به سازمان ملل باید به اجرای طرح شش ماده‌ای کمک کند و یاری رساند. بسیاری از محافل سیاسی معتقدند بحران سوریه در میانه گفتگوی مسکو ـ واشنگتن می‌چرخد، بدون آن که پایان روشنی از آن دیده شود. دبیرکل سازمان ملل بعد از ارائه گزارش رسمی مأموران این سازمان در بازرسی بکارگیری سلاح شیمیایی در حومه دمشق گفته است بحران و جنگ در سوریه راه حل نظامی ندارد و باید هر دو طرف درگیر و جامعه بین‌المللی حل این بحران از طریق سیاسی و نشست ژنو۲ را به رسمیت بشناسند.

دو صحنه در بحران سوریه دیده می‌شود. یکی صحنه میدانی داخل که ارتش سوریه روز به روز موفق می‌گردد تا شورشیان را از داخل خاک سوریه عقب براند و اطلاعیه‌های پاک‌سازی مناطق مختلف را می‌دهد. گزارش‌ها، خبر از شکست شورشیان و موفقیت نظامی ارتش سوریه دارد.

صحنه دوم، صحنه سیاسی بین‌المللی خارج از سوریه است که به طور روشن و آشکار میدان تقابل دیپلماتیک مسکو ـ واشنگتن بر سر بحران سوریه شده است. طرح حمله نظامی «اوباما» فعلاً‌ مسکوت مانده و در داخل و خارج از آمریکا مخالف بسیار دارد. در میانه گفتگوی واشنگتن ـ مسکو درباره بحران سوریه، هر دو طرف تلاش دارند چند ماه باقی‌مانده از سال میلادی را سپری کنند تا با آغاز سال ۲۰۱۴ میلادی که پایان دوران ریاست بشار اسد است و باید در سوریه انتخابات جدید انجام پذیرد، با انجام انتخابات، این بحران راه پایانی و راه حل سیاسی پیدا کند.

دولت‌های آمریکا، انگلیس، فرانسه، عربستان، ترکیه و قطر هرگونه انجام انتخابات در سوریه را منوط به کناره‌گیری بشار اسد از قدرت می‌دانند و تشکیل دولتی موقت برای انجام انتخابات جدید را ضروری و لازم می‌شمارند. در حالی‌که مسکو سرنوشت آینده دولت سوریه را بدست مردم آن در انجام انتخاباتی آزاد در سال ۲۰۱۴ میلادی با نظارت رسمی سازمان ملل می‌داند، هر دو طرف (مسکو ـ واشنگتن) می‌دانند که انتخابات در سال ۲۰۱۴ در سوریه انجام خواهد گرفت و اگر تا آن زمان موفقیت ارتش سوریه کامل گردد و در عمل و در میدان جنگ داخلی، نیروهای مخالف و شورشیان که در میان آنها گروه‌های تروریستی القاعده و النصره حضور دارند، شکست بخورند، نتایج انتخابات آنطور نخواهد شد که آمریکا و همراهان او در بحران سوریه می‌خواهند. انجام انتخابات در یک کشور جنگ زده با بیش از دو میلیون آواره و بیش از یکصد هزار کشته و دهها هزار مجروح جنگی کار آسان و عادی نخواهد بود. انجام هر انتخاباتی در سوریه به پیش زمینه‌های توافق سیاسی نیازمند است که هنوز در این بحران، حداقل‌های آن دیده نمی‌شود.

آنچه امروز شاهد آن هستیم. اول، موفقیت مرحله به مرحله ارتش سوریه در میدان جنگ و ضعف و شکست مرحله به مرحله مخالفان مسلح و شورشیان علیه دولت بشار اسد است. دوم، اوج تضاد سیاسی مسکو ـ واشنگتن در میدان سیاسی و دیپلماسی بین‌المللی است که مرکزیت آن، شکاف عمیق در شورای امنیت سازمان ملل است. هر روزنه امیدی برای حل بحران سوریه و پایان جنگ کثیف در این کشور به تعامل و توافق مسکو ـ‌ واشنگتن پیوند خورده است تا بجای جنگ، بر سر راه حل سیاسی به توافق دست پیدا کنند.

نسخه مناسب چاپ