‌ایجاد راه و ساختمان‌های بین راهی در کشورمان پیشینه ای کهن دارد. ایرانیان در فواصل معین، اتراق‌گاه‌هایی ایجاد کرده بودندکه محل توقف و آسایش مسافران و کاروان‌های تجاری و بازرگانی بود و منابع تاریخی حکایت از آن دارد که بنیانگذار احداث بناهای بین شهری، هخامنشیان بوده‌اند .
به گزارش خبرگزاری میراث فرهنگی، در دوره اشکانیان هم توسعه راه‌ها و ایجاد ایستگاه‌های بین راهی به ویژه در جاده تاریخی ابریشم اهمیت فوق العاده ای یافت و در دوره های بعدی نیز به دلایل مختلف مذهبی، نظامی و اقتصادی کاروانسراها گسترش یافتند.
در دوره تیموری توسعه تجارت، معماری و ایجاد کاروانسراها شتاب بیشتری یافت ولی عصر طلایی ایجاد کاروانسراهای ایران متعلق به دوره صفوی است که بقایای ۹۹۹ کاروانسرایی که در آن دوره ساخته شده هنوز در کنار جاده های ایران پابر جاست.
مراکز خدماتی ـ رفاهی که از دیرباز مکان استراحت و توقف بین‌راهی محسوب می‌شدند، امروز به سرمایه‌گذاری خصوصی نیازمندند تا حضورشان کم‌رنگ‌تر نشود و نقشی بیش از پمپ بنزین و رستوران داشته باشند. معاون وزیر راه و شهرسازی معتقد است: «اگرسرمایه‌گذارانی برای ساخت و احداث مجتمع‌های بین راهی اعلام آمادگی کنند سرمایه آنان تلف نمی شود و بازگشت خواهد داشت.»
به طور حتم احداث مجتمع‌های خدماتی بین‌راهی فواید بسیاری می‌تواند داشته باشد که از آن جمله می‌توان به فراهم کردن آسایش بیشتر رانندگان و مسافران با ارائه خدمات متمرکز و مناسب، کاهش میزان تصادفات جاده ای و افزایش ضریب ایمنی جاده ها، کاهش مزاحمت های ترافیکی و روان ساختن ترافیک جاده ها، ارائه اطلاعات جاده ای، توریستی و زیارتی به صورت شبکه سراسری، تقویت جاذبه های توریستی و تفریحی درکشور و ایجاد بستری مناسب برای اشتغالزایی اشاره کرد.
نکته مهم این که ایران کریدورهای آسیا را به اروپا و اروپا را به قفقاز و آسیای مرکزی متصل می‌کند. قرار گرفتن ایران در مسیر این کریدورها، گسترش احداث مجتمع های خدماتی- رفاهی را به منزله یک اقدام زیر بنایی در حمل و نقل ضرورت حیات می‌بخشد.
وجود این مجتمع ها با ارائه خدمات متعدد و ارزشمند و ساختار زیبا و مدرن علاوه بر اینکه چشم نواز مسافران در طول راه های کشور است بلکه شأن ملی کشور را نزد گردشگران خارجی حفظ می‌کند.
در برنامه پنجم توسعه وجوهی برای کمک به احداث مجتمع‌های خدماتی، رفاهی بین راهی و پایانه‌های مسافری اختصاص داده و بخشی از درآمدها برای کمک به احداث پایانه‌های مسافری و باری و مجتمع‌های خدمات رفاهی بین راهی پیش بینی شد.
در خصوص وضعیت مجتمع‌های خدمات ـ رفاهی در جاده‌های مواصلاتی کشور شهریار افندی زاده معاون وزیر راه و شهرسازی و رئیس سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای می گوید: «طبق اصل ۴۴ قانون اساسی، سرمایه‌گذاران بخش خصوصی موظفند که مجتمع‌های خدمات ـ رفاهی را بسازند؛ این در حالی است که طی چند سال گذشته در حدود ۴۵۰ مجتمع ساخته شده و ۴۰۰ مجتمع در حال ساخت است به شکلی که از ابتدای سال جاری تاکنون در حدود ۱۲۰ مجوز برای ساخت مجتمع‌های خدمات ـ رفاهی به بخش خصوصی ارائه شده اما مهم ترین مشکلات ساخت و احداث این‌گونه مجتمع‌‌ها موانع وام بانکی است که باید از طریق بنگاه های زود بازده تامین شود.»
وی در پاسخ به این سوال که گردشگران بسیاری با مشکلات بسیاری از لحاظ بهداشتی در این مجتمع‌ها مواجه‌اند گفت: «وظیفه سازمان راهداری ارائه مجوزها و نظارت بر ساخت آنهاست و به تنهایی نقشی در ارائه خدمات و بهره‌برداری از آنها ندارد این در حالی است که در استان ها هم تعدادی کمیته های نظارتی تشکیل شده تا از این طریق بر نحوه عملکرد این مجتمع‌ها نظارت داشته باشند.»
رئیس سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای با بیان این‌که باید کمیته استان ها را تقویت کرد تا گردشگران با کمترین مشکلات مواجه باشند اضافه کرد: «ما تلاش کردیم که سرمایه‌گذارانی را پیدا کنیم که مجتمع های زنجیره‌ای در استان ها ایجاد کنند اگراین اتفاق بیفتد سرمایه بخش خصوصی برگشت خواهد داشت.»
اظهار نظرهای معاون وزیر راه و شهرسازی در شرایطی است که همچنان مشکلات زیادی در ساخت مجتمع‌های گردشگری به علت نبود سرمایه‌گذاران وجود دارد و هیچ ارگان دولتی یا غیر دولتی تاکنون به طور برنامه‌ریزی شده به این مشکلات گردشگران رسیدگی نکرده است.
همچنان توالت‌های بین‌راهی از بهداشت بویی نبرده و بسیاری از مجتمع‌های خدماتی فقط منحصر به غذا خوردن است.در ضمن همه مسیرهای مواصلاتی هم از نعمت مجتمع‌های خدماتی برخوردار نیستند و ظاهراً این مشکل فقط به دست بخش خصوصی حل می‌‌شود.

code