پذیرایی از مهمانان تازه روزه باز کرده با قهوه، نزد اعراب خوزستان رسم مهمی است.
به گزارش ایسنا، رضا سلیمان نوری، پژوهشگر تاریخ با تاکید بر این که اعراب خوزستان آیین‌های ویژه‌ای برای گرامیداشت ماه مبارک رمضان دارند، از جمله این آداب و رسوم را برگزاری ۳۰ روزه روضه‌خوانی می‌داند و می افزاید: در این آیین روضه‌خوانی‌ها، با قهوه از مهمانان تازه روزه باز کرده، پذیرایی می‌شود.
او با بیان این‌که این پذیرایی آیین خاص خود را دارد که رعایت جزئیات آن در نزد اعراب خوزستان بسیار مهم است، ادامه می دهد: به گونه‌ای که می‌توان گفت مراسم قهوه خوری روضه‌های رمضانی اعراب از خود روضه مهم‌تر است.
وی توضیح می دهد: در این آیین قهوه تفت داده و آسیاب شده را در ظرفی ورشویی شبیه گلاب‌پاش‌های قدیمی به نام «گم‌گم» که آب داخل آن جوش است، می ریزند و با هِل به آن طعم می‌دهند. سپس آن را در «دله» می ریزند و توزیع می‌کنند.
سلیمان‌نوری می گوید: فرد قهوه‌ریز، دله را در دست چپ و فنجان قهوه خوری را در دست راست می‌گیرد و از سمت راست مجلس شروع به سِرو قهوه می‌کند. البته اگر سید یا شیخ طایفه‌ای در مجلس حضور داشته باشد، پذیرایی نخست از وی آغاز می‌شود.
مراسم قهوه خوری از روزگار دیرین مورد احترام مردم عرب و دارای آیین‌ها و رسوم خاصی است. قهوه اولین چیزی است که عرب ها پس از سلام و
خوش آمدگویی با آن از همه افراد قوم و میهمانان فقیر و غنی پذیرایی می‌کنند.
آماده سازی قهوه
وسایل آماده سازی قهوه متعددند که به جمع آنها «المعامیل» می‌گویند.
المحماس
محماس ظرفی استوانه ای شکل با گودی داخل آن است که برای برشته کردن و تغییر شکل دانه‌های قهوه «بن» از آن استفاده می‌شود.
هاون
هاون یا اسم دیگر آن «المجر» نوعی ظرف استوانه ای شکل با گودی عمیقی است که معمولا از نوعی آلیاژ قوی ساخته می شود و دسته ای به نام «قضیب» دارد که برای کوبیدن و آسیاب کردن دانه‌های برشته شده قهوه از آن استفاده می‌شود.
صداهای صادره از هاون در نزد مردمان عرب منظور خاص خود را می‌رساند.
گم گم و دله
برای آماده سازی قهوه از دونوع ظرف خاص استفاده می‌شود. به ظرف بزرگتری که برای آماده سازی اولیه قهوه و جوشاندن آن به حد کافی استفاده می‌شود، «الگمگم» می‌گویند. اما ظرف کوچکتری که برای راکد کردن قهوه به مدت زمان معین و گرم نگه داشتن آن و برای پذیرایی از میهمان استفاده می‌شود، «دله» نام دارد.
فنجان
نوعی استکان بدون دستگیره و با شکل هندسی خاصی است که برای تعارف کردن قهوه به میهمان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آداب قهوه خوری
از آداب قهوه خوری در میان مردمان عرب این است که ساقی باید فنجان را با دست راست خود به میهمان تعارف کند و میهمان نیز باید آن را با دست راست بگیرد و بدون اینکه فنجان را بر روی زمین بگذارد قهوه را میل می کند.
از دیگر آیین ها این است که ساقی در برابر میهمان در هنگام تعارف قهوه خود را، به نشانه احترام به میهمان، خم می‌کند و ساقی از برخورد دله با فنجان صدایی صادر می‌کند که میهمان با شنیدن آن صدا متوجه می‌شود که قهوه برای او ریخته شده است و ساقی بدون هیچ کلامی قهوه را به او تعارف می‌کند. چنانچه مهمان دوباره میل به قهوه دارد، فنجان را بدون هیچ حرکتی تقدیم به ساقی می‌کند و در غیر این صورت، فنجان خالی را به سمت راست و چپ تکان می‌دهد و تقدیم ساقی می‌کند. صدا و حرکت برای ایجاد نظم خاص بین ساقی و میهمان است.
برای پذیرایی قهوه توسط ساقی به میهمان اسامی خاص «الهیف»، «الضیف»، «الکیف » و «السیف» وجود دارند. فنجان اول، الهیف است که ساقی قهوه را در حضور و دید میهمان صرف می‌کند، آن هم برای مطمئن کردن میهمان از سالم بودن قهوه.
فنجان دوم، الضیف نام دارد که به میهمان تقدیم می‌شود و میهمان آن را صرف می کند.
فنجان سوم، الکیف است که در صورت تمایل دوباره میهمان برای او ریخته می شود.
و فنجان چهارم السیف است که باز هم در صورت تمایل میهمان برای او ریخته می شود که معمولا توسط افراد خاص و کمی صرف می‌شود. میهمان پس از صرف فنجان چهارم به شیخ یا ساقی اعلام می‌کند که در تمامی شادی‌ها و غم‌ها و همچنین در مواقع دفاع جسمی و عرفانی از شیخ یا ساقی شریک اوست و پس از صرف آن پیمان برادری بین میهمان و شیخ یا ساقی بسته می‌شود. 

code