هواگردها۱ یا هواپیماهای عمود پرواز یا به اختصارVTOL (Vertical Take off and Landing)، «نیروی برا» به طور مستقیم توسط موتور فراهم می ‌شود. شیوه متداول در هواپیماها برای برخاستن از روی باند بدین ترتیب است که پرنده پس از رها شدن ترمز با ماکزیمم توان حرکت کرده تا به سرعت مشخصی که «نیروی برا» مورد نیاز برای جدا شدن از سطح زمین را فراهم می ‌کند، برسد. این نوع هواپیماها برای تغییر جهت نیروی رانش موتور مجهز به سیستم کنترل بردار پیشرانه ‌ای (Thrust vectoring) هستند.
با تکامل نبردهای امروزی که نیازمند حملاتی برق‌ آسا و پنهان‌ کارانه است، VTOL دوباره به اولویت طراحان نظامی آمریکا تبدیل شده ‌اند. در سال های اخیر دو برنامه مختلف آغاز شده است تا سرعت، برد پرواز و کارایی پرواز ثابت هواگردهای VTOLرا بهبود بخشد. به همین منظور ارتش آمریکا به طور رسمی
برنامه ‌ای را با پذیرش طرح‌ هایی برای فناوری های قابل استفاده در نسل بعدی هواگردها آغاز کرد. شرکت ‌های «سیکورسکی» و «بوئینگ» پیشنهاد مشترکی را بر مبنای سیستم پیشرانه و روتور Sikorsky X2 ارائه کرده‌ اند. شرکت Bell Helicopter که در توسعه و ساخت V-22 مشارکت داشت، طرح به روزرسانی شده ای از یک هواگرد را ارائه کرده است و غول صنعت هوایی اروپا، EADS، با طرحی مشابه طرح آزمایشی Eurocopter X3 قدم به میدان نهاده است. همچنین «دارپا» (آژانس پروژه‌ های پیشرفته تحقیقاتی وزارت دفاع آمریکا) نیز از برنامه‌ ای ۱۳۰ میلیون دلاری با عنوان VTOL X-Plane رونمایی کرده است که از مهندسان هوافضا درخواست می‌ کند با رویکردهایی کاملاً جدید، طرح ‌هایی برای نسل بعدی VTOLارائه دهند: طرح‌ هایی با بال ثابت، بال گردان یا چیزی مابین این دو.
به این ترتیب در آینده ای نزدیک، هواگردهای بهبود یافته VTOL با سقف سرعتی بیش از ۴۰۰ کیلومتر بر ساعت، برد نظامی را افزایش می دهند، زمان جا به ‌جایی نیروهای نظامی را کوتاه
می کنند و بدون توجه به نوع عوارض زمینی، افراد و تجهیزات را به هر مکانی منتقل می ‌کنند. اگر چه طرح ‌های دقیق چنین هواگردهایی تا چند سال آینده سری باقی خواهند ماند و زمان بندی هر دو برنامه ارتش و دارپا بر اساس پرواز نمونه های آزمایشی در سال ۲۰۱۷ است، اما به احتمال زیاد تمامی آن ها بر مبنای سه فناوری موجود فعلی طراحی خواهند شد. با گذشت ۲۴ سال بدون هیچ‌ گونه نوآوری قابل توجه، اکنون زمان آن فرا رسیده است تا VTOLیک بار دیگر، پرواز در سطحی بالاتر را تجربه کنند.
*پانوشت:
۱- ‌ «هواگرد» به هر وسیله‌ ای گفته می شود که توان پرواز در جو را داشته باشد. انواع وسایل پرنده مانند بالن، گلایدر، بالگرد و حتی سفینه فضایی را می‌ توان هواگرد نامید. از نظر نحوه شناور شدن در هوا، هواگردها را به دو دسته «هواگردهای سنگین‌ تر از هوا» و «هواگردهای سبک ‌تر از هوا» می‌ توان بخش کرد.
*مقالات، پرسش ها، انتقادات و پیشنهادات خود را به آدرس zamimeh@gmail.com(ذکر شود مربوط به ضمیمه دانش)
‌ارسال کنید.

code