در ترکیه رئیس جمهوری مجوز دارد در شرایط خاص تا شش ماه اعلام حالت فوق‌العاده کند. اگرچه برخی از وزراء دولت در مصاحبه‌های خود پیش‌بینی کرده‌اند که حالت فوق‌العاده بعد از سه‌ماه لغو خواهد شد، اردوغان در اولین مصاحبه تلویزیونی خود با شبکه الجزیره و سپس با تلویزیون ملی ترکیه گفت، ترکیه نیاز دارد تا بعد از کودتا افراد و مراکز آلوده را تصفیه کند و در این مراحل ساختار درونی ارتش و نهادهای امنیتی نیز بازسازی خواهند شد. دستگیر کردن افراد و مسئولین از دادگستری گرفته تا اساتید دانشگاه، دانشجویان و روزنامه‌نگاران و بخش‌های گوناگون در ارتش و نیروهای امنیتی و انتظامی و… همچنان ادامه دارد و تاکنون بنا بر برخی از روایت‌های خبری، نزدیک به ۲۰ هزار نفر برای بازجویی روانه بازداشتگاه‌ها شده‌اند. همچنین موضوع احتمال اجرای حکم اعدام برای کسانی که به‌طور مستقیم در کودتا نقش داشتند خبرساز شده است. رئیس جمهوری فرانسه، صدراعظم آلمان و خانم موگرینی رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا، هشدار داده‌اند که اگر احکام اعدام توسط اردوغان انجام پذیرد، تقاضای ترکیه برای پیوستن به اتحادیه اروپا لغو خواهد شد.
با تصویب شرایط فوق‌العاده، دولت ترکیه ادامه عضویت در شورای حقوق بشر اروپا را معلق کرد تا برای انجام مجازات‌ها دست بازتری داشته باشد. از سوی دیگر، اردوغان ضمن اعتراض به مواضع اولاند رئیس جمهوری فرانسه، مرکل صدراعظم آلمان و رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت: «در فرانسه نیز بعد از حملات تروریستی ۶ ماه حالت فوق‌العاده اعلام شده است و دولت‌های اروپایی در دستگیری و مجازات کسانی‌که نظم اجتماعی و حکومتی را در کشورشان بهم می‌ریزند، کمترین تسامحی ندارند. به دولت‌های خارجی، به‌خصوص در اروپا هشدار می‌دهم در امور داخلی ترکیه مداخله نکنند!»
دو نظر و برداشت از ترکیه و رئیس جمهوری آن بعد از شکست کودتا وجود دارد. گروهی حوادث اخیر در ترکیه را چنان نقد و تحلیل می‌کنند که اولاً، انجام کودتا پاسخی به تندرویهای اردوغان و سیاست‌های او بود که در عمل هم از نظرامنیتی و هم از نظر سیاسی و اقتصادی کشور را به‌سوی بن‌بست و بحران هدایت می‌کرد. این گروه معتقدند انجام کودتا نوعی عکس‌العمل به مدیریت اردوغان بود. بعد از شکست کودتا نیز اردوغان به جای ترسیم تدبیر جدید در شرایط بعد از کودتا، همچنان عکس‌العملی رفتار می‌کند و با محور قرار دادن تصفیه در کشور آن هم در سطوح گوناگون، بسترسازی به نوعی دیکتاتوری پلیسی رو آورده است که شکاف‌های اجتماعی درون جامعه ترکیه را وسیع‌تر خواهد کرد. از سوی دیگر این سیاست در ادامه آن، موجب انزوای ترکیه خواهد شد، به طوری که برای سال‌ها پروژه عضویت در اتحادیه اروپا به عقب خواهد افتاد. مشکلات مالی و اقتصادی که هم‌اکنون در ترکیه سر بر‌آورده است، منحنی رو به رشد خواهد گرفت، آن هم در کشوری که بخش عمده‌ای از چرخش‌های مالی و اقتصادی آن بر «صنعت توریسم» استوار است. هم اکنون رکود گسترده در این بخش علاوه بر تأثیر منفی درآمدی در همه بخش‌های مربوط به آن، بر نرخ بیکاری افزوده است. همه کسانی که اردوغان را از این زاویه نگاه و نقد می‌کنند بر این نکته نیز تأکید دارند که با اعلام سه ماه حالت فوق‌العاده، ترکیه در هاله‌ای از مدیریت امنیتی محبوس می‌شود و در عمل، آزادی‌های مدنی در این کشور به شدت تحت‌الشعاع مدیریت کلان امنیتی قرار خواهد گرفت. در چند روز گذشته برخی از مفسران سیاسی در چند کشور اروپایی و در روسیه در نقدهای خود با شرح چگونگی کودتا و موفقیت ضدکودتا از مسیر یک خیزش عمومی مردم با هر گرایش سیاسی، سپس برنامه اجرایی «تصفیه» از سوی اردوغان و اعلام حالت فوق‌العاده در کشور برای سه ماه آینده، پیش‌بینی کودتای دیگری را از سربرآوردن آشوب عمومی کرده‌اند که در رصد ترکیه امروز، بعید به نظر نمی‌آید. به هر حال این بخش از تفاسیر و نقدها درباره ترکیه و شخص اردوغان را باید نگاه منفی دانست که از قبل از کودتا در بخش مخالفان اردوغان در داخل و خارج ترکیه نیز دیده می‌شود.
بخش دوم بر تحولی نظر دارد که از پی شکست یک کودتای قوی با حضور مردم در صحنه و مدیریت موفق اردوغان به دست آمده است. این گروه معتقدند، اولاً ما شاهد فصل جدیدی با مختصات بسیار متفاوت با قبل از کودتا در ترکیه هستیم. ثانیاً این کودتا، اردوغان دارای آراء مقبولیت ۵۰درصدی را به درصد مقبولیت نزدیک به مطلق در سراسر ترکیه رسانیده است به طوری که «اردوغان» بعد از شکست کودتا، دیگر تنها در حد رئیس‌جمهوری دیده نمی‌شود بلکه او امروز از نگاه مردم، رهبری همطراز با بنیانگذار ترکیه مدرن یعنی «آتاتورک» دیده و ارزیابی می‌گردد. ثالثاً، جریان خطرناک کودتا چنان ریشه‌دار و گسترده بود که هر کس جای اردوغان می‌بود، لاجرم بعد از شکست دادن کودتا‌گران، همین رفتار را می‌کرد و همین مدیریت را به اجرا درمی‌آورد. آنچه امروز انجام می‌پذیرد، پاک‌سازی تفکرات «گولن» در ترکیه است که در بسیاری از نهادهای اجرایی و مدیریتی دولت و سطوح گوناگون آموزشی از مدارس تا دانشگاه و حتی مراکز آموزش‌های مذهبی رسوخ پیدا کرده و ریشه دوانده است. اردوغان می‌داند که ترکیه قبل از کودتا و بعد از آن تفاوت‌های بسیاری پیدا کرده است. اما بزرگترین اهرم او در ترکیه امروز، اقبال مردمی نسبت به او است. اردوغان با اهرم حمایت مردمی، اصلاحات سیاسی و امنیتی را انجام خواهد داد و بعد از چند ماه مسیر برای تغییر قانون اساسی و باز کردن چتر جدید مدیریت او فراهم خواهد آمد. رصد ترکیه در دو بخش، بخش درونی با مشکلات متعدد اقتصادی که سقوط ارزش پول ترکیه چهره آن را نشان می‌دهد و همچنین مشکلات سیاسی ـ امنیتی به خصوص با احزاب مخالف و بحران کردهای ترکیه، آوارگان جنگی از سوریه و …. تعریف جدیدی از جایگاه ترکیه در ناتو و ادامه استقرار نظامی آمریکا در پایگاه‌های نظامی در این کشور و …. فهرست بلندی از مشکلات داخلی را به نظر می‌آورد. در بخش خارجی نیز، تجدیدنظر در سیاست‌های ترکیه در عراق و سوریه، روابط با کشورهای همسایه و جایگاه ترکیه در آینده خاورمیانه از یک سو و در سوی دیگر آینده تقاضای عضویت در اتحادیه اروپا و توازن همکاری با سیاست‌های آمریکا و سامان بخشیدن به دور جدید روابط با روسیه در لیست نگاه جدید ترکیه در سیاست خارجی آن است.آینده نزدیک ترکیه بعد از شکست کودتا در اجرای طرح حالت فوق‌العاده برای سه ماه رقم می‌خورد. اردوغان ناچار است سیاست‌های خود را در همه بخش‌ها، گام‌به‌گام و مرحله‌به‌مرحله اجرا و پیش ببرد. او می‌داند کودتا مرحله‌ای از تاریخ ترکیه را ورق زده است و نیاز به بازسازی در بسیاری از موارد و مدیریت کلان کشور دیده می‌شود. هر کس جای اردوغان بود، بعد از یک کودتای شکست‌خورده، همین رفتارها را از خود بروز می‌داد.
اکبر عزیزی اقدامی دیر، اما باارزش