این یادداشت بنا بود پس از چاپ اول کتاب در سال ۱۳۹۵ به نگارش درآید، امّا تقدیر آن بود که کتاب در سال ۱۳۹۵ به چاپ دوم برسد و این نگارش پس از چاپ دوم به عمل آید. در کساد کنونی بازار کتاب از جمله کتب تحقیقی و مذهبی.
چاپ دوم کتاب «شعر شیعی و شعرای شیعه در عصر اول عباسی» (پژوهش و تألیف: دکتر محمد شیخ‌الرئیس کرمانی، انتشارات اطلاعات) در تیراژ ۲۱۰۰ نسخه از عنایت اهل تحقیق در مقولات دینی و مذهبی به این کتاب محققانه و کم‌نظیر در زبان فارسی حکایت دارد.
حق، البته بسیاربسیار بالاتر از این است؛ اما در شرایط فعلی این تیراژ را مطلوب ارزیابی می‌کنیم وگرنه اگر حال و روز کتب ارزشمند و محققانه در مقولات مختلف از جمله مسائل مذهبی به سامان بود و شرایط سیاسی ـ اجتماعی بدان گونه بود که در سالهای منتهی به انقلاب و چند سالی پس از پیروزی انقلاب بود، اثر تحقیقی یی چون کتاب مورد بحث که اتفاقاً با احساسات دینی و مذهبی ما ایرانیان به خصوص ارادت و اخلاص عاشــقانة دیـــرینه‌مان به نبی اکرم(ص)، به حضرات ائمه معصومین(ع) و فاطمه اطهر(ع) بسیار همخوان است، باید بسیار پیش از اینها مورد توجه و مطالعه عاشقان، محققان و ادیبان و شاعران و عموم اهل‌بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام قرار گیرد…
معرفی اجمالی نویسندة کتاب
باری، پیش از معرفی کتاب ،نویسندة محقق و پژوهشگر کمتر شناخته این اثر گرانقدر را معرفی کنم.
حضرت آقای دکتر محمد شیخ‌الرئیس فرزند مرحوم آیت‌الله شیخ علی شیخ‌الرئیس۱ از فضلای کرمانی مقیم تهرانند که در مقام استادی دانشگاه به تدریس معارف دینی مشغولند.
در ضمن سالهاست ـ شاید بیش از پنجاه سال ـ که سردفتری ازدواج و نیز اسناد رسمی را ـ اوائل در جنوب تهران حوالی میدان شوش و چند سال اخیر در تهران در خیابان نیاوران ـ به عهده دارند و نیز عضـــو ـ و گاهـــی رئیس ـ شورای عالی سردفترداران رسمی کشورند.۲ . آقای شیخ‌الرئیس مانند برادر بزرگترشان حضرت آقای حاج شیخ عباس شیخ‌الرئیس که از روحانیون سرشناس کرمانند، دارای طبع شعر و ذوق نویسندگی هستند و خوانندگان وفادار اطلاعات هر از چند گاهی اشعار مناسب اوضاع و احوال روز اعم از سیاسی و اجتماعی و دینی ایشان را در اطلاعات ملاحظه
فرموده‌اند…

و اما گذری بر کتاب
این کتاب ـ همانگونه که نویسندة محقق آن در آغاز کتاب تحت عنوان چکیدة پژوهش آورده‌اند ـ در پنج بخش تنظیم شده که هر بخشی دارای چند فصل است. مجموعه فصل های کتاب طبق احصاء حقیر ۲۴ فصل است.۳
نویسنده در بخش اول به پیروی از سیرة حسنة «قدما» ابتدا به تعریف دقیق کلمات و اصطلاحات مربوط به موضوع کتاب پرداخته بدین ترتیب که:
ـ در بخش اول کتاب سخن از شرح معنای لغوی و اصطلاحی «ادب» آغاز کرده و مقولاتی چون «شناخت اثر ادبی»، «ارتباط سیاست با ادب»، «تبیین معنی سیاست و ادب مذهبی»، «ویژگیهای ادب شیعی» و مقولاتی از این قبیل را مورد بررسی قرار داده است.
ـ در بخش دوم از «عصرهای تاریخی ادب عرب» و دوره‌های عباسی، ویژگی عصر اول عباسی و خدمات شاعران اهل‌بیت در این اعصار سخن گفته است.
ـ بخش سوم شعر را در لغت و اصطلاح ادبا و عروضیان و منطقیان، مزایای شعر و دیدگاه اسلام و قرآن و پیامبر(ص) و ائمه هدی(ع) نسبت به شعر مورد بحث قرار داده است.
ـ بخش چهارم اختصاص دارد به بخش جامع در مورد عنوان «شیعه»: آغاز ظهور شیعه، پاره‌ای ادلّه شیعه در امر امامت، انحراف مسیر خلافت پس از رحلت رسول‌خدا(ص)، وضعیت شیعه در ادوار مختلف، انشعاب شیعه و وضعیت شاعران شیعه.
ـ در بخش پنجم که آخرین بخش کتاب است به شرح زندگی و تشیع و شعر شعرای بزرگ شیعه در عصر اول پرداخته و نمونه‌هایی از اشعار آنان را ذکر کرده است.
در این بخش که دارای ۹ فصل است، گزیده‌ای از اشعار شعرای شیعه ـ یا شیعه‌گرا ـ مورد بررسی قرار گرفته است.شعرای نامبرده عبارتند از:
ـ سیداسماعیل حمیری
ـ منصور نمری
ـ عبدی‌کوفی
ـ دعبل خزاعی
ـ دیک الجن
ـ ابوتمام
ـ ابن رومی
ـ ابوالعتاهیه
ـ محمد بن ادریس شافعی
در شمارة آینده به اختصار به معرفی افراد فوق و نمونه‌ای از اشعار آنان به استناد کتاب مورد بحث خواهیم پرداخت. ان شاءالله.

پی‌نویس:
۱٫ استادالاساتید حوزة علمیه کرمان در سالهای نخستین تأسیس آن پس از شهریور ۲۰ توسط مؤسس حوزه علمیه کرمان مرحوم آیت‌الله حاج شیخ علی‌اصغر صالحی‌کرمانی طاب ثراه.
۲٫ حکایت غریبی است: آقای شیخ‌الرئیس به یاد دارند که پس از آنکه در کرمان سطح را تقریباً به پایان رساندند، به اتفاق دکتر محمدحسن صالحی به آموزش دروس جدید رو آوردند. محمدحسن برای ادامه به آلمان رفت و دکتر شد و برگشت و اکنون در کرمان از پزشکان شهرة آن شهر است. اما جناب محمد شیخ‌الرئیس برای آنکه پولی برای رفتن آلمان در اختیار نداشت آنطور که به یاد دارم خودش می‌گفت در محضری (شاید مرحوم آقا سیدمحمدباقر مهدوی‌کرمانی که در انقلاب رئیس دادگاههای ویژه خانواده شد و یکبار هم از کرمان نماینده مجلس شد) مشغول کار شد که بتواند پولی به دست آورد و برای ادامه تحصیل ـ لابد جدید نه فقه و اصول! ـ راهی آلمان شود… اما تقدیر آن بود که سفر تحصیلی آلمان ایشان هنوز پس از پنجاه سال تحقق نیابد!…
۳٫ آقای شیخ‌الرئیس برای هر بخشی فصل‌هایی با شماره ۱… الی آخر تنظیم کرده‌اند. به نظرم فصول کتاب بایستی یکجا به شمارش آیند. هرکسی سلیقه‌ای دارد…

code