محک
سوریه و آتش‌بس پوتین ـ ترامپ!
ابوالقاسم قاسم زاده
نخستین دیدار رسمی رؤسای جمهوری آمریکا و روسیه در‌هامبورگ و در حاشیه اجلاس «جی۲۰» انجام گرفت. ترامپ و پوتین این دیدار را «سازنده» و «امیدوارکننده» خواندند. دیداری که قرار بود در ۹۰ دقیقه پایان یابد، اما بیش از دو ساعت بطول انجامید. طرفین پس از دیدار در کنفرانس خبری شرکت نکردند تا در معرض پرسش‌های بی‌شمار خبرنگاران قرار نگیرند. وزیر خارجه روسیه «سرگئی لاوروف» گویا مأموریت داشت تا اطلاعاتی از این دیدار طولانی به خبرنگاران بدهد. او گفت: «پوتین رئیس جمهوری با ترامپ همتای آمریکایی خود در مورد آتش‌بس در جنوب سوریه به توافق رسیدند. در مورد بحران اوکراین نیز مذاکراتی شد و قرار است طرفین برای حل آن تلاش کنند. به همین منظور انتظار داریم دو فرستاده آمریکا به زودی برای بررسی پرونده اوکراین عازم مسکو شوند…»
اعلام آتش‌بس در منطقه جنوب سوریه مهم‌ترین و حساس‌ترین خبری بود که از این دیدار علنی شد. بلافاصله دولت اردن از آن حمایت کرد. به نظر می‌رسد دیگر دولت‌های منطقه و دولت بشار اسد نیز از آن حمایت و استقبال کنند. این چهارمین بار است که از آتش‌بس در سوریه خبر داده می‌شود. در گذشته نیز اعلام آتش‌بس موجب امیدواری بسیار شد که شاید بحران سوریه از فاز نظامی به سیاسی تغییر کند و مراحل توافق سیاسی در امتداد آتش‌بس تسهیل شود. اما چنین نشد؛ هر بار که اعلام آتش‌بس علنی شد و بخصوص نماینده ویژه سازمان ملل از آن به موفقیت یاد کرد در برهه زمانی کوتاهی آتش‌بس شکسته شد و طوفان درگیری‌های نظامی شدیدتر از گذشته سربرآورد. اغلب تحلیلگران سیاسی در ارزیابی بحران سوریه با نگاه به تجربه گذشته، چندان به اعلام آتش‌بس پوتین ـ ‌ترامپ در منطقه جنوب سوریه خوش‌بین نیستند. برخی از این تحلیلگران سیاسی گفته‌اند، بسیاری از گروه‌های مسلح در سوریه گوش به توافق پوتین ـ ترامپ نخواهند داشت و همچنان به قول خود، جنگ میدانی در سوریه را ادامه می‌دهند.
اما برخی از کارشناسان سیاسی به اعلام خبر آتش‌بس در جنوب سوریه در پایان دیدار پوتین ـ ترامپ با دیدی مثبت و امیدوارانه نگریسته‌اند. این کارشناسان می‌گویند، منطقه‌ای که در آن از سوی پوتین ـ ترامپ اعلام آتش‌بس شده است، منطقه‌ایست که بطور مستقیم در حیطه حملات هوایی جنگنده‌های نظامی روسیه و آمریکا قرار دارد. آتش‌بس در این منطقه به خودی خود این گونه حملات هوایی که تخریب بسیار از ویرانی تا کشتار افراد عادی را در بر دارد، متوقف می‌سازد. علاوه بر آن در صورت موفقیت طرح آتش‌بس در منطقه تعریف شده جنوب سوریه، امکان گسترش آن در دیگر مناطق فراهم خواهد شد. اساساً اجرای هر طرح آتش‌‌بس، در منطقه محدود، به خودی خود اعلام بازگشایی مسیر مذاکرات سیاسی برای پایان بخشیدن به بحران سوریه تلقی می‌شود و مضاف بر آن گروه‌های تروریستی را به انزوا سوق می‌دهد و نیروهای مخالف سیاسی‌ وارد عرصه گفتگو خواهند شد. آتش‌بس این بار با توافق مستقیم پوتین ـ ترامپ اعلام شده است. دولت‌های منطقه، چه آن دولت‌هایی که از حمایت پوتین برخوردارند و در حوزه نگاه روسیه در سوریه قرار گرفته‌اند یا آن دولت‌هایی که گوش به فرمان ترامپ دارند و جنگ برای سرنگونی اسد را دنبال می‌کنند، در این مرحله از توافق آتش‌‌بس روسیه ـ آمریکا، تمکین خواهند کرد.
از سوی دیگر همه دولت‌های منطقه و دو قدرت تعیین کننده روسیه ـ آمریکا به این نتیجه رسیده‌اند که بحران سوریه راه حل نظامی ندارد. سقف جنگ و تخریب در این کشور به انتها رسیده است و دیگر جواب نمی‌دهد. جستجو برای یافتن راه حل سیاسی از طریق سازمان‌ملل چاره کار و تنها مسیر برای پایان بخشیدن به این بحران بزرگ است. عمر داعش در عراق پایان گرفته و با آزادسازی «موصل» در عمل، داعش محکوم به مرگ در عراق و سوریه شده است. اعلام آتش‌بس با توافق پوتین ـ ترامپ شروع مسیری است که هر دو قدرت بزرگ کلید آن را برای پایان بخشیدن به بحران سوریه زده‌اند. در روزهای آینده باید در انتظار واکنش دولت‌ها در خاورمیانه بخصوص دولت سعودی و اسرائیل نسبت به این توافق بود. در نهایت اعلام این نتیجه (آتش‌‌بس) بعد از دیدار دو ساعته مستقیم پوتین ـ ترامپ نه تنها برای پایان بخشیدن به جنگ در سوریه که برای سراسر خاورمیانه خبری خوش‌آیند است که مسکو ـ واشنگتن وارد فاز برقراری صلح ـ امنیت در حوزه حساس و بسیار خطیر خاورمیانه شده‌اند.

نسخه مناسب چاپ