کودکان، آینده سازان این مرز و بوم هستند و از این رو باید از رشد طبیعی برخوردار باشند، سالم و شاداب زندگی کنند و از گزند بیماری‌ها حفظ شوند.
اهمیت حفظ سلامت کودکان از لحاظ تغذیه مناسب، خواب کافی و داشتن تحرک، برای اکثر والدین شناخته شده است و کنترل رشد و تکامل طبیعی بدن کودکان توسط متخصصان بهداشتی و پزشکان انجام می‌شود.
کودکان به دلیل داشتن شرایط ویژه بدنی و تکامل ابتدایی سیستم‌های بدن‌شان، نسبت به بیماری‌ها و عوامل محیطی آسیب‌پذیری بیشتری نشان می‌دهند و به همین دلیل تمامی تلاش‌هایی که برای بالابردن سلامت کودکان انجام می‌شود، پیشگیری از بیماری کودکان را به همراه می‌آورد.
کارشناسان معتقدند،کودکان همواره در معرض بیماری‌ها قرار دارند و این در حالی است که سیستم ایمنی آنان کامل نیست و از طرفی چون در محیط‌هایی مانند مهدهای کودک و کلاس‌های درس، در کنار یکدیگرند، احتمال ابتلا به بیماری‌های مسری و واگیردار در میان آنان، زیاد است.
بیماری‌های گوارشی کودکان
دکتر اکبر کوشانفر ـ متخصص بیماری‌های کودکان به گزارشگر روز نامه اطلاعات می‌گوید: کودکان در ۲ سال اول زندگی‌شان رشد سریعی دارند، به طوری که در یک‌سالگی وزن‌شان ۳ برابر افزایش پیدا می‌کند، وی می‌افزاید: تغذیه کودکان اهمیت زیادی دارد و بررسی‌های انجام شده از سوی سازمان جهانی بهداشت حاکی از آن است که شیر مادر بهترین غذا برای نوزادان است که نه فقط به رشد و نمو آنان کمک می‌کند، بلکه از بسیاری از بیماری‌ها هم پیشگیری به عمل می‌آورد.
این متخصص بیماری‌های کودکان با بیان این مطلب که بیماری‌های گوارشی در فصل تابستان سلامت کودکان را تهدید می‌کند، می‌افزاید: معمولاً نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، کمتر به بیماری‌های گوارشی مبتلا می‌شوند. با توجه به اینکه رژیم غذایی کودکان از ۶ ماهگی شروع می‌شود، مادران باید بهداشت مواد غذایی آنان را رعایت واین مواد را در یخچال نگهداری کنند تا کودک به بیماری‌های گوارشی مبتلا نشود.
وی یادآوری می‌کند: گاهی اوقات افراد خانواده بر اثر مصرف غذاهای آلوده مبتلا به بیماری‌های گوارشی می‌شوند که متأسفانه به راحتی می‌توانند بیماری‌شان را به کودک منتقل کنند و از این رو نباید با کودک تماس داشته باشند.
این استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان این که اگر کودک مبتلا به اسهال و استفراغ شدید شد، بلافاصله دچار کمبود آب بدن می‌شود، می‌گوید: کم آبی می‌تواند عوارض جبران ناپذیری مانند ضایعات مغزی را برای کودک به‌وجود آورد، از اینرو باید کودک را هر چه سریع‌تر به مراکز درمانی رساند تا تحت نظر پزشک، مداوا شود. در حال حاضر برای جبران کمبود آب سرم‌های خوراکی وجود دارد که مادران می‌توانند آن را کم کم به کودک بیمار خود بدهند تا کمبود آب بدن‌اش جبران شود همچنین در صورتی که سن کودک بیش از ۶ ماه باشد، مادر می‌تواند سوپی شامل هویج، برنج و سبزیجات برای او تهیه کند که به‌تدریج با این رژیم غذایی کودک بهبود می‌یابد.
وی می‌افزاید: گاهی اوقات میکروب‌ها عامل بیماری‌زا هستند و به همین دلیل کودک دچار اسهال و استفراغ‌های شدید میکروبی می‌شود که در این صورت برحسب تشخیص پزشک معالج، کودک باید سرم درمانی شود و آنتی بیوتیک دریافت کند.
این متخصص بیماری‌های کودکان با اشاره به این مطلب که ۶۰ درصد بیماری‌های گوارشی کودکان ویروسی است که نیاز به آنتی بیوتیک ندارند، یادآوری می‌کند: متاسفانه دیده شده است که والدین به طور خود سرانه به کودکان خود آنتی‌بیوتیک می‌دهند که کار بسیار غلطی است.
کودکان و بیمارهای کلیوی
دکتر رزیتا حسینی – فوق تخصص بیماری‌های کلیه کودکان به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: یکی از بیش‌ترین بیماری‌هایی که کودکان به آن مبتلا می‌شوند، امراض کلیوی است که باعث عفونت‌های ادراری، نارسایی‌های کلیه وبیماری‌های مجاری ادراری می‌شود.
وی با بیان این مطلب که در حال حاضر حدود ۷۰ نفرولوژیست کودک درکشور فعالند و بیماران را تحت پوشش دارند، می‌افزاید: برای پیوند کلیه و دیالیزکودکان در کشور، مشکلات زیادی وجود دارد.
دبیر اجرایی اولین همایش تازه‌های بیماری‌های کودکان در مورد علت ابتلا کودکان به بیماری‌های کلیوی یاد آوری می‌کند: معمولاً کودکان به دلیل مسایل ژنتیکی به این بیماری‌ها مبتلا می‌شوند که در صورت عدم درمان می‌تواند به آسیب‌دیدن کلیه‌ها و عفونت‌های ادراری بیانجامد.
وی می‌گوید: بیماری‌های کلیوی در کودکان نسبت به بیماری‌های تنفسی و گوارشی شیوع کمتری دارد، اما به دلیل آسیب‌هایی که می‌تواند به کلیه‌ها بزنند، مداوای به موقع این بیماری‌ها اهمیت بیشتری دارد.
دکتر حسینی در پاسخ به این پرسش که والدین چگونه می‌توانند به علایم بیماری‌های کلیوی کودکان پی ببرند، می‌گوید: بیماری‌های کلیوی باعث بالا رفتن فشارخون در کودکان می‌شود و متاسفانه چون فشارخون علامت خاصی ندارد و پر سرو صدا نیست، زمانی مشخص می‌شود که به کلیه‌ها آسیب‌های جدی رسانده باشد.
معمولا تبی که دوام داشته باشد، ممکن است بر اثر عفونت‌های ادراری به وجود آمده باشد. در کودکان بالای ۲ سال احتمال دارد بیماری‌های کلیوی علایم مشخصی داشته باشد که پزشکان متخصص از روی این علایم بالینی می‌توانند به نوع بیماری پی ببرند. از مهمترین علامت‌های بیماری‌های کلیوی کودکان می‌توان به ورم کلیه‌ها، تغییر رنگ ادرار،حجم کم و یا زیاد ادرار و یا تشنگی زیاد کودک اشاره کرد. در خیلی از مواقع هم با بررسی‌های پارا کلینیکی مانند سونوگرافی می‌توان به وجود بیماری‌های کلیوی پی برد.
آسم و آلرژی
دکتر بهزاد نقیبی – متخصص بیماری‌های کودکان نیز در مورد بیماری‌های شایع آنان به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: معمولاً در فصل تابستان اسهال و استفراغ در میان کودکان خیلی شایع است و بعد از آن، بیماری‌های تنفسی است که معمولا کودکان زیر ۵ سال بیشتر به آن مبتلا می‌شوند که ممکن است در کودکان به پنومونی (سینه پهلو) تبدیل شود و در وحله آخر هم بیماری سرطان قرار دارد.
وی با بیان این مطلب که آمار کودکان مبتلا به سرطان با توجه به ریسک فاکتور‌هایی که وجود دارد، در میان کودکان در حال افزایش است، اظهار می‌دارد: در حال حاضر سرطان‌های خون و مغز در میان کودکان شایع‌تر است که احتمال دارد به دلیل صنعتی‌شدن زندگی در شهرها باشد.
این متخصص بیماری‌های کودکان در پاسخ به این پرسش که آلودگی هوا چه عوارضی بر روی کودکان می‌گذارد، می‌افزاید: آلودگی هوا یکی از مهمترین علل ابتلا به آسم و آلرژی در کودکان است.
وی در مورد علایم آسم و آلرژی در کودکان می‌گوید: علایم این بیماری عبارتند از: خارش چشم، گوش و حلق، عطسه‌های پی در پی که به مرور زمان به صورت سرفه در می‌آید و در مراحل بعدی خس خس سینه و تنگی نفس هم در این بیماران به‌وجود می‌آید، معمولا این کودکان دچار سرفه‌های شبانه می‌شوند و در نهایت نفس کشیدن برایشان مشکل می‌شود.
دکتر نقیبی با بیان این مطلب که تغذیه مناسب برای کودکان حرف اول را می‌زند، می‌افزاید: متاسفانه امروزه تنقلات زیادی در دسترس کودکان است که مصرف آنها سلامت آنان را به خطر می‌اندازد.
تجویز غیرمنطقی آنتی بیوتیک
دکتر مهتاب قائم ـ متخصص بیماری‌های کودکان به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: در حال حاضر اسهال و استفراغ و شماری از بیماری‌های ویروسی، سلامت کودکان را تهدید می‌کند، این در حالی است که متاسفانه بعضی از همکاران ما برای کودکان
آنتی بیوتیک تجویز می‌کنند، در حالی‌که به آن نیاز ندارند. این کار باعث می‌شود که کودک بیمار عوارض آنتی بیوتیک را تحمل کند. بسیاری از بیماری‌ها ویروسی است و باید پزشک به والدین کودکان این اطمینان را بدهد که نیاز به آنتی بیوتیک نیست و بیماری دوره خودش را طی می‌کند.
وی می‌افزاید: مصرف بیش از حد آنتی‌بیوتیک باعث مقاومت‌های دارویی در برابر میکروب‌ها می‌شود. گاهی دیده شده است به علت مصرف آنتی بیوتیک، زیاد کودک دچار تب شده است. امروزه متأسفانه اغلب بیماران وابسته به آنتی بیوتیک شده‌اند که اگر بتوانیم به والدین کودکان این مساله را تفهیم کنیم که گاهی کودکان بدون خوردن دارو هم خوب می‌شوند، کار بزرگی را انجام داده‌ایم.
این متخصص بیماری‌های کودکان سپس توصیه می‌کند: والدین باید به پزشک معالج کودکان‌شان اطمینان داشته باشند و از این پزشک به آن پزشک نروند و همچنین به پزشکی که برای بیمار وقت نمی‌گذارد، مراجعه نکنند. من هر روز بیشتر از ۱۲ بیمار را ویزیت نمی‌کنم، زیرا که خسته می‌شوم و نمی‌توانم ارتباط درستی با بیمار و والدینش برقرار کنم.
دکتر قائم در مورد عفونت‌های ادراری در کودکان یاد آوری می‌کند: دختر بچه‌ها بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند و معمولا کودکانی که به مهدهای کودک سپرده می‌شوند، در معرض این بیماری هستند، زیرا در اغلب مهدها شستشوی کودکان را به خوبی رعایت نمی‌کنند. و در این قبیل مهدها چون پوشک گران است، آن را دیر به دیر عوض می‌کنند و طولانی ماندن پوشک باعث عفونت‌های ادراری در کودکان می‌شود. شاید بهترین کار این است که پزشکان متخصص کودکان به مهدهای کودک بروند و آموزش‌های لازم را به آنان بدهند.
وی می‌گوید: عفونت‌های ادراری در کودکان خیلی دیده می‌شود و والدین باید پیگیری‌های زیادی رابرای درمان کودکان و از جمله عکس و آزمایش‌ها انجام دهند.
چاقی، معضل کودکان ایرانی
دکتر فرانک داودی ـ متخصص بیماری‌های کودکان به گزارشگر روز نامه اطلاعات می‌گوید: چاقی یکی از مهمترین معضلاتی است که سلامت کودکان ایرانی را تهدید می‌کند، چرا که به علت کم تحرکی و استفاده بیش از حد از بازی‌های کامپیوتری اضافه وزن پیدا کرده‌اند.
وی با بیان این مطلب که استعداد خانوادگی، فاکتورهای ارثی و ژنتیک و وزن بالا هنگام تولد از فاکتورهای چاقی در کودکان زیر ۵ سال است. می‌افزاید: تغذیه غیر از شیر مادر و استفاده از تنقلات و خوراکی‌های پر کالری به شکل میان وعده، از جمله عوامل چاق کننده در کودکان است. همچنین متاسفانه مصرف شیر خشک خیلی زیاد شده است، در حالی‌که مادران به‌راحتی می‌توانند به فرزند خود شیر دهند.
این متخصص بیماری‌های کودکان یاد آوری می‌کند: عادت‌های غذایی نادرست والدین و مصرف غذاهای آماده و اشباع شده، چاقی کودک را به دنبال دارد و احتمال اینکه کودکان چاق در بزرگسالی نیز گرفتار آن شوند، بسیار زیاد است.
وی با اشاره به این مطلب که چاقی در کودکی باعث آسیب‌های مغزی، فشار خون بالا و حملات قلبی نمی‌شود، ولی در بزرگسالی عامل بسیاری از بیماری‌ها نظیر اختلالات کبدی، دیابت، فشار خون و کلسترول بالا خواهد شد می‌گوید: با کنترل سلامت مادر در دوران بارداری و مهار دیابت و فشار خون در این مدت، می‌توان از چاقی کودک در سنین بالاتر پیشگیری کرد.
سرما خوردگی و علایم آن
دکتر بابک محرابی ـ متخصص بیماری‌های کودکان در مورد سرماخوردگی می‌گوید: سرماخوردگی، عفونت دستگاه تنفسی فوقانی است که معمولا بینی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. البته این بیماری ممکن است شامل التهاب گلو نیز شود. سرماخوردگی می‌تواند با علایم خستگی، احساس سرما، عطسه و سردرد آغاز شود و با سرفه، آبریزش بینی، تب ضعیف و گلودرد ادامه پیدا کند. این بیماری حداکثر ۷ تا ۱۰ روز بعد بر طرف می‌شود.
وی با بیان این مطلب که علائم سرماخوردگی ممکن است تا ۳ هفته طول بکشد، می‌افزاید: معمولا سرما خوردگی با علایمی مانند سرفه، عطسه، آبریزش بینی، اشک ریزش یا قرمزی چشم و گرفتگی صدا شروع می‌شود. سرما خوردگی در نوزادان و کودکان رایج است، اما اگر همراه با تب باشد باید به پزشک مراجعه شود و والدین سعی کنند دمای بدن کودک را پایین نگه دارند تا دچار تشنج نشود.
این متخصص بیماری‌های کودکان یاد آوری می‌کند: منشاء سرماخوردگی ویروسی است و در بعضی موارد که احتمال ابتلا به یک بیماری باکتریایی مانند برونشیت، سینوزیت و عفونت گوش میانی وجود دارد، از آنتی بیوتیک برای درمان آن استفاده می‌شود و این در حالی است که آنتی بیوتیک‌ها بر ویروس‌هایی که باعث ابتلا به سرماخوردگی می‌شوند، هیچ تأثیری ندارند.
وی با بیان این مطلب که ویروس‌های عامل بیماری می‌توانند از دست‌ها به بینی و چشم‌ها منتقل شوند، می‌گوید: ویروس از طریق عطسه، سرفه و تماس باافراد یا اشیاء آلوده نیز قابل انتقال است.
دکتر محرابی در مورد پیشگیری از سرما خوردگی می‌افزاید: برخی علائم سرماخوردگی ممکن است تا
۳ هفته طول بکشد و تنها راه موثر پیشگیری از سرماخوردگی نیز جلوگیری از پخش شدن ویروس است و این کار شامل شست و شوی مرتب دست‌ها است که احتمال انتقال ویروس‌های سرماخوردگی را در کودکان کاهش می‌دهد. استفاده از ماسک‌های صورت در نزدیکی افراد مبتلا نیز می‌تواند مفید باشد.
وی با بیان این مطلب که شیر مادر می‌تواند از عفونت‌های حاد تنفسی پیشگیری کند و اگر تغذیه کودک مناسب باشد، در برابر بیماری مقاومت بیشتری خواهد داشت، یادآوری می‌کند: بررسی‌های انجام شده از سوی سازمان جهانی بهداشت حاکی از این است مرگ کودکانی که با شیر مصنوعی تغذیه می‌شوند بر اثر عفونت‌های تنفسی ۴ برابر کودکانی است که با شیر مادر تغذیه می‌شوند.
این متخصص بیماری‌های کودکان در مورد مداوای سرماخوردگی کودکان می‌گوید: بیشتر سرماخوردگی‌ها به درمان خاصی نیاز ندارند و باید دوره‌شان
بگذرد، اما لازم است به علایم و نشانه‌های بیماری دقت و با مشاهده اولین علایم آن در
شیر خواران زیر ۲ ماه، باید به پزشک مراجعه شود.
بیتا مهدوی
محمد لطیفکار* حیف شد دعایی را از دست دادیم !