سبزی جعفری گیاهی دو ساله و منشعب به رنگ سبز روشن است، برگ های ترد و گل های زرد مایل به سبزی دارد. در بیشتر مواقع برای چاشنی دار یا تزیین کردن غذاها استفاده می شود. طعم آن شیرین و اندکی تند و حاوی مقداری ویتامین C است.
جعفری از خانواده چتریان یا Apiaceaeو نام علمی آن Petroselinum crispumاست. تصور می شود که خاستگاه اصلی جعفری جنوب اروپا در اطراف دریای مدیترانه باشد. این سبزی از سال ۳۲۰ پیش از میلاد تا کنون کشت می شود. در قدیم، سربازهای یونانی جعفری را با مرگ مرتبط می دانستند و پیش از نبردها از دست زدن یا نزدیک شدن به آن خودداری می کردند. این در حالی است که برای یهودی ها معنای کاملاً متفاوتی دارد و در عید پسح (فطیر) که عید آزادی قوم یهود از سلطه فرعون های مصر است از آن غذایی سنتی تهیه می کنند. به دلیل این که جعفری در بهار سبز می شود یهودی ها در جشن سِدِر آن را به عنوان سمبل شروعی تازه در غذای مخصوص این جشن به کار می برند.
رومی‌های باستان هم پس از صرف غذا جعفری می خوردند تا نفسشان تازه شود. گالِن، پزشک رومی هم آن را برای درمان بیماری صرع و نیز به عنوان دارویی ادرارآور به بیماران تجویز می کرد. در اروپای قرون وسطی، جعفری را «گیاه شیطان» می دانستند و معتقد بودند که هر کس آن را در روزی غیر از «جمعه سیاه» که سالروز به صلیب کشیده شدن حضرت عیسی مسیح است بکارد به مصیبت گرفتار می شود. ولی «هیلدگارد بینگنی»، رئیس صومعه، حکیمه و گیاه درمانگر قرون وسطی و نیز «نیکولاس کالپِپر»، که گیاه درمان گری در قرن هفدهم بودند، جعفری را برای درمان درد قلب و سینه و نیز آرتروز تجویز می کردند. در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، جعفری را برای انواع بیماری ها و مشکلات سلامتی تجویز
می‌کردند. با همه این ها، هیچ کدام از این موارد کاربرد در پزشکی مدرن به رسمیت شناخته نمی شوند. امروزه جعفری را بیشتر برای طعم دادن و آراستن غذاها به کار می برند.
جعفری به دو گروه با برگ صاف و چروکیده تقسیم می ‌شود که شکل برگ‎ ها در سال اول و دوم تفاوت دارد و تکامل جعفری تابع عوامل محیطی و منابع تغذیه ای است. مثلاً با دادن کود زیاد، آبیاری زیاد و کاهش نور و چیدن مداوم می ‎ توان از به گُل نشستن جعفری جلوگیری کرد.
این گیاه در برابر سرما از خود مقاومت نشان می دهد و می توانیم آن را در هر نوع خاکی کشت کنیم. برای مصرف تابستانه باید در بهار کاشته شود و اگر قصد داریم آن را در بهار برداشت کنیم، باید در اواخر تابستان آن را بکاریم تا زمستان دوران رشد خود را طی کند و در بهار آماده برداشت باشد. خیس کردن بذرها از شب قبل از کاشت باعث تسریع در جوانه زدن آن ها می شود. جعفری نوع برگ مسطح راحت تر از نوع برگ مجعد کشت می شود.
اگر برای خرید این سبزی به بازار می‌رویم، بهتر است دسته های جعفری را که به نظر می رسد تازه چیده شده اند را خریداری کنیم و از آن هایی که پلاسیده و زرد رنگ هستند اجتناب کنیم. اگر جعفری تازه را در دستمال کاغذی نم دار بپیچیم و درون یک کیسه پلاستیکی باز در یخچال قرار دهیم، تا یک هفته می توانیم از آن استفاده کنیم. از جعفری نوع برگ مجعد برای طعم دادن غذاها، تهیه سالاد و تزئین استفاده می شود. جعفری برگ مسطح که طعم تندتری دارد در آشپزی ایتالیایی به وفور استفاده می شود.
جعفری، گیاهی سرشار از آهن و ویتامین‌c است و همچنین کلسیم و ویتامین Aبیشتری دارد.جعفری یک سبزی با خاصیت رفع اخلاط مزاج، ضد نفخ، ضد گرفتگی مجاری عروق، مدر، اشتهاآور، دفع سنگ کلیه، زردی، ناراحتی کبد و طحال و استسقاء است.
این سبزی ضد اسهال، مفید برای بواسیر بادی و خونی است.جعفری منبع غنی از کلروفیل است که به عنوان یک خوشبو کننده طبیعی دهان عمل می‌ کند. این سبزی همچنین مثل یک خنک کننده طبیعی در دهان احساس تازگی و تمیزی ایجاد می ‌کند. سبزی جعفری ضد گرفتگی عضلانی، ‌بادشکن، مدر، خلط‌آور، ضدروماتیسم، قاعده‌آ‌ور و ضد میکروب است و به طور سنتی برای درمان سوءهاضمه توام با نفخ، التهاب مثانه، سوزش ادرار، سرفه‌ های ناشی از برونشیت در افراد کهنسال،‌ فقدان قاعدگی ناشی ازاختلال عضوی و درد عضلانی به کار می رود. دم کرده ریشه خشک گیاه را می ‌توان روزانه سه بار به میزان دو تا چهار گرم و دانه آن را یک تا دو گرم مصرف کرد.
مصرف زیاد جعفری باعث ایجاد واکنش‌های حساس به ‌نور و تشدید بیماری های کلیوی می شود و با داروهای مهارکننده مونوامین‌اکسیداز تداخل دارد.

*منبع:
– Encyclopedia of Herbal Medicine;Andrew Chevallier ; DK; 3rd edition edition July, 2016
*عکس‌ها از: wikimedia

code