ایدز یکی از بیماری‌های مهلکی است که در حال حاضر درمان قطعی ندارد و راه‌های انتقال آن محدود است. از این‌رو پیشگیری از این بیماری اهمیت زیادی دارد. بیماری ایدز همه‌گیری جهانی دارد حوزه شیوع آن بسیار وسیع و در حال گسترش است.
بررسی‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی حاکی است که موارد ابتلا به ایدز از طریق ارتباطات جنسی محافظت نشده در حال افزایش است و خطری که مردم را تهدید می‌کند، جمعیت پنهان مبتلایان به این بیماری است.
براساس اهداف توسعه پایدار، جهان تعهد خود را نسبت به پایان بخشیدن به همه‌گیر بودن ایدز تا سال ۲۰۳۰ میلادی اعلام کرده است. ایران نیز جزو کشورهایی است که به رفع همه‌گیری ایدز پاسخ مثبت داده و اهدافی را برای پایان دادن به این بیماری در کشور اجرایی کرده است.
یکی از مسائل مهم در مورد بیماری ایدز،‌ حمایت از بیماران مبتلا به این ویروس است و حمایت همه‌جانبه از این بیماران علاوه بر یاری و هدایت آنان برای یک زندگی مناسب، می‌تواند از بروز بسیاری از مشکلات، بیماری‌ها و پیامدهای اجتماعی و بهداشتی در جامعه جلوگیری کند.
واقعیت این است که وحشت طرد شدن از اجتماع یا خانواده و دوستان، باعث مخفی کردن بیماری و گسترش آلودگی می‌شود و این در حالی است که سازمان‌های مردم‌نهاد یکی از بازوهای قدرتمند سازمان‌های دولتی برای حمایت از بیماران «اچ.آی.وی» و آموزش بیماران در زمینه پیشگیری هستند و مهاجرت، اعتیاد، بیکاری، فقر و فحشا به گسترش تعداد بیماران دامن می‌زند.
کارشناسان معتقدند، با شناسایی بیماران مبتلا به ایدز،‌ خانواده‌های آنان نیز باید تحت حمایت قرار گیرند این، چرا که خانواده بهترین مکان برای حمایت از افراد آلوده و مبتلا به ایدز است و می‌تواند باعث ارتقای کیفیت زندگی آنان و پیشگیری از انتقال عفونت شود.
آنان همچنین می‌گویند،‌ حمایت‌های اجتماعی و مالی از بیماران مبتلا به ایدز بسیار حائز اهمیت است، چرا که بیکاری و فقر ناشی از این بیماری، می‌تواند منجر به مسائل مختلف اجتماعی و همچنین گرایش آنان به اعتیاد شود که این تبعات بسیاری را به دنبال دارد.

انجمن احیای آسیب‌دیدگان اجتماعی
خسرو منصوریان‌ـ مؤسس و عضو هیأت امنای انجمن حمایت و یاری آسیب‌دیدگان اجتماعی(احیا) در مورد تاریخچه فعالیت این انجمن به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: ۱۸ سال پیش ۲ انجمن احیا و انجمن کودکان و نوجوانان توان‌یاب را بر حسب نیاز و ضرورت‌های آن زمان،‌ تأسیس کردیم و اکنون هم با استفاده از کمک‌های مردمی مؤسسه را اداره می‌کنیم و در شهرهای تبریز، شیراز، کرمان، اراک، قم و مشهد هم شعبه داریم.
انجمن احیا که مخفف «انجمن حمایت و یاری آسیب‌دیدگان اجتماعی» است، با هدف احیای ارزش‌هایی است که به لحاظ دینی و ملی در جامعه ازشمند است، شروع به فعالیت کرد و در سال ۱۳۷۸ همایشی را در مورد دختران در معرض آسیب‌های اجتماعی، برگزار کرد که با استقبال مسئولان و مردم مواجه شد. پس از آن از مسئولان انجمن خواسته شد که در مجامع عمومی و مدارس در مورد آسیب‌های اجتماعی صحبت کنند. در آن سال‌ها متوجه شدیم که بسیاری از افراد جامعه از والدین گرفته تا معلمان، با این مسأله آسیب‌های اجتماعی روبرو هستند و راه مقابله با آن را نمی‌دانند. استقبال زیاد مردم باعث شد که به فکر بیفتیم این کار را در سطح ملی انجام دهیم، از اینرو «خط مشاوره» ایجاد کردیم تا مردم بتوانند با روان‌شناسان و مددکاران اجتماعی ما در تماس باشند و مشکلاتشان را با آنان در میان بگذارند. تماس‌های زیادی از اقصی نقاط کشور با خط مشاوره انجام می‌شد و بیشتر مراجعه‌کنندگان را خانم‌ها تشکیل می‌دادند. افرادی که رفتار پرخطر داشتند با ما تماس می‌گرفتند و راهنمایی‌های لازم را دریافت می‌کردند. بسیاری از تماس‌گیرندگان زنانی بودند که از همسران‌شان ایدز گرفته و کودکانشان هم با ایدز متولد شده بودند. برای حمایت از این مادران، گروه «مادران سلامت» را تشکیل دادیم و به هر مادری که کودک ایدزی یتیم داشت، ماهانه ۱۰۰هزار تومان کمک کردیم و همین کار باعث شد که مادران و زنان زیادی به انجمن مراجعه کنند. در طی سال‌های اخیر این زنان با آموزش‌هایی که دیدند، تبدیل به سفیران سلامت شدند و کارهای ارزشمندی را برای آگاه‌سازی مردم، انجام می‌دهند.
وی با بیان این مطلب که انگ و تبعیض از مهم‌ترین مشکلات بیماران مبتلا به ایدز است، می‌افزاید: بعضی از بیماران پس از اطلاع از ابتلایشان به ایدز، دست به خودکشی می‌زدند و عده‌ای دیگر بیماریشان را مخفی می‌کردند که عامل همه اینها، انگ و استیگمای این بیماری بود،‌به همین دلیل به این نتیجه رسیدیم که باید روی انگ‌زدایی و اطلاع‌رسانی به جامعه کار کنیم و در صدا و سیما و دیگر رسانه‌های گروهی در مورد این بیماری اطلاع‌رسانی کنیم و به مردم بگویم که با ایدز می‌توان زندگی کرد. در کنار بیمار ایدزی زندگی کردن باعث ابتلای آنان به ایدز نمی‌شود و نباید از ابتلا به این بیماران وحشت کنند.

گوشه‌گیری و انزوای بیماران
منصوریان در مورد راه‌های انتقال ایدز یادآوری می‌کند: این بیماری از طریق روابط جنسی محافظت نشده، تزریق خون مشترک و تولد کودک از مادر مبتلا و شیر دادن مادر مبتلا به فرزندش منتقل می‌شود و از این رو مردم نباید از همنشینی با بیماران در کلاس درس و یا وسایل نقلیه عمومی وحشت کنند، زیرا این طرد و انگ زدن باعث منزوی و گوشه‌گیرشدن بیماران می‌شود و ممکن است باعث شود که آنان به رفتارهای پرخطر خودشان ادامه دهند و افراد زیادی را مبتلا کنند.
شرایط بیماران مبتلا به ایدز ما را به فکر انداخت که مرکز ویژه‌ای را برای زنان بیمار ایجاد کنیم که در آن از افراد تست «اچ.‌آی.وی» گرفته و با آنان مشاوره انجام شود، که تمامی این مشاوره‌ها محرمانه است. متأسفانه بسیاری از مردم به دلیل خجالت و شرمی که داشتند، از مراجعه به کلینیک رفتار‌های پر خطر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی سر باز می‌زدند، اما به‌راحتی به مرکز ما مراجعه می‌کردند. ‏
وی می‌گوید: اقشار جوان جامعه از کارگر و دانشجوگرفته تا کارمندانی که رفتارهای پر خطر داشتند، به ما مراجعه می‌کردند واز ما اطلاعات می‌خواستند و ما متوجه شدیم بسیاری از افرادی که رفتار پر خطر دارند در مورد ایدز اطلاعات زیادی ندارند، از اینرو «اتوبوس ایدز» را
راه اندازی کردیم که مردم براحتی هم تست
«اچ.آی.وی» بدهند و هم مشاوره شوند که بعدها شهرداری تهران هم طرح اتوبوس‌های ایدز را در سطح شهر تهران اجرایی کرد. ‏
موسس انجمن حمایت و یاری
آسیب دیدگان اجتماعی (احیا )با اشاره به این مطلب که اطلاع رسانی صحیح می‌تواند جامعه را متحول کند، می‌افزاید: ایدز علامتی روی پیشانی کسی به جا نمی‌گذارد و هر کسی می‌تواند به این بیماری مبتلا شود، از اینرو افراد جامعه بهتراست تست «اچ.‌آی.وی» دهند و از عدم ابتلایشان به این بیماری مطمئن شوند. در صورتی که به این بیماری مبتلا باشند، می‌توانند با مصرف دارو بیماری خود را کنترل کنند تا بیماری‌های عفونی فرصت‌طلب، آنان را از پا در نیاورد. ‏
انجمن ما آمادگی کمک به همه عزیزان را دارد و امیدواریم که دیگرشاهد تولد نوزادان مبتلا به ایدز نباشیم. ‏

مشکلات روانی بیماران مبتلا به ایدز ‏
عاطفه عظیمی ـ روان‌شناس موسسه احیا درمورد مشکلات بیماران ایدزی به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: انجمن احیا برای کمک به افراد و آگاهی دادن به آنان، خط مشاوره‌هایی را راه‌اندازی کرده است که از اقصی نقاط کشور و حتی از خارج از کشور با ما تماس می‌گیرند و مسایل و مشکلات‌شان را درمورد بیماری ایدز با ما درمیان می‌گذارند. ‏
وی با بیان این مطلب که تماس‌های‌ مشاوران علاوه بر رایگان بودن، محرمانه هم هست و شماره کارت ملی افراد ثبت نمی‌شود، می‌افزاید: اطلاعات هویتی از افراد توسط مشاوران پرسیده نمی‌شود و افراد براحتی می‌توانند با این مرکز تماس بگیرند و پرسش‌های خود را مطرح کنند.
معمولا افرادی که با مشاوران تماس می‌گیرند، در مورد بیماری ایدز از ما اطلاعات می‌‌خواهند و ما هم تا جایی که ممکن است، به آنان اطلاعات می‌دهیم و در صورتی که بخواهند تست «اچ.آی.وی» بدهند، آنان را به مراکزخاص می‌فرستیم و یا در خود انجمن تست می‌دهند. معمولا قبل از انجام دادن تست با فرد مشاوره انجام می‌دهند تا متوجه شوند اطلاعات و آگاهی‌های فرد در مورد این بیماری چقدر است و این که اصلا نیازی به انجام دادن تست دارد یا خیر. زمانی که نتیجه تست مشخص شد یک مشاوره دیگر انجام می‌شود و افراد مختارند که با توجه به محل سکونت‌شان، به مراکز رفتار‌های
پر خطرو یا مرکز احیا مراجعه کنند. ‏
مشاوره‌های دیگری هم مسایل خانوادگی این بیماران را بررسی می‌کنند. طیف مشاوره‌های فوریتی داریم که به آن خیلی اهمیت داده می‌شود. بررسی‌های انجام شده درانجمن احیا نشان می‌دهد که تماس آقایان بیشتر از خانم‌ها است و معمولا در مورد رفتارهای پرخطر و ابتلا به بیماری ایدز است. پرسش‌های خانم‌ها نیز بیشتر در مورد مسایل خانوادگی و مهارت‌های زندگی و رفتار با کودکان و نو جوانان است. ‏
این روان‌شناس در پاسخ به این پرسش که مبتلایان به ایدز با چه مشکلاتی روبرو هستند، یاد آوری می‌کند: مشکلات این بیماران خیلی زیاد است، ولی به طور کلی انگ، تبعیض و استیگما،آنان را به شدت آزار می‌دهد و این در حالی است که متاسفانه هنوز هم اطلاعات نادرستی در مورد این بیماری در میان مردم وجود دارد و عده‌ای فکر می‌کنند با تنفس ، شنا، دست دادن و آشامیدن از لیوان مشترک، بیماری ایدز به آنان منتقل می‌شود و از این‌رو بیماران را طرد می‌کنند، در حالی که بیماری ایدز صرفاً از طریق تماس‌های جنسی و خون منتقل می‌شود. ‏

استفاده از تکنیک‌های روانی
به گفته خانم عظیمی، بیماران مبتلا به ایدز در وهله اول که متوجه ابتلای‌شان به این بیماری می‌شوند، سعی در انکار آن دارند و از این‌رو دچار خشم و افسردگی می‌شوند که با شرکت درکلاس‌های عمومی و استفاده از تکنیک‌های روانی مانند یخ‌شکنی، آرامش‌شان را به‌دست می‌آورند وی همچنین می‌گوید: بیماران زمانی که متوجه می‌شوند تنها نیستند، به‌راحتی در مورد مشکلات و مسایل‌شان صحبت و آرامش پیدا می‌کنند. البته بیماران مشاوره فردی هم می‌شوند و هر زمانی که نیاز به مشاوره داشته باشند، به انجمن مراجعه می‌کنند.
وی با بیان این مطلب که به‌دلیل انگ خوردن بیماری بسیاری ازافراد بیماریشان را حتی از خانواده‌هایشان مخفی می‌کنند می‌افزاید: بیماران مبتلا به ایدز معمولا دچار ترس و وحشت می‌شوند، از این رو باید این حالت را از میان ببریم. ما کلاس‌ها را دایره‌وار تشکیل می‌دهیم و در این جلسات حاضران از نحوه ابتلایشان به بیماری سخن می‌گویند و در مورد مشکلات‌شان توضیح می‌دهند. بقیه بیماران نیز به شخص تازه‌وارد کمک می‌کنند تا این مرحله را پشت سر بگذارد. مهم‌ترین هدف ما از برگزاری این جلسات، تربیت آموزشگران همسان است، به‌طوری که بیماران خودشان بتوانند به بیماران دیگر کمک کنند، زیرا افراد سالم درک درستی از این بیماری ندارند و نمی‌توانند وضعیت بیماران را به‌درستی تشخیص دهند.
بیشتربیماران را زنانی تشکیل می‌دهند که همسرانشان فوت کرده‌اند و به همین دلیل انجمن از آنان حمایت‌های اجتماعی و مادی می‌کند و به آنان حرفه می‌آموزد. انجمن کارگاه‌های خیاطی،گل‌دوزی، بافندگی،گلیم بافی و قالی‌بافی را برگزار می‌کند تا بیماران بتوانند با یادگیری حرفه، امرار معاش کنند. ‏
عظیمی همچنین می‌گوید: هر دارویی که بیماران مصرف می‌کنند، عوارض خاص خودش را دارد. بیماران باید بتوانند با مشکلاتشان کنار بیایند، اما انگ و تبعیض همچنان آزارشان می‌دهد. بعضی از بیماران حتی نمی‌توانند کودکشان را به مدرسه بفرستند و گاهی تزریقاتی‌ها از پذیرش آنان سر باز می‌زنند. این بیماران از نظر روحی خیلی آسیب‌پذیر هستند و مردم چون اطلاعات درستی ندارند، مشکلات زیادی را برایشان به‌وجود می‌آورند. ‏

‏ درد دل‌های بیماران
خانم ح، بیمار مبتلا به ایدز به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: ۶ سال قبل متوجه شدم که به بیماری ایدز مبتلا شده‌ام زمانی، که به پزشک مراجعه کردم و نتیجه تست نشان داد که به ایدز مبتلا شده‌ام، دنیا دور سرم چرخید. اصلاً نمی‌توانستم این واقعیت را باور کنم. آنقدر ناراحت بودم که چندین ساعت بی‌هدف در خیابان راه رفتم و بعدها که برای درمان به بیمارستان رفتم، دیدم خیلی‌ها به این بیماری مبتلا هستند. بعد کم کم اوضاع برایم عادی شد و خدا را شکر کردم که با رعایت نکات ایمنی و مصرف دارو می‌توانم مانند دیگر انسان‌ها، زندگی عادی داشته باشم.
وی می‌گوید: آزمایش‌ها و دارو‌های بیماران مبتلا به ایدز رایگان است و در همان مراکز مربوط تزریق می‌شود. رسیدگی‌شان هم خیلی خوب است، به‌طوری که برای دوره بعدی درمان با ما تماس می‌گیرند و ما را تحت نظر روان‌پزشک قرار می‌دهند و ما هم مشکلات‌مان را با آنان در میان می‌گذاریم. ‏
متأسفانه بعضی از بیماران از طرف خانواده‌هایشان طرد می‌شوند و علاوه برخود بیماری، آزارهای زیادی هم می‌بینند. انگ بیماری خیلی بد است و خیلی از خانم‌ها بیماری را از شوهران‌شان می‌گیرند و بی‌گناه هستند. آنان رفتارهای پر خطر نداشته‌اند و پس نباید آن را قضاوت کرد.
من ۲ فرزند دارم و به آنان در مورد رفتارهای پرخطر آموزش‌های لازم را داده‌ام، افرادی که معتاد هستند و در زندان بسر می‌برند، بعد از آزادی حتما باید تست «اچ.آی.‌وی» را انجام دهند تا خانواده‌های‌شان را به این بیماری مبتلا نکنند. من از مردم می‌خواهم به بیماران ایدزی محبت داشته باشند و در مورد آنان قضاوت‌های نادرست نکنند، زیرا آنان قربانی شده‌اند. همچنین دوستان به چشم بد به زنان مبتلا به ایدز نگاه نکنند و بدانند که آنان قربانی هستند. افراد جامعه، قصاص قبل از جنایت نکنند و نپندارند که همه بر اثر رفتارهای پر خطر به بیماری ایدز مبتلا شده‌اند.
یکی دیگر از مبتلایان به ایدز از شهرکی در اطراف تهران می‌آید که دلشکسته و بیمار است. وقتی به دندانپزشک گفته است ایدز دارد، خیلی راحت عذرش را خواسته و به همین دلیل عذاب زیادی کشیده است و او ناخواسته گرفتار این بیماری شده با این که از همسرش به علت رفتارهای پر خطر، به ایدز مبتلا شده و خانواده‌اش پذیرای او نیستند و از اینرو به ناچار به شهرکی در اطراف تهران رفته و یک اتاق اجاره کرده است و در شرایط بدی زندگی می‌کند.‏
وی می‌گوید: بیمار مبتلا به ایدز باید برای مبارزه با بیماری‌اش حمایت شود تا روحیه خوبی داشته باشد و این در حالی است که بعضی از بیماران به شدت تحت فشار هستند، به‌طوری که حتی حاضر نیستند درمان شوند، در حالی که با درمان بیماری‌شان کنترل می‌شود و می‌توانند زندگی عادی داشته باشند. ‏ به گفته او، انگ و بدنامی بیماری ایدز وحشتناک است، با این حال خوشبختانه از زمانی که با انجمن احیا آشنا شده، روحیه‌اش خیلی بهتر شده است و با تدریس خصوصی امرار معاش می‌کند. ‏
بیتا مهدوی