همزمان با نزدیک شدن به سال نو میلادی و برپایی جشن کریسمس در اروپا و آمریکا، نگرانی از اقدامات خشونت بار عناصر داعشی در این جشن افزایش یافته؛ موضوعی که نشان می‌دهد افراط گرایی حد و مرز جغرافیایی نمی‌شناسد. به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش‌های خبری ایرنا، جشن کریسمس امسال هم مانند سال‌های گذشته با حاشیه‌هایی همراه است و مسیحیان بیش از تدارک برنامه‌های شادی برای برپایی جشن، نگران تهدیدهایی هستند که در این ماه از جانب گروه تروریستی داعش انعکاس یافته اند. این که با توجه به ضعف کنونی تروریست‌ها چقدر تهدیدهای آنها قابلیت عملیاتی شدن دارد و همچنین تدابیر شدید امنیتی تا چه میزان می تواند از وقوع رخدادهای غیرمنتظره جلوگیری کند، جای بحث و بررسی دارد.
تهدید تروریستی در آستانه کریسمس
تا چهارم دی ماه (بیست وپنجم دسامبر) و فرا رسیدن کریسمس زمان زیادی باقی نمانده و در این مدت داعش اروپا و آمریکا را به اقدامات تروریستی تهدید کرده است. اوایل آذرماه داعش با انتشار پوستری تبلیغاتی به سه زبان انگلیسی، فرانسوی و آلمانی، اروپا را هدف حملات خود در این روز معرفی کرد. نکته جالب توجه در این تصاویر تبلیغاتی آن است که در خیابان «ریجنت» در ناحیه وست اِند لندن و همچنین برج ایفل در فرانسه قابل مشاهده است؛ پیامی که غیرمستقیم گویای آن است که فرانسه و انگلیس برای انجام این اقدامات خرابکارانه و غیرانسانی هدفگذاری شده‌اند. انتشار پیام تهدید داعش به زبان آلمانی نیز می تواند حاکی از آن باشد که کشورهای آلمانی زبان به ویژه آلمان هم در فهرست مورد نظر تروریست‌ها قرار دارند. به تازگی «هانس گئورگ ماسن» رئیس سازمان امنیت داخلی آلمان از افزایش چشمگیر سلفی‌های تندرو در این کشور خبر داده است. وی نوزدهم آذرماه با بیان این که شمار سلفی‌های تندرو در این کشور هیچ زمان دیگری به اندازه امروز نبوده، تعداد آنها را در دسامبر امسال ۱۰ هزار و ۸۰۰ نفر برآورد کرد در حالی که شمار آنان در دسامبر پارسال (۲۰۱۶) به حدود ۹۷۰۰ نفر می رسید. پس از انعکاس پوسترهای تهدیدآمیز داعش، وزارت امور خارجه آمریکا نسبت به سفر شهروندان خود به اروپا برای روزهای کریسمس هشدار داد و اعلام کرد:حملات اخیر در بریتانیا، فرانسه، فنلاند، روسیه، اسپانیا و سوئد نشان می دهد گروه‌های تروریستی القاعده و داعش همچنان فعال هستند .موضوع قابل تامل این که گروه تروریستی داعش، در روزهای کریسمس برای آمریکا هم برنامه دارد. در یکی از تصاویر رعب آور داعش، میدان تایمز شهر نیویورک مورد تهدید قرار گرفته و در آن آمده است که به‌زودی، ما در کریسمس در نیویورک (شما را) ملاقات می‌کنیم.
عبور تروریست از حدود مرزها
این یک واقعیت است که تروریسم به عنوان پدیده‌ای شوم نه فقط در رفتار خشونت بار بلکه در جغرافیای سرزمینی نیز هیچ حد و مرزی را نمی شناسد. شاید پیشتر تصور نمی شد که روزی اروپا و آمریکا به صحنه نمایش افراط گرایان و ستیزه جویان تبدیل شود به طوری که حتی خرید و فروش جشن سال نو آنها با نگرانی توام باشد. مداخلات کشورهای غربی و همپیمانان منطقه ای آنان، خاورمیانه را در وضعیتی آشوب زده‌ای قرار داده که دور افتاده ترین نقاط جهان نیز از پیامدهای مخرب آن مصون نیستند. دامن زدن به بحران‌های خاورمیانه و دمیدن در آتش درگیری‌های قومی- مذهبی با هدف فروش تسلیحات، سرانجام به ناامن شدن جهانی انجامید. اینک سلاح‌های ساخت غرب در دستان تروریست‌های داعش برای کشتار شهروندان بیگناه اروپایی و آمریکایی مورد استفاده قرار می گیرند. فرسایشی شدن نزاع‌های خاورمیانه و گسترش تبلیغات داعش، بسیاری از اروپایی‌ها را نیز برای پیوستن به تکفیری‌ها به این منطقه سرازیر کرد. حال با نابودی داعش سازمان یافته و برگشت شهروندان اروپایی به کشورهای خود چه بسا که شاهد تشدید اقدامات تروریستی در این کشورها باشیم. همین موضوع باعث شده که اروپا در چند سال گذشته به یکی از جولانگاه‌های تروریست‌ها تبدیل شود . هر چند که برای خنثی سازی برنامه‌های خرابکارانه تروریست‌ها در بازار سال نو میلادی تدابیر امنیتی شدیدی احساس می‌شود اما اروپا و آمریکا لازم است در سیاست خارجی خود تجدیدنظر اساسی داشته باشند. خشونت خود را بازتولید می‌کند و مداخله نظامی مستقیم در کشورهای مختلف منطقه با رفتارهای خشونت بار به بهانه‌های مختلف، عایدی جز بالفعل سازی پتانسیل‌های نهفته در زمینه افراطی‌گری نخواهد داشت.
با مقایسه‌ای هر چند کوتاه بین دو دوره پیش از بحران سوریه و پس از آن به خوبی مشخص می شود که در سال‌های پس از بحران، اروپا همواره به شیوه‌های گوناگون هدف حملات مسلحانه و غیرمسلحانه خشونت‌بار قرار گرفته است. هر چند که اقدامات تروریستی با هر سبک، قصد و نیتی مذموم و غیرانسانی است اما تکفیری‌ها با استناد به جنایت‌های غرب در منطقه و محکومیت مداخلات نظامی آنها در کشورهای مسلمان به یارگیری و جذب نیرو اقدام می کنند. بی تردید تا هنگامی که این مداخله جویی‌ها ادامه داشته باشد از گزند افراد و گروه‌های ستیزه جو در امان نخواهند ماند.
سایه تهدید داعش بر بازار کریسمس اروپا
داعش به تازگی تهدید کرد در ایام کریسمس اقدامات تروریستی را در شهرهای مختلف اروپا انجام می دهد؛ کارشناسان مسائل امنیتی، بقای تفکرات داعشی و بازگشت اعضای این گروه به کشورهای خود را عاملی مهم در گسترش این حملات ارزیابی می کنند.پس از شکست داعش در عراق و سوریه، این گروه تروریستی جای پای خود را در منطقه از دست داده است. از ابتدا داعش تلاش داشت تا با بهره‌گیری از عرصه رسانه‌ای خود را بزرگ، پر قدرت و وحشتناک نشان دهد. اکنون با در هم پیچیده شدن طومار موجودیت این گروه، تکاپوی داعش بر این امر متمرکز شده است که خود را زنده و تاثیرگذار نشان دهد. به تازگی داعش از برنامه ریزی برای انجام حملات تروریستی در شهرهای مختلف جهان به ویژه در اروپا خبر داده است. این امر با واکنش‌های گوناگونی همراه بوده است .
تهدیدهای داعش در فضای مجازی
استفاده از فناورهای نوین ارتباطی از جمله رویکردهای داعش برای تبلیغ توان خود بوده است. اکنون پوسترهای گوناگونی در زمینه وحشت آفرینی داعش و ترور در شهرهای مختلف جهان منتشر شده است.روزنامه «بیرمنگهام میل» در گزارشی نوشت با تهدید داعش در زمینه انجام اقدامات تروریستی در انگلستان و اروپا، سایه سیاه تروریسم بر بازارهای کریسمس سنگینی می کند.ستیزه جویان داعش اعلام کرده اند به دنبال اجرای حملاتی وحشتناک در ایام کریسمس به اروپا هستند. داعش در برنامه‌های تبلیغاتی خود، این بار تکرار جنایات در انگلیس، آلمان و فرانسه را دنبال می‌کند. به همین دلیل این گروه در فضای مجازی تصاویری را با پیام «به زودی در تعطیلات» به سه زبان انگلیسی، فرانسوی و آلمانی منتشر کرده است. در این تصاویر برج ایفل فرانسه، چاقوهای خون آلود و سایه‌هایی از نیروهای داعش به همراه نمادهای کریسمس از جمله بابانوئل استفاده شده است.تارنمای خبرگزاری روسی «راشا تودی» هم در گزارشی که در آن از تصویر یکی از تهدیدهای داعش علیه فرانسه و برج ایفل، استفاده کرد چنین گزارش داد که اروپا با تهدیدهای تروریسی زمستانی داعش روبرو شده است. تصاویر وحشتناکی از رسانه‌های پیام رسان منتشر شده است که در آن افراط گرایان، مراسم جشن‌های عید کریسمس در نقاط مختلف اروپا را هدف حملات تروریستی خود قرار داده اند. چیزی که در این تصاویر آمده است نشان می دهد که داعش برنامه ریزی کرده است تا حداقل به دو کشور فرانسه و بریتانیا حملاتی را انجام دهد.به نوشته راشا تودی این تصاویر در حالی در فضای مجازی منتشر شده است که پلیس اروپا عملیات‌های ضدتروریستی خود را تقویت کرده است. در همین ارتباط شش پناهجو که مظنون به عضویت در گروه‌های تروریستی و انجام عملیات در بازارهای کریسمس بودند در شهرهای مختلف آلمان بازداشت شدند. گفته می‌شود این افراد به علت نبود مدارک کافی آزاد شدند.چند روز پیش هم وزارت امور خارجه روسیه هشداری را برای افرادی که برای سفر به شهرهای اروپایی و آمریکایی در ایام کریسمس برنامه ریزی کردند، صادر کرد. در این پیام در مورد افزایش احتمال وقوع حملات تروریستی در ایام کریسمس هشدار داده شد.
تروریسم در مسیر اروپا
شکست داعش باعث شد که این گروه بخش عمده‌ای از خلافت اعلامی خود را از دست بدهد. با این حال کارشناسان می‌گویند ممکن است این گروه شبه نظامی پس از بازسازی سیاسی و فیزیکی دوباره به عرصه این دو کشور یا دیگر مناطق باز گردد. شبکه تلویزیونی سی.ان.بی.سی در گزارشی هشدار داد: ممکن است تحولات به سمتی پیش برود که جهان شاهد داعش ۲ یا القاعده ۳ باشد. با اینکه داعش شکست خورده است اما رویکرد افراطی هنوز باقی مانده است. بنابراین ممکن است این گروه در اتحاد با القاعده در سوریه (جبهه النصره) خود را بار دیگر مطرح سازد. در این شرایط نیز داعش می تواند ضمن جذب نیرو از آسیا و اروپا در این مناطق چالش آفرین باشد.به اعتقاد کارشناس شبکه تلویزیونی آمریکایی، این احتمال وجود دارد که داعش خود را باز طراحی کند زیرا این گروه دارای ویژگی‌های چندوجهی است و می تواند خود را به گونه‌های دیگر تغییر دهد. اقدمات تروریستی این گروه در آینده ممکن است پیامدهای ویران کننده نه تنها برای دو کشور سوریه و عراق بلکه برای منطقه و اروپا داشته باشد.حتی «ترزا می» نخست وزیر انگلستان نیز چنین تهدیدی را جدی گرفته است. وی در اولین سفر نخست وزیر انگلستان به عراق در یک دهه گذشته، نسبت به بازگشت تروریسم به اروپا هشدار داد. روزنامه انگلیسی «دیلی میل» در گزارشی با بیان جزئیات سفر و سخنان وی اظهار کرد که پیکارجویان داعش پس از جنگ در خاورمیانه ممکن است به اروپا بازگردند. ترزا می در این سفر گفت: از آنجا که نیروهای داعش از عرصه میدانی جنگ در عراق و سوریه به عقب رانده شدند، کشورهای همسایه باید کمک کنند تا مانع روند حرکتی آنها شوند. تروریست‌ها تلاش می کنند تا خود را به اروپا و از جمله بریتانیا برسانند.وی با بیان این که مبلغ ۱۰ میلیون پوند را برای کمک به نهادهای ضدتروریستی عراق در سه سال در نظر گرفته است، بر همکاری بریتانیا با شرکای منطقه ای تاکید کرد. ترزا می از این کشورها خواست تا کنترل‌های مرزی خود را تقویت کنند و بر عبور و مرور دقت بیشتری داشته باشند. نخست وزیر انگلیس گفت: این کار موجب شناسایی اعضای داعش می شود و پیش از آنکه آنها آسیبی را به مردم برسانند از اقدام تروریستی پیشگیری می کند .
بازگشت ستیزه جویان به کشورهای خود
بسیاری کارشناسان اعتقاد دارند داعش و خلافت «دولت اسلامی» شکست خورده اما هنوز محو نشده است و تهدیدهای آن ادامه دارد. این تهدیدها هنوز کم نشده و در مقابل دامنه حضور اعضای داعش حتی تا جنوب شرق آسیا کشیده شده است. مهمترین چالش کشورها بازگشت اعضای داعش به کشورهای خود است. داعش از حدود ۱۰۰ کشور جهان نیروهایی را استخدام کرد. سرمایه‌های مالی که در اختیار این گروه بود (تا ۲ میلیارد دلار برآورد می‌شود) باعث شد تا به خاطر دلار افراد از کشورهای مختلف جذب این گروه شوند. تارنمای تحلیلی «وایر» در گزارشی نوشت اکنون که اعضای این گروه از سوریه و عراق به کشورهای خود در آسیا، آفریقا و اروپا باز می گردند بعید به نظر می رسد که ریشه‌های ایدوئولوژیکی و نهادی این گروه را به فراموشی بسپرند. به اعتقاد «نیکلاس راسموسن» مسئول اداره ضدتروریسم ایالات متحده، پس از عقب نشینی فیزیکی این گروه از خاورمیانه، داعش به عملیات مخفیانه تروریستی در سراسر جهان دست خواهد زد. گرچه ممکن است ارتباط مستقیمی میان این گروه با عراق و سوریه وجود نداشته باشد اما داعش قادر خواهد بود تا در گستره جهانی نیرو بگیرد و به اقدامات خود ادامه دهد .
اروپا در سال‌های اخیر شاهد مجموعه‌ای از عملیات‌های تروریستی بود که داعش مسئولیت آنها را پذیرفته بود. حملاتی که تحت عنوان گرگ تنها در برلین، منچستر و دیگر شهرهای بریتانیا اتفاق افتاد در کنار حملات برنامه‌ریزی شده در پاریس و بروکسل از جمله اقدامات داعش بودند که موجب هراس بسیاری در اروپا شدند. تحلیل تارنمای وایر تهدید اصلی داعش را علیه اروپا دانست و افزود: ستیزه جویانی که از عراق و سوریه به کشورهای خود در اروپا باز می گردند منبع اصلی مخاطره‌ها هستند. حدود ۵۰۰۰ نفر از شهروندان اروپایی به این دو کشور برای جنگ رفته بودند که نزدیک به ۱۵۰۰ نفر از آنها به کشورهای خود بازگشتند. چند روز پیش نیز «ژیل‌کرچوف» هماهنگ کننده ضدتروریسم اتحادیه اروپایی به خبرگزاری «آسوشیتد پرس» گفت که با وجود فروپاشی خلافت داعش، این گروه تهدیدی جدی به ویژه برای اروپا است. به گفته این مقام اروپایی هنوز سیل افرادی که به داعش پیوسته بودند به اروپا بازنگشته است؛ بنا بر ارزیابی سرویس‌های اطلاعاتی بازگشت آنها به صورت انفرادی و قطره قطره در حال انجام است. به گفته این مقام اروپایی اکنون داعش هیچ مکان فیزیکی را برای حفظ خلافت خود در اختیار ندارد. اگرچه این امر برنامه ریزی برای انجام عملیات تروریستی را سخت می کند. کرچوف افزود: این به معنی پایان بازی نیست؛ هنوز این ایدئولوژی وجود دارد به ویژه در اروپا، با تقویت این نگرش نسبت به گذشته، پدیده تروریسم داخلی بسیار رشد داشته است
اکبر عزیزی اقدامی دیر، اما باارزش