…راننده یک‌ریز از هوای دودآلود تهران و تولید انبوه خودروهای بی‌کیفیت دودزا و وعده‌های مسئولین در مورد رفع مشکلات و… سخن می‌گفت و من در این فکر بودم که خود من و او، یکی از سهامداران میلیونی تولید هوای آلوده‌ایم! گناه جمعی یعنی همین… ما از صغیر و کبیر و عالی و دانی در عموم مشکلات کشور و منجمله آلودگی، ترافیک، ساخت و سازهای بی‌رویه، قانون‌شکنی‌ها و قانون‌گریزی‌ها و محو یا ناتوان‌سازی آثار تاریخی و فرهنگی و هزاران گناه اجتماعی دیگر شریکیم… قرآن می‌فرماید: ولن ینفعکم الیوم اذّ ظلمتم انکم فی العذاب مشترکون. ما هم از عالی و دانی گرفتار این عذابیم و این «اشتراک در عذاب»، هیچ سودی به حال ما ندارد!
* * *
می‌توانم بگویم یکی از مواردی که ما عقدة دلمان را از گناهان جمعی خالی می‌کنیم اینست که زبان به شکوه می‌گشائیم و در درجة اول ـ و شاید در تمام درجات ـ مسئولان امر را مقصر می‌دانیم یعنی ـ ناآگاهانه ـ می‌خواهیم خودمان را ـ که تک‌تک مقصریم ـ از شمول این عذاب رها سازیم ولو در زبان انتقاد و شکوه!… اما چه سودی دارد؟ هی بگو… هی انتقاد کن… هی بنویس… هی داد بزن!…
ـ خودکرده را تدبیر چیست؟
* * *
…راننده از تأخیر باران و برف در تهران سخن می‌گفت. می‌گفت: «خدا هم از ما قهر کرده است.» می‌گفت: «امامزاده هاشم ـ بیخ گوش تهران ـ برف باریده ولی در تهران یک قطره باران نیامده است.» من از برف امامزاده هاشم خبر ندارم ولی قهر الهی را در دیرکرد برف و باران، تا آخرین روزهای آذر ماه۱… به وضوح مشاهده می‌کنم. بارها پیش خودم گفته‌ام: اگر این قهر الهی نیست پس چیست؟
اگر راستی چنان باشد که هوای کشندة تهران، ابرها را پس می‌راند و جلو برف و باران را می‌گیرد، پس یک مورد از قهر الهی که بر اثر گناه جمعی، دامنگیر ما شده است، کاملاً مصداق می‌یابد. قرآن فرمود: ذلک بما قدمت ایدیکم و ان الله لیس بظلام للعبید ـ صدق‌الله العلی العظیم.
یادآوری: صحت و سقم این برداشت بسته به نظر کارشناسان هواشناسی است.
پی‌نویس:
۱٫ این یادداشت در ساعت ۵ر۱ بعدازظهر دوشنبه ۲۷ آذر
نوشته می‌شود.