گزارش مبسوط بودجه، برنامه ها و عملکرد موسسه وتنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) منتشر شد.
پیرو یادداشت تولیت محترم موسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی(ره) در رابطه با بودجه موسسه، مسئولین این موسسه گزارش‌هایی مبسوط از بودجه، برنامه ها و عملکردهای موسسه و پاسخ به شبهات و اشکالاتی که اخیرا در برخی رسانه ها منتشر شده است تنظیم کرده اند که طی دو بخش تقدیم خوانندگان محترم می شود.
نوشتار حاضر اطلاعات و توضیحات کلی در باره ارقام بودجه موسسه، مأموریت ها و وظایف قانونی، عناوین خدمات و فعالیت‌های موسسه و نقد و تحلیلی درباره شبهات و ابهامات منتشره اخیر در برخی سایت ها و شبکه های اجتماعی است .
گزارش آماری و عملکردی بخش های مختلف موسسه و پژوهشکده و شرح تفصیلی برنامه ها و فعالیت‌ها هم به عنوان بخش دوم این گزارش درآینده تقدیم خوانندگان ارجمندمی شود.
بسمه تعالی
اخیرا در پی تقدیم لایحه بودجه عمومی کشور به مجلس شورای اسلامی، موضوع بودجه موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) از سوی برخی سایت ها و رسانه ها با انگیزه هایی متفاوت دستخوش طرح سئوالاتی شده و ابهاماتی را پدید آورده است.
به منظور تنویر افکار عمومی، اطلاع رسانی شفاف از ارقام بودجه مذکور و بیان برنامه هایی که این بودجه برای انجام آنها اختصاص یافته است، ارائه گزارش فعالیت‌ها و عملکرد موسسه در ازای بودجه سنواتی را وظیفه می دانیم.
حمید انصاری:
در این بخش اینجانب به عنوان قائم مقام موسسه گزارش کلی از بودجه موسسه و اهم وظایف و عملکردها و چگونگی هزینه کرد بودجه این نهاد را تقدیم می دارم و ان شاء الله ظرف روزهای آینده به تدریج و به صورت مستند مسئولین بخش‌های مختلف موسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام و آستان حضرت امام و پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی گزارش برنامه ها و عملکردها را به استحضار مردم شریف می رسانند.
الف – استقبال از نقد و لزوم پاسخگویی:
اعتقاد راسخ داریم که نظارت عمومی و پرسیدن حق مردم است و نقد پذیری و پاسخگویی وظیفه همه دستگاه‌ها؛ چرا که اماممان فرمود: «نباید ماها گمان کنیم که هرچه می گوییم و می کنیم کسی را حق اشکال نیست، اشکال بلکه تخطئه یک هدیه الهی است برای رشد انسان‌ها» و فرمود: «ما امیدواریم…. کوچکترین فرد ایرانی بتواند آزادانه و بدون کمترین خطر به بالاترین مقام حکومتی انتقاد کند و از او در باره اعمالش توضیح بخواهد».
بر این اساس، یکی از نشانه های توسعه یافتگی هر کشوری، وجود فضای پرسشگری آزاد و امکان بیان نقد و نظر از سوی افکار عمومی و نمایندگان آنها یعنی رسانه های رسمی و غیر رسمی در آن کشور است. خدای بزرگ را شاکریم امروزه شاهد آنیم که وجود فضای باز پرسشگری به عنوان یکی از مواریث انقلاب اسلامی باعث شده است هیچ شخص و نهادی نتواند خود را مصون و مستثنی از پاسخگویی بداند و نسبت به دغدغه های مردم بی تفاوت باشد و باید اذعان کرد که این فضای مترقی در سال های اخیر به واسطه ایجاد و توسعه شبکه های اجتماعی مجازی از اثر بخشی و گستره بیشتری برخوردار شده است که البته ضمن آن که فرصتی مغتنم برای اطلاع رسانی محسوب می شود می تواند به محلی برای بهره برداری های ناروا و سوءاستفاده های مغرضانه و تخریبگر هم مبدل شود.
از این رو، لازم است تا همه دلسوزان انقلاب و نظام با روشنگری و بیان واقعیت ها و عملکردها همان گونه که امام بزرگوارمان همواره تاکید داشته اند، مردم را ولی نعمت خود بدانند و همگان نسبت به پاسخگویی به سئوالات مردم عزیزمان اقدام کنند.
ما هم از این فرصت پیش آمده برای بیان واقعیت ها در زمینه بودجه و رسالت موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، استقبال می کنیم.
ب – نکات توضیحی در باره بودجه موسسه:
– موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) که با حکم حضرت امام در سال ۱۳۶۷ تأسیس شده است بر اساس قانون مصوب آبان سال ۱۳۶۸ مجلس شورای اسلامی به عنوان نهادی عمومی مجموعه ای از وظایف قانونی را بر عهده دارد. بودجه ای که در ذیل ردیف ۱۱۴۰۳۰ قانون بودجه آمده است، همان گونه که در زیرردیف های آن مشاهده می شود بودجه مربوط به سه دستگاه مختلف با تشکیلات مجزا و کارکردها و مأموریت های قانونی متفاوت (شامل موسسه، آستان و پژوهشکده) است.
– از مجموع بودجه فرهنگی کل کشور (با مأخذ سال ۹۶) که به دستگاه‌های مختلف فرهنگی اختصاص داده می شود و حدود ۱۰۰۰۰ (ده هزار) میلیارد تومان است بودجه تخصیص داده شده به موسسه مبلغ ۳۲ میلیاردو دویست میلیون تومان بابت کل هزینه های جاری و عمرانی است. و از مجموع بودجه حدود ۴۷۰۰۰ (چهل و هفت هزار) میلیارد تومانی مربوط به آموزش و پژوهش و تحقیقات کشور که به دستگاه‌های مربوطه و دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و پژوهشگاه‌ها اختصاص یافته است، بودجه پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی کمتر از ۱۱ میلیارد تومان (۹ر۱۰) است.
و از مجموع بودجه های کلان عمرانی و خدماتی و رفاهی کل کشور که به دستگاه‌های مختلف تخصیص می یابد آنچه که به عنوان بودجه آستان حضرت امام برای فعالیت‌های گسترده عمرانی، خدماتی ، بهداشتی و فرهنگی و مراسم تخصیص یافته است، مجموعا مبلغ ۱۸ میلیارد تومان برای تمام هزینه های جاری و عمرانی آستان امام و هزینه های اجرای مراسم سالگرد ارتحال است و مبلغ ۱۰ میلیارد تومان از رقم ۲۸ میلیاردی که در ذیل عنوان آستان امام خمینی در لایحه بودجه آمده است مربوط به بدهی دولت به بانک سپه بابت تسویه وام پرداختی در سال‌های گذشته است که این مبلغ اصلا در اختیار آستان نبوده است و توسط دولت به بانک مربوطه پرداخت می شود.
بنابراین، کل بودجه در اختیار آستان برای تمامی هزینه های متنوع و گسترده جاری و پرسنلی (آب، برق، گاز مخابرات و تأسیسات، نظافت و بهداشت، امنیت و ترافیک، نگهداری فضای سبز و خدمت رسانی به زائران و حقوق و مزایای خدام و کارکنان) و هزینه های فرهنگی مراسم و مناسبت‌ها و پاسخگویی به نیازهای متنوع چندین میلیون زائری که در طول سال ۹۷ به حرم حضرت امام مشرف خواهند شد و هزینه های مربوط به تجهیزات و نگهداری ابنیه، مبلغ ۱۸ میلیارد تومان است. شمّه ای از موارد مصرف این بودجه برای خدماتی که در حرم مطهر حضرت امام ارائه می شود در ادامه همین نوشتار بیان شده است.
تذکر این نکته هم ضروری است که بخش قابل توجهی از بودجه موسسه و دو نهاد دیگر مربوط به هزینه های پرسنلی و حقوق و مزایای جمعی از هموطنانمان است که در این سه نهاد اشتغال دارند.
لازم به یادآوری است که حرم امام به تنهایی علاوه بر پرسنل ، کارکنان و خدّام، برای بیش از هزار نفر در بخش های خدماتی و رفاهی ایجاد اشتغال کرده است که حقوق و مزایای آنان ارتباطی با بودجه دولتی ندارد.
– بر خلاف آنچه که در برخی نمودارهای جعلی و خبرهای غیر واقعی منتشر شده در روزهای اخیر گفته شده است، رقم کل بودجه ردیف ۱۱۴۰۳۰ که به نام موسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام در لایحه بودجه ۹۷ درج شده است (که شامل بودجه سه دستگاه است) نسبت به سال ۹۶ نه تنها افزایش نداشته بلکه مبلغ ۵ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان کاهش یافته است. (مبلغ ذیل ردیف مذکور در سال ۹۶ مبلغ ۷۶ر۹ میلیارد بوده که برای سال ۹۷ به مبلغ ۷۱ر۳ میلیارد کاهش یافته است). خوشبختانه جزئیات لوایح بودجه سال ۹۶ و ۹۷ به آسانی در دسترس عموم بوده و میزان صداقت انتشار دهندگان خبر مزبور به راحتی قابل ارزیابی است.
ضمنا در باره دروغ بودن نمودارهای جعلی که افزایش سنواتی بودجه موسسه از سال ۹۲ تا ۹۶ را علی‌رغم توضیحات مستند موسسه در سال قبل، به صورت خلاف واقع نشان داده و در برخی از شبکه ها منتشر شده است علاقه مندان محترم می توانند به توضیحات مذکور مراجعه کنند.
– نکته دیگر این که ارقامی که در قوانین بودجه برای دستگاه‌های مختلف تصویب می شود به معنای تخصیص و پرداخت همین مبالغ به دستگاه‌ها نیست و در قریب به اتفاق موارد، ارقام پرداخته شده به دستگاه‌ها همه ساله شامل کسوراتی قابل توجه است؛ به نحوی که در سال‌های اخیر متوسط بودجه عمرانی پرداختی به دستگاه‌ها کمتر از ۵۰ درصد رقم مصوب در قوانین بودجه بوده است.
– پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی که نامش در ذیل ردیف ۱۱۴۰۳۰ ذکر شده است همانند صدها مرکز آموزش عالی و دانشگاه‌ها و پژوهشکده ها بر اساس مقررات وزارت علوم و از طریق آزمون سراسری در رشته های مختلف در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری دانشجو می پذیرد و کل بودجه کمتر از ۱۱ میلیارد تومانی این مرکز آموزشی و پژوهشی دانشگاهی صرف تأمین استاد و شهریه و خوابگاه رایگان برای دانشجویان مجرد و متأهل و سایر هزینه های تحصیل و پژوهش دانشجویان می شود.
– در موسسه نشر آثار حضرت امام و دو نهاد دیگر، ذیحسابان منصوب وزارت اقتصاد و دارایی مستقر هستند و تمامی عملیات مالی و هزینه کرد بودجه هر سه دستگاه دقیقا تابع قوانین بودجه و قانون دیوان محاسبات با نظارت و دخالت مستقیم ذیحساب انجام می شود. و نمایندگان محترم دیوان محاسبات هم نظارت قانونی خویش را همانند سایر دستگاه‌های استفاده کننده از بودجه کشور با استقرار و ارتباط مداوم با ذیحسابی و مسئولین مالی اعمال می کنند. از سال‌ها پیش از این سیستم های مالی در سه نهاد مذکور مکانیزه شده و برگ برگ اسناد هزینه ها و ریال به ریال آن ثبت و ضبط می شود و در پایان هر سال هم طبق قوانین جاری گزارش تراز و گزارش عملکردهای مالی آنها به وزارت امور اقتصادی و مبادی مربوطه ارسال و تأییدیه های آن هم دریافت می شود.
– همان گونه که تصریح شد هیچیک از سه نهاد مذکور، خصوصی نبوده و متعلق به هیچ شخص یا اشخاصی نیستند. بر مبنایی که یادگار حضرت امام که به موجب حکم امام خمینی و تنفیذ مقام معظم رهبری و قانون مصوب مجلس محترم عهده دار تولیت موسسه و آستان بوده مقرر داشته اند و همین مبنا هم از سوی وصیّ جانشین ایشان تا به امروز استمرار دارد، نه یادگار گرامی حضرت امام و نه هیچ یک از دیگر منسوبین حضرت امام ریالی از بودجه تخصیص یافته به این نهادها دریافت نمی کنند.
– بنا بر توضیحاتی که داده شد، مبلغ ۷۱ میلیاردی که در ذیل ردیف ۱۱۴۰۳۰ در قانون بودجه آمده است مربوط به سه دستگاه با ردیف های مجزا است و آنچه که در خبرهای منتشره مبنی بر بودجه ۷۱ میلیاردی موسسه ذکر شده است عاری از حقیقت است. کل بودجه موسسه در قانون بودجه کشور که برای انجام وظایف قانونی و اجرای صدها عنوان برنامه های آموزشی، پژوهشی ، فرهنگی و تبلیغی و رسانه ای و عمرانی خدماتی که در اماکن منسوب به حضرت امام در جماران و قم و خمین و اصفهان و نجف و سایر مناطق منظور شده است ۳۲ میلیارد است نه ۷۱ میلیارد که بخشی از آن هم مربوط به برگزاری مراسم ملی سالگرد ارتحال امام است که در حقیقت همه نهادهای کشور به نوعی در اجرای آن دخیل هستند و برای تجمیع هزینه های آن بودجه نیازهای اصلی مراسم در ذیل بودجه موسسه قرار گرفته است. روشن است که برگزاری این مراسم که احیای نام و یاد امام را در پی دارد و هر ساله با حضور میلیون‌ها پیرو امام برگزار می شود نیازمند برنامه ریزی گسترده و زمینه سازی است و این امر اگر چه با همت نهادها و سازمان‌ها صورت می پذیرد اما اختصاص بودجه به هر ارگان در اختیار موسسه قرار گرفته است تا هماهنگی بیشتری پدید آورد. بنابر این مشخص است که همه این بودجه در موسسه هزینه نمی شود بلکه بخش عمده آن در اختیار سایر نهادهای عضو ستاد بزرگداشت قرار می گیرد.
ج – گزارش اجمالی از مأموریت ها، فعالیت ها و عناوین عملکردی موسسه:
اهداف و وظایف موسسه مندرج در اساسنامه و مأموریت‌های قانونی آن بدین قرار است:
۱- جمع آوری تمامی اسناد و آثار حضرت امام و آثار منتشره پیرامون شخصیت، زندگانی، مبارزات و اندیشه های ایشان
چنانچه ملاحظه می شود جمع آوری اسناد و آثار، فقط منحصر به آثار خود حضرت امام نبوده است و شامل آنچه در این خصوص از سوی دیگر صاحبنظران و پژوهشگران مورد تحقیق و نگارش قرار می گیرد هم می شود. برخلاف آنچه نوشته اند، تمام یا حتی بخش قابل توجهی از بودجه موسسه برای انتشار کتاب‌ها و آثار حضرت امام هزینه نمی شود بلکه بخش اندکی از بودجه برای آماده سازی آثار و پرداخت یارانه برای متناسب نگهداشتن بهای کتاب ها و نشریات منتشره در نظر گرفته شده است. بخش عمده بودجه موسسه صرف مجموعه ای از دیگر مأموریت‌ها و خدمات آموزشی و پژوهشی و فعالیت‌های فرهنگی و هنری و هزینه های گردآوری اسناد و آثار مربوط به امام موجود در آرشیوهای داخل و خارج کشور و تولید و نگهداری آثار هنری و تعمیر و نگهداری مکان‌های منسوب و فراهم سازی امکانات برای بازدیدکنندگان فراوان از این اماکن هزینه می شود.
۲- نگهداری و محافظت از اسناد یاد شده
لازم به یادآوری است که تاکنون میلیون‌ها برگ سند مکتوب و هزاران نسخه اثر شامل فیلم و عکس، شناسایی و به بهترین و پیشرفته ترین روش ها، تفکیک، حفظ و مورد بهره برداری قرار گرفته است و این ماموریت مهم که به نوعی مسئولیت در مقابل تاریخ آینده این کشور محسوب می شود با وسواس فراوان استمرار دارد. آماده سازی اسناد و اشیا و آثار برای تجهیز و استقرار در موزه امام خمینی و انقلاب اسلامی که سال آینده فاز اول و اصلی آن در حرم امام خمینی افتتاح می شود هم اکنون با اولویت در برنامه های موسسه در حال انجام است.
۳- بررسی، تحقیق و پژوهش آثار به منظور تدوین تاریخ انقلاب اسلامی و زندگینامه حضرت امام و ترجمه و آماده سازی مجموعه آثار برای نشر
در توضیح این بند ماموریت موسسه هم به اجمال باید گفت: تا کنون علاوه بر جمع آوری، دسته بندی و تنقیح مطالب حضرت امام و تدوین و تألیف صدها اثر پژوهشی در رابطه با اندیشه حضرت امام در قالب بیش از هزار عنوان کتاب به زبان فارسی و سایر زبان‌ها منتشر شده و دستمایه ارزشمندی برای مراجعه همگان و به خصوص اهالی تحقیق و پژوهش فراهم کرده است.
در همین زمینه به زودی هم «دانشنامه امام خمینی» که پس از مجاهدت و تلاش علمی هشت ساله ده ها محقق و پژوهشگر در دست نهایی شدن است و کار آن تا پایان سال جاری به پایان می رسد به عنوان یک منبع پژوهشی ارجمند در اختیار عموم پژوهشگران قرار خواهد گرفت.
واقعیت این است که امروزه بخش اعظم آنچه که در باره حضرت امام در موضوعات مختلف چاپ و منتشر شده است یا آثاری است که مستقیما در موسسه تدوین شده است یا با استفاده از منابع منتشره شده از ناحیه موسسه و مستند به مطالب آنها تألیف یافته اند چنان که آثار پژوهشی فراهم آمده در موسسه و پژوهشکده از معتبرترین و پر ارجاع ترین منابع مقالات علمی و پژوهشی در داخل و خارج کشور در موضوع زندگی و اندیشه امام و رخدادهای انقلاب اسلامی و نظریات مربوط به آن است.
با ابتکار و همت موسسه و پژوهشکده ، سیلابس‌ها و سرفصل‌های دروس مختلف رشته های جدید درسی (در حوزه اندیشه امام و انقلاب اسلامی) تدوین و با همکاری وزارت علوم مجوز ایجاد رشته های جدید با استانداردهای علمی از شورایعالی گسترش اخذ شده است و هم اکنون در نظام دانشگاهی دولتی و آزاد کشورمان تدریس می شود.
همچنین با حمایت موسسه و پژوهشکده تا کنون چندین هزار پایان نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری توسط دانشجویان دانشگاه‌های کشور تألیف و دفاع شده است.
۴- ترجمه و انتشار مجموعه آثار به زبان های مختلف در معرفی و تبلیغ اندیشه و سیره امام خمینی به منظور زنده و نگه داشتن یاد و نام رهبر کبیر انقلاب اسلامی در داخل و خارج کشور
در این باره هم باید متذکر شد هم اکنون علاوه بر ترجمه و انتشار صد ها عنوان کتاب به زبان های خارجی(برخی از آثار تا کنون به ۳۰ زبان رسمی غیر رسمی شامل زبان های بومی در قالب مجموعه شده و شمارگان میلیونی منتشر شده است و برخی از آنها به دلیل اثر گذاری و تقاضای فراوان مخاطبان تا کنون چندین بار توسط مترجمین مختلف ویرایش جدید شده اند) پرتال امام خمینی (ره) هم با بهره گیری از محققین زبان دان، به چهار زبان انگلیسی، عربی، فرانسه و اردو نیاز های مخاطبین خارجی را پوشش می دهد.
برگزاری نشست‌های علمی و تخصصی و همایش های ملی و بین المللی هم از جمله اقداماتی است که به دنبال تامین هدف فوق الاشاره است.
یاد آور می شوم که به خصوص در سال‌های اخیر موسسه برای حضور میهمانان خارجی دعوت شده در همایش‌ها، هزینه رفت و آمد نمی پردازد چرا که معتقد است ظرفیت علمی یک همایش باید به میزانی باشد که شرکت کنندگان با علاقه و هزینه شخصی حضور یابند.
۵ – تدوین تاریخ شفاهی زندگی امام و رخدادهای انقلاب اسلامی
در این رابطه تا کنون چند هزار ساعت خاطرات یاران امام و فعالات نهضت امام خمینی و رجال سیاسی به صورت صوتی – و بخشی به صورت تصویری – و مکتوب اخذ شده که بخشی از آن در قالب ده‌ها عنوان کتاب‌های خاطرات انتشار یافته است. همچنین تدوین تاریخ شفاهی جزئیات وقایع انقلاب اسلامی در استان‌ها و شهرهای مختلف کشور هم بخشی از فعالیت‌های گروه تاریخ موسسه است که مجلّدات مختلفی از آن منتشر شده و بقیه هم در حال تنظیم و آماده سازی برای انتشار است.
۶- آموزش و تدریس مبانی اندیشه امام خمینی در رشته های مختلف علوم اسلامی در حوزه و دانشگاه
برای نیل به این هدف مهم تا کنون ده ها جلد کتاب به عنوان منبع آموزشی اندیشه امام (ره) تدوین شده و علاوه بر برگزاری دوره های آموزشی حضوری کوتاه مدت و همچنین آموزش مجازی در پرتال امام خمینی که هم اکنون با استقبال قابل توجهی در حال برگزاری است، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی در جوار حرم مطهر حضرت امام عهده دار پذیرش و آموزش دانشجویانی است که تا مقطع دکتری در رشته های مرتبط با اندیشه امام (ره) مشغول تحصیل هستند.
گزارش تفصیلی عملکرد پژوهشکده در روزهای آینده ارائه می شود اما در اینجا اشاره این نکته لازم است که این پژوهشکده از سال ۷۱ فعالیت خود را شروع کرده و تا کنون صدها فارغ التحصیل در مقاطع فوق لیسانس و دکتری داشته است. بخش عمده ای از هزینه آن در سرفصل حقوق اعضای هیات علمی و پرسنلی صرف می شود و این پژوهشکده همانند صدها مرکز آموزش عالی کشور تمامی بودجه خود را دقیقا بر اساس سرفصل‌های مصوب وزارت علوم هزینه می کند. تدریس رشته های عرفان اسلامی، تاریخ انقلاب اسلامی، جامعه شناسی انقلاب اسلامی، فقه و مبانی حقوق و اندیشه سیاسی؛ و همچنین فعالیت گروه‌های پژوهشی در حوزه نوآوری‌های امام، تشکیل انجمن‌های علمی و انتشار نشریات علمی پژوهشی از زمینه های فعالیت‌های این پژوهشکده است.
۷- فعالیت در زمینه تولید آثار فرهنگی هنری و حمایت از این گونه آثار
این ماموریت که می توان از آن به عنوان عامل و وسیله مهم برای احیای نام و ترویج اندیشه حضرت امام خمینی (ره) نام برد سال‌هاست که با بهره مندی از توان و ظرفیت هنری هنرمندان متعهد کشور در حال انجام است و تا کنون صد ها عنوان فیلم مستند، مجموعه شعر، داستان، تابلوی تجسمی، خوشنویسی و قطعه موسیقی منتشر شده است که آخرین نمونه های آن در سال جاری تولید مستند «امید اسلام»، ساخت فیلم مستند «بانو قدس ایران» (برترین فیلم یازدهمین جشنواره بین المللی «سینما حقیقت» و فیلم برگزیده جشنواره شهید آوینی) و اجرا و انتشار «سمفونی روح الله» بود که به عنوان اولین سمفونی ساخته شده در کشور با موضوع بنیانگذار جمهوری اسلامی مورد توجه اهالی هنر قرار گرفت.
همچنین برگزاری جشنواره های ادبی و هنری نظیر جشنواره شعر یار و یادگار، جشنواره فیلم، جشنواره عکس و جشنواره تئاتر روح الله از جمله اقداماتی است که تاکنون توانسته است علاوه بر کشف استعداد صدها هنرمند خلاق به جریان سازی در این حوزه مبادرت کند.
۸ – نظارت مستمر بر آنچه به نام حضرت امام انتشار می یابد و همکاری با مولفین و صدور مجوز برای آثار پدید آورندگان محصولات علمی ، پژوهشی، فرهنگی و هنری در حیطه اندیشه و آراء حضرت امام
این موضوع یکی از مهمترین وظایف اصلی موسسه و در حقیقت فلسفه وجودی آن است که در حکم حضرت امام و قانون مربوط به موسسه، مورد توجه جدی بوده است و اگر خدمات مداوم و رصد مستمر نسبت به آنچه که روزانه ده‌ها مورد از انتساب مطالب مختلف به حضرت امام منتشر می شود نمی بود مطمئنا امروز با صدها بلکه هزاران مطلب خلاف واقع نسبت داده شده به امام مواجه بودیم و در نتیجه، حقیقت اندیشه امام و اصالت آثار و اسناد و حقایق زندگی ایشان در لابلای تحریف ها و خلاف نویسی ها گم می شد. تا کنون چندین هزار کتاب ناشران و مولفان منتشر شده است در بخش ارزیابی موسسه توسط پژوهشگران و ارزیابان علمی و تخصصی همکار با موسسه و در تعامل با نویسندگان، ارزیابی و تصحیح شده و مجوز انتشار یافته است.
۹ – حفظ و نگهداری اماکن و آثار تاریخی و فرهنگی منتسب به حضرت امام به عنوان میراث فرهنگی
از جمله بخش های قابل توجهی که در سال های اخیر با پیگیری و مدیریت مستمر به عنوان یکی از وظایف قانونی موسسه مورد توجه بوده، حفظ و نگهداری و همچنین فعال سازی اماکن منسوب به امام و ثبت این اماکن به عنوان میراث فرهنگی است. این اماکن در داخل کشور شامل بیت تاریخی در خمین به عنوان زادگاه امام، بیت امام در قم و حسینیه جماران در تهران و همچنین بیت و دفتر امام در نجف و اقامتگاه امام در نوفل لوشاتو فرانسه است.
این اماکن که به جز منزل امام در قم، در تملک ایشان نبوده است، در سال های اخیر تملک شده است، بعضی از آن ها به طور کامل بازسازی و برخی هم مرمت شده و هم اکنون به عنوان مواریث فرهنگی رهبر کبیر انقلاب اسامی، مورد بازدید صد ها هزار گردشگر ایرانی و خارجی بوده است و هر کدام از این اماکن به عنوان مراکز فرهنگی مشغول انجام خدمات فرهنگی به مردم عزیز مناطق خود هم هستند. به عنوان اشاره تنها در شهرستان خمین آمار بازدید کنندگان از بیت حضرت امام بالغ بر چهارصد هزار نفر در سال گذشته بوده است. مطمئنا این امر به توسعه گردشگری این شهر و استان مرکزی کمک شایان می کند. امروزه به یمن حضور بیت امام در خمین و بازسازی آن و ایجاد فضاهای فرهنگی پیرامونی آن توسط موسسه ، این شهر به قطب گردشگری منطقه تبدیل شده است و طبعا بخشی از اقتصاد این شهر وابسته به آن است .
همچنین روشن است که وجود بیت امام در نجف و بازسازی و معرفی آن چه مقدار می تواند به عمق استراتژیک جمهوری اسلامی و ترویج فرهنگ ایرانی یاری رساند. امروزه به همت موسسه، بیت امام و دفتر ایشان در نجف اشرف به یکی از اماکن مورد توجه این شهر تبدیل شده است و در حقیقت بهترین زمینه را برای آشنایی زائران ایرانی و خارجی حضرت مولی الموحدین (علیه السلام) با فرهنگ انقلاب اسلامی فراهم کرده است.
حرم مطهر امام راحل هم که به عنوان ملجاء عاشقان حضرت روح الله همه روزه به خصوص در مناسبت های مذهبی شاهد خیل عظیم زائران این حریم ملکوتی است نه تنها به عنوان پایگاه مذهبی که به عنوان مرکزی عام المنفعه متکفل انجام خدماتی رفاهی، درمانی، فرهنگی، آموزشی و اقامتی به عموم مردم شریف بویژه ساکنین نواحی جنوبی تهران محسوب می شود و در نوع خود نمونه ای موفق از معماری ایرانی اسلامی در برهه پس از تأسیس جمهوری اسلامی قلمداد شده و به گونه ای طراحی شده است که بتواند نیاز های دراز مدت را پاسخگو باشد و بر خلاف برخی مراکز و اماکن دیگر به طور مستمر در معرض تخریب، توسعه بنا و بازسازی و صرف هزینه های تکراری مداوم قرار نگیرد.
همان گونه که در مراسم سالگرد حضرت امام که با حضور رهبر فرزانه انقلاب همه ساله برگزار می شود شاهد بزرگترین اجتماع ملی مردمی کشور هستیم این مجموعه می تواند همزمان پذیرای چند صد هزار نفر از زائران عزیز باشد. فقط در سال ۹۵ حرم امام میزبان ۷ میلیون زائر بوده است که در مناسبات مختلف و در روزهای متفاوت به حرم مراجعه می کنند. بخش عمده ای از مسافرین در محوطه بیرونی حرم اسکان می یابند و از فضای سبز و سرویس ها و خدمات مختلف آستان بهره می برند. ضمنا فضای حرم مطهر حضرت امام و پارکینگ ها و سرویس‌ها و امکانات و خدمات آن در پایان هر هفته مورد استفاده ده‌ها هزار تن از مردم شریف تهران که برای ادای فاتحه درگذشتگان خویش و زیارت قبور شهدا به بهشت زهرا می آیند قرار می گیرد. بخشی از بودجه آستان صرف نگهداری این مجموعه وسیع و خدمت رسانی به زائران و مسافرین می شود و بخشی هم در راستای کمک رسانی به در راه ماندگان هزینه می شود که تعداد آنها در سال جاری افزایش یافته است و مطمئنا دامنه مراجعین و مسافرین و زائرین بهره مند از خدمات آستان در سال ۹۷ بیشتر هم خواهد شد. در شب های سرد زمستان درهای حرم امام به روی مردم و مسافرین باز است و هر شب صدها نفر در فضای گرم آن استراحت می کنند. خدمت رسانی مالی به مراجعین نیازمند علاوه بر خدمات آستان از طریق کمیته محترم امداد امام و بخش‌های حمایتی دیگر هم در جریان است. با توجه به امکانات و معماری و فضای دلنشین مجموعه آستان حضرت امام حضور زائران و گردشگران خارجی رو به فزونی است و بخش ویژه ای برای پاسخگویی به نیازهای مرتبط ایشان اختصاص یافته است.
همزمان با این خدمات و فعالیت‌ها، وظیفه دیگر، ایجاد خدمات و سرویس دهی دائم حرم برای مراسمی است که در هفته چند نوبت توسط گروه‌های مردمی و نهادهای حکومتی در حرم برگزار می شود. ضمنا حرم حضرت امام محل حضور و ادای احترام میهمانان رسمی جمهوری اسلامی از مقامات عالی کشورها است.
علاوه بر تأمین نیازهای عمومی و ارائه خدمات متنوع برای برگزاری مراسم و خدمات مورد نیاز زائران، وظیفه بسیار مهم دیگر آستان هماهنگی و تأمین امنیت و حفاظت مجموعه حرم مطهر است. حفاظتی که امسال با توجه به حمله تروریستی داعش حساسیت بیشتری یافته است.
تحولی که در چهره جنوب غربی شهر تهران با ایجاد حرم مطهر و امکانات متنوع رفاهی و خدماتی آن و ایجاد شهر آفتاب، نمایشگاه بین المللی، فرودگاه امام خمینی، مترو و صد ها هزار متر فضای سبز،ایجاد فرصت‌های زیستی و معیشتی و … رخ داده است از حوصله این نوشتار خارج و نیازمند ارائه گزارش جداگانه است. اجمالا اشاره می کنم که به شهادت بسیاری ، حرم امام نمادی از معماری جمهوری اسلامی برای نسل‌های آینده و خانه امید همه مردم ایران و جلوه گاه عینیت حضور شهیدان و امام شهیدان در متن حیات جامعه ایران اسلامی است.
۱۰– استفاده از فناوری‌های نوین ارتباطی برای اطلاع رسانی و انتشار آثار و اسناد
ایجاد پایگاه‌های موثر خبری و اطلاع رسانی و ایجاد شبکه داخلی (درون سازمان) و شبکه ارتباطی اینترانتی برای ارتباط نمایندگی‌ها و مراکز تابعه موسسه و ایجاد سامانه های پرتال امام خمینی در پنج زبان و برنامه ریزی برای پخش زنده مراسم و ارائه نرم افزارهای خدمات موبایلی برای دریافت رایگان آثار حضرت امام و فعالیت موثر برای حضور در شبکه های اجتماعی و همکاری گسترده با شبکه ها و بخش‌های مختلف رسانه ملی و مطبوعات و سایت‌ها و رسانه های اطلاع رسانی از جمله برنامه هایی است که موسسه تاکنون گام‌های موفقی در همه این زمینه ها برداشته است.
آنچه به عنوان بودجه پرتال در لایحه آمده است مربوط به هزینه سایت جماران یا صرفا پرتال نیست بلکه شامل هزینه های کل عملکرد موسسه در فضای مجازی نسبت به معرفی امام به مخاطبین ایرانی و خارجی و هزینه های مربوط به سامانه ها و فعالیت‌های رسانه ای فوق الذکر و هزینه فعالیت‌هایی از این قبیل است: ایجاد کتابخانه دیجیتال، تبدیل صدها هزار برگ از اسناد مربوط به امام و انقلاب به فرمت‌های دیجیتال و ساماندهی آرشیو جامع آثار مکتوب و صوتی و تصویری دیجیتال، ارتباط و همکاری با کتابخانه ها و مراکز اسناد بین المللی و ایجاد زیرساخت‌های سخت افزاری و نرم افزاری لازم و فرآوری اطلاعات و تولید مطالب مناسب با نیاز مخاطبان خارجی و حمایت از راه اندازی سایت‌ها و شبکه های دوستداران امام و انقلاب اسلامی در خارج از کشور.
متأسفانه محدودیت‌های اجتناب ناپذیر در بیان برنامه های دستگاه‌ها در قانون بودجه و درج رقم پنج میلیارد برای عنوان «حمایت از سایت پرتال امام خمینی به چهار زبان فارسی، عربی، انگلیسی و فرانسه» که در ریز برنامه های موسسه در لایحه بودجه آمده است سبب ایجاد ابهام برای برخی از عزیزان شده است در حالی که همان گونه که توضیح داده شد این رقم مربوط به هزینه های مختلف انواع برنامه های متنوع و فعالیت‌های گسترده در حوزه وب و رسانه های دیجیتال و تأمین نیازهای فنی و محتوا برای اپلیکیشن‌ها، تهیه لوح های فشرده در موضوعات مختلف و تولید نرم افزارها و پشتیبانی از سایت‌های موسسه و مراکز تابعه است. ضمنا پرتال زبان اردو هم در عنوان مذکور از قلم افتاده است که بدین وسیله از غفلتی که در تلخیص و تنظیم این عنوان پیش آمده و باعث اظهار نظرهای خاصی شده است عذر می خواهیم .
د: جریان شناسی اخبار و مطالب منتشره در باره بودجه موسسه:
بررسی ماهیت سئوالات، ابهامات یا شبهات مطرح شده در فضای رسانه ای اعم از رسمی و غیر رسمی، داخلی و خارجی، چهار رویکرد متفاوت را نشان می دهد. عده ای در مواجهه با خبرهای منتشره، از سر دلسوزی و با هدف روشن شدن چیستی و چگونگی هزینه کرد بودجه موسسه و با اتکاء به آمار و ارقام منتشره و بی اطلاع از جزئیات بودجه موسسه با هدف طرح پرسش و مطالبه ابهام زدایی به بازنشر این نوع خبرها می پردازند.
دسته ای دیگر اما فراتر از بحث کمیت و کیفیت بودجه موسسه اساسا لزوم موجودیت موسسات دینی و فرهنگی را زیر علامت سئوال برده و با اشاره به شرایط اقتصادی کشور و وجود برخی از مشکلات غیر قابل انکار، ضرورت تخصیص بودجه نه تنها به این موسسه که به همه مراکز فرهنگی کشور را منکر می شوند و دسته سوم دوستانی هستند در داخل نظام که با مطلق انگاری حقانیت جناح سیاسی خویش – به زعم خود – مواضع موسسه و متولیان آن را همراستا با اهداف جناحی خود ندانسته در هر بزنگاهی از هر فرصتی با شانتاژ تبلیغاتی و رسانه ای برای ایجاد فشار با هدف تغییر سیاست های مستقل موسسه و متولیان آن و همسو کردن آن با منویات منافع حزبی خویش بهره می گیرند .
و گروه چهارم دشمنان امام، انقلاب و نظام جمهوری اسلامی هستند که از اساس امام عظیم الشان را باور ندارند و هویت انقلاب و زنده بودن یاد و نام امام را بر نمی تابند. و با کمال تأسف باید گفت غالبا خبرسازی‌ها و جنجال آفرینی های غیر متعهدانه گروه سوم بهترین دستمایه را برای تداوم تخریب‌ها و تبلیغات این گروه فراهم می سازد.
مواجهه هوشمندانه با اخبار و مطالبی که در روزهای اخیر در باره بودجه موسسه در برخی سایت ها و شبکه ها انتشار یافته است با دقت در تیترهای انتخابی، مضمون و محتوای خبرها و تحلیل‌ها و ادبیات آن، تصویرها و تناسب زیر نوشت ها، اطلاعات و ارقام و نمودارهای جعلی یا واقعی – با توجه به اطلاع رسانی شفافی که موسسه سال گذشته هم داشته است (اینجا را کلیک کنید) – یافتن خاستگاه انتشاردهندگان و انگیزه های ایشان را آسان می کند.
طبیعتا دو دسته اخیر به دلیل پیش فرض های ذهنی که دارند نمی توانند مخاطب این گونه جوابیه ها و ده ها پاسخ از این دست باشند چرا که آنان اساسا به دنبال شنیدن پاسخ اقناعی خویش نیستند.
اما در پاسخ به آن دسته از عزیزانی که با استناد به مشکلات دستگاه‌های اقتصادی معتقدند به جای بودجه اختصاصی به بخش های فرهنگی باید به رفع مشکلات اقتصادی همت گمارد، باید گفت منطق بودجه ریزی در ایران و همه کشور ها مبتنی بر توجه به تمامی نیاز های جامعه است و بدیهی است که هر جامعه ای همچنان که دارای نیاز های اقتصادی است، نیاز های دیگری هم نظیر بهداشت و درمان، امنیت، فرهنگ، ورزش، اوقات فراغت و…. دارد و اساسا یکی از مهمترین شاخص های توسعه یافتگی هر کشوری توجه به مسائل فرهنگی بوده و بسیاری از مشکلات و آسیب های اجتماعی موجود در جوامع به واسطه عدم سرمایه گزاری مناسب و همه جانبه در حوزه فرهنگ است. جامعه به هر میزان که از هویت فرهنگی خویش و مولفه های موثر در آن فاصله بگیرد دچار انحطاط، گسست و انحراف می شود، از این رو توجه به عناصر زیربنایی فرهنگی و اهتمام به ترویج و توسعه شاخص های هویتی آن از جمله ضرورت هایی است که نمی توان آن را نفی کرد.
شایسته است که جوانان عزیز و کاربران محترم شبکه های اجتماعی به سهم بودجه فرهنگی کشورهای پیشرفته جهان در قیاس با بودجه کل آنها توجه کنند.
بنابر این، با تاکید بر این نکته که کشور ایران دارای یکی از کهن ترین و غنی ترین فرهنگ های جهان است، سیاستگذاران و مسئولان کشور را بر آن داشته است که فارغ از نگاه صرفا تکنوکراسی یکسو نگرانه، فرهنگ را از ارکان اساسی جامعه محسوب کرده اند و جایگاه ویژه ای برای آن در تدوین و تعیین اهداف و سیاست های کلان و بلند مدت کشور قائل شوند. این نگاه تا جایی پیش رفته است که روح حاکم بر چشم انداز ۲۰ ساله کشور هم مبتنی بر فرهنگ و مولفه های هویت بخش آن است.
در جمهوری اسلامی ایران، اندیشه معمار کبیر انقلاب را می توان یکی از اصلی ترین زیر بناهای هندسه فرهنگی محسوب کرد، چرا که بر پایه این اندیشه که ریشه در باور های دینی و مواریث ملی ما دارد، ملت ما توانست یکی از بزرگ ترین انقلاب های تاریخ معاصر را بوجود آورد و هویت فرهنگی و ملی مستقل و افتخار آمیزی را برای خویش رقم بزند.
در هم تنیدگی هویت نظام جمهوری اسلامی با اندیشه امام راحل بدان حد است که رهبر معظم انقلاب اسلامی آن را رکن هویت بخش انقلاب دانسته و بیان داشته اند که: «این انقلاب بی نام خمینی (ره) در هیچ جای جهان شناخته شده نیست».
متاسفانه معاندان و دشمنان نظام هم با پی بردن به همین جایگاه در صدد خدشه وارد کردن و کم رنگ نمودن وجه هویتی انقلاب بوده و از هیچ فرصتی برای نیل به مقصود خویش فرو گذار نمی کنند.
به راستی چه کسی است که نداند بر پایه همین اندیشه ملهم از اسلام ناب محمدی (ص) بود که مردم غیور ایران توانستند بر استبداد نظام ستمشاهی فائق آیند؟ چه کسی می تواند منکر شود که پیروزی فرزندان این مرز و بوم در جنگ هشت ساله تحمیلی نا برابر، مرهون باور و اعتماد آنان به رهبری داهیانه و ارشادات الهی امامی بود که کلامش ریشه در آموزه های اصیل اسلامی داشت و امروزه چه کسی می‌تواند منکر آن شود که راه نجات و تعالی کشور همچنان از مسیر عمل به اندیشه آن حکیم راحل می گذرد و به هر میزانی که از این مسیر نورانی منحرف شویم به همان میزان از صراط مستقیم عزت و استقلال و اقتدار نظام و ملتمان فاصله گرفته ایم؟ و باید خدای بزرگ را شاکر بود که علی رغم همه تخریب‌ها و دشمنی ها، نام و اندیشه امام همچنان پویا و زنده؛ و گفتمان متعالی او فرازمند و با شکوه، نه تنها در ایران که در میان محرومان و مستضعفان بسیاری از نقاط جهان، نور امید و اعتلاء را زنده نگاه داشته است.
هـ – طرح یک پرسش اساسی:
با توجه به توضیحات مبسوط فوق جای یک سئوال اساسی وجود دارد که چرا در چند سال اخیر همزمان با تحویل لایحه بودجه کل کشور به مجلس محترم از مجموعه چندین هزار دستگاه و نهاد و ارگان و وزارتخانه و سازمان فرهنگی و غیر فرهنگی که دارای انواع ساختارها و تشکیلات متفاوت یا متشابه هستند و نامشان همراه با ردیف‌ها و ارقام مشخص بودجه در لایحه بودجه می آید موجی از خبر و تحلیل و نمودار – و در بسیاری موارد همراه با خلاف گویی ها – در خصوص بودجه موسسه ای پدید می آید که اتفاقا بیشترین باور و اهتمام را به نظام برنامه محور و صرفه جویانه با سلامت کامل مالی و اهتمام عملی و باور جدی به لزوم نظارت و پاسخگویی داشته است و به دلیل حساسیت جایگاه امام خمینی در جامعه، فعالیت ها و خدمات و آثار و عملکردش همواره در معرض و منظر نه تنها یکایک مسئولین عالی و نهادهای نظام بلکه در پیش چشم مردم شریف ایران قرار دارد؟!
مطمئنا رقم بودجه موسسه و دو نهاد دیگری که زیر نظر یادگار حضرت امام اداره می شوند که درصد و نسبت آن با بودجه کشور و بودجه دیگر دستگاه‌ها به سهولت در دسترس همگان قرار دارد نمی تواند توجیه این مسأله باشد. داوری در باره چرایی پیدایش این پدیده را به خوانندگان محترم می سپاریم.
در پایان ضمن تشکر مجدد از همه رسانه های متعهد و کسانی که از سر دلسوزی سئوالات و انتقادات خویش را بیان کرده اند و با ابراز امیدواری از مفید بودن آنچه در پاسخ این سئوالات مطرح شد و با تأکید بر انتشار گزارشات آماری و عملکردی در روزهای آینده، امیدواریم سایر مراکز و دستگاه های فرهنگی کشور هم از سنت پاسخگویی استقبال کنند و دولت و مجلس محترم هم به دفاع روشنگرانه از مصوبات خویش بپردازند تا در نهایت ضمن آگاه کردن مردم شریفمان، راه بر هر گونه جو سازی بدخواهان بسته شود.
بی شک مسئولان محترم موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) با الهام از امام راحل عظیم الشان وبا تأسی به شیوه پسندیده یادگار حضرت امام هیچگاه خود را بی نیاز از تذکر و نقد ندانسته و از هر گونه راهنمایی، پیشنهاد و نقد سازنده استقبال می کنند.
حمید انصاری
قائم مقام موسسه تنظیم و نشر
آثار امام خمینی(ره)