پوست ما به طور طبیعی یک لایه چربی محافظ دارد که مانع از خشک شدن آن می شود و به آن انعطاف پذیری می دهد. اگر روی این لایه چربی طبیعی باکتری یا میکروب باشد، با شستن پوست ما هم میکروب‌ها و هم چربی طبیعی را از بین می بریم. صابون باعث کشته شدن باکتری‌ها می شود، بدین صورت که در غشای باکتری که خود از مواد فعال سطحی یا سورفکتانت‌ها‌(surfactants) تشکیل شده سوراخ‌هایی ایجاد می کند. مواد فعال سطحی موجود در دیواره سلولی باکتری در دو لایه هستند و انتهای چربی دوست مولکول‌ها رو به داخل، یعنی بین دو لایه قرار گرفته است. با افزودن صابون به پوست و مالیدن آن، مولکول‌های
‌هر دو لایه رو به بیرون قرار می گیرند و این سبب می شود تا باکتری به بیرون تراوش کند و در عوض کف صابون به درون نفوذ کند. با نفوذ ماده صابونی، آنزیم‌های باکتری که باکتری برای زنده ماندن به آن‌ها نیاز دارد آسیب می بینند.
بسیاری از باکتری‌ها با ایجاد زیست لایه (biofilm) به سطوح می چسبند. این لایه در واقع غشایی پلیمری است که مانند چسب یا لجن چسبناک عمل می کند تا باکتری‌ها را در کنار یکدیگر نگه دارد و کمک کند تا به سطحی بچسبند.
صابون از راه‌های مختلفی در عملکرد زیست لایه اختلال ایجاد می کند. می تواند به مولکول‌هایی که چرک را می سازند بچسبد و امکان شسته شدن آن‌ها را فراهم کند. همچنین
می‌تواند اتصال بین زیست لایه و سطح را قطع کند. بالاخره این که می‌تواند مانع چسبیدن باکتری‌ها به لایه یکپارچه شود.پس از جدا شدن باکتری‌ها از پوست، صابون به دیواره باکتری‌ها می چسبد و مانع از چسبیدن مجدد آن‌ها به پوست یا به یکدیگر می شود. سپس هنگامی که با آب خود را می شوییم، همه آن‌ها شسته می شوند و به همراه آب می روند. در واقع شستن دست‌ها با صابون به عنوان مؤثرترین و مقرون به صرفه ترین اقدام بهداشتی است.
در منازل صابون‌های جامد و مایع دو نوع روش معمول به منظور شستن دست است که صابون جامد باید در محیط خشک نگهداری شود چرا که رطوبت موجب جذب میکروب و آلودگی صابون می شود. برخی صابون‌های دست هم حاوی مواد ضد باکتریایی مانند «تری کلوسان» یا «هگزاکلوروفین» هستند که با مکانیسم‌های دیگری باکتری‌ها را از بین می برند. عملکرد ترکیب صابون با عوامل ضد باکتریایی بهتر از عملکرد هر کدام به صورت جداگانه است.
*محدثه آذرپور

code