سرویس خارجی: تدوین و انتشار پیش نویس راهبرد دفاعی ژاپن ، اقدامی برای خروج توکیو به‌عنوان متحد اصلی آمریکا در شرق آسیا، از زیر چتر امنیتی این کشور به‌شمار می‌رود. تثبیت موقعیت و نفوذ آمریکا درمنطقه آسیا- اقیانوس آرام که در راهبردهای امنیتی جدید این کشور بر آن تاکید ویژه ای صورت گرفته،زمینه ساز تحولات مهمی دراین حوزه ژئواستراتژیک شده است.

بسیاری ازصاحبنظران معتقدند گسترش نظامیگری درآسیای جنوب شرقی راباید نتیجه مستقیم وفوری راهبردهای واشنگتن در منطقه به شمار آورد؛ پدیده ای که در سال‌های اخیر به دنبال افزایش کشمکش‌ها و زورآزمایی‌های نظامی- امنیتی حوزه آسیا-اقیانوس آرام و تدوین سیاست های جدید دولت های منطقه، رشد چشمگیری داشته است.چندی پیش رسانه‌ها از انتشار راهبرد جدید دفاعی ژاپن خبر دادند؛ برنامه ای ۱۰ساله که ازسوی هیات انتصابی «شینزو آبه» نخست‌وزیراین کشور،تدوین شد.

برخی شبکه های خبری نیزبرموضوع افزایش هزینه های نظامی ژاپن تمرکز کرده وتصمیم مقام های توکیوبرای بالا بردن بودجه دفاعی این کشوررااقدامی همسو باراهبردجدید قلمدادکردند.

دراین ارتباط «اسوشیتد‌پرس» بااشاره به اهداف واولویت‌های راهبرد جدید، تغییر ویژگی‌های نفوذ سنتی آمریکا در منطقه والزامات ژاپن،ازجمله گسترش ائتلاف های نظامی بادیگر کشورهابه موازات تحکیم روابط دیرینه با آمریکا و مقابله با چالش‌های ناشی از اقدامات «غیر‌شفاف»چین برای افزایش توان نظامی و تهدیدات کره شمالی را به عنوان مهمترین زمینه‌های تصمیم اخیر رهبران توکیو برای تدوین و تصویب راهبرد دفاعی ۱۰ ساله برشمرده است.

طرح های جدید نظامی و بازنگری درسیاست های دفاعی ژاپن،پس ازپیروزی حزب محافظه کار«لیبرال دموکرات»وبه قدرت رسیدن«آبه» در اواخر پاییز سال گذشته در دستور کار دولت توکیو قرار گرفت.

پیش نویس راهبرد دفاعی ژاپن که در نشست های نمایندگان ونخبگان حزب حاکم تهیه شده است،ضمن تعیین سیاست های کلان دفاعی این کشور طی ۱۰ سال آینده،برنامه هاوتاکتیک های میان مدت (پنج ساله) نظامی ژاپن را تبیین می کند و به احتمال زیاد به تایید نهایی می رسد.

* سیاست های جدید نظامی ژاپن

درراهبرد جدید نظامی ژاپن چند محورازاهمیت زیادی برخوردار است. یکی از مهمترین این محورها افزایش توان واحدهای نظامی برای پاسخگویی به تهدیداتی است که از جانب چین یا کره شمالی می‌تواند متوجه قلمروومنافع ژاپنی‌هاشود.

در این پیوند، ایجاد واحدهای جدیدزمینی- هوایی و نیز اسکادران هواپیماهای بدون سرنشین غیر‌مسلح برای نظارت بیشتر بر نواحی جنوب غربی ژاپن، از تمهیدات و طرح هایی است که درپیش نویس طرح ۱۰ ساله دفاعی بر آن تاکید شده است.

بر پایه برنامه های جدیددفاعی،پایگاه هوایی-دریایی«ناها» تقویت می‌شود و شمار جنگنده‌های این پایگاه مهم منطقه«اوکیناوا»افزایشی دوبرابری خواهد داشت؛علاوه بر اینکه این پایگاه به هواپیماهای بدون سرنشین پیشرفته مجهز خواهد شد.

همچنین تمهیداتی اندیشیده خواهدشدتادرصورت تصرف جزایرومناطق مورداختلاف ژاپن وچین دردریای چین شرقی، یگان‌های نظامی ژاپن به تجاوز احتمالی به قلمرواین کشور،پاسخی سریع و قاطع بدهند.«رویترز» با اشاره به اقدامات ژاپن برای افزایش سطح کیفی وتوان نیروی هوایی این کشور، برنامه‌های توکیو برای خرید هواپیماهای نظامی پیشرفته «F-35 » از شرکت «لاکهید مارتین» و پهپادهای نسل جدیدازشرکت«بویینگ» را از جمله مهمترین این اقدامات دانسته است.

افزون براین، در برنامه کلان دفاعی ژاپن،افزایش توان دفاع موشکی برای مقابله باتهدیدات ناشی ازموشک های بالستیک کره شمالی موردتوجه قرارگرفته است.

محور مهم دیگر این راهبرد دفاعی، بازبینی در سیاست های ژاپن در زمینه صادرات تسلیحات است که پیش از این بارها مورد تاکید «آبه» قرار گرفته بود.

از سال ۱۹۶۷ میلادی،توکیو محدودیت های بسیاری درزمینه تولید و صادرات جنگ افزار وضع کرد و همین مساله موجب شد تا صنایع دفاعی ژاپن وارد فاز تولیداتی با کاربرد دوگانه (کاربردهای نظامی و غیر نظامی) شوند .

بنابر مولفه های راهبرد دفاعی جدید، قرار است رفع ممنوعیت های خودخواسته،براساس مقتضیات جدیدبین المللی وایجاد تحول در صنایع دفاعی، با هدف افزایش نقش ومسئولیت های ژاپن درتامین ثبات منطقه ای وامنیت جهانی صورت گیرد. درراهبرد۱۰ساله، افزایش پیوندهاوهمکاری های نظامی باکشورهای آمریکاوکره جنوبی موردتاکیدقرارگرفته وتصریح شده که افزایش رزمایش‌های مشترک نظامی باشرکای امنیتی،بطورجدی دردستورکارقرارخواهدگرفت.به موازات تحکیم روابط و تعمیق همکاری با شرکای سنتی توکیو، ائتلاف‌های ژاپن با کشورها و قدرت‌های دیگر نیز تقویت خواهدشد.

گفتگوها و رایزنی‌های مقامات توکیو و مسکو درچارچوب نشست ۲+۲ (وزرای دفاع و امورخارجه ژاپن و روسیه) نشان داد که ژاپنی‌ها صرف نظر از برخی اختلاف‌هاومنافع متعارض، سعی دارند در ترتیبات امنیتی منطقه، با بازیگران اصلی وارد فاز ائتلاف و همکاری شده و از این طریق، موقعیت خود را در برابر رقیب اصلی منطقه ای یعنی چین، تقویت کنند.

علاوه بر آنچه گفته شد، ژاپنی‌ها دستور کارهای ویژه ای را برای افزایش روحیه مقاومت و تقویت حس میهن دوستی در بین شهروندان این کشوردنبال می‌کنند.

به عنوان مثال،در نظام آموزشی ژاپن، مباحث مرتبط با امنیت ملی،بیش ازپیش مورد توجه قرار خواهد گرفت، تا آنچنان که نخست وزیر این کشور بارها تاکید کرده،«کاشت دانه های عشق به کشور» موجب افزایش احساسات میهن دوستانه نسل های جدید شود.همچنانکه پیشتر اشاره شد، بودجه دفاعی ژاپن، برای اجرای اهبرد جدید افزایش خواهد یافت.

به گفته رویترز،هزینه های نظامی ژاپن ظرف پنج سال آینده، ۶ر۲۴ تریلیون ین (۲۳۹ میلیارد دلار) خواهد بود که افزایشی

۵ درصدی را نسبت به بازه زمانی مشابه قبلی نشان می‌دهد.

انتشار بخش‌هایی از سند راهبرد جدید دفاعی ژاپن، زمینه ساز واکنش‌هایی از سوی مقام‌های پکن شده است.

در برابر تصریح رهبران توکیو بر ارائه پاسخ آرام و تصمیم به گسترش سریع و گام به گام فعالیت‌های نظامی از طریق راهبرد جدید دفاعی، مقامات پکن واکنش نشان داده و ابراز داشته اند که فعالیت‌ها و برنامه‌های نظامی ژاپنی‌ها را به دقت زیر نظر دارند.

*اقدامات همسوی کره جنوبی

به دنبال اقدام چین در تعیین حریم شناسایی دفاع هوایی که سبب اعتراض شدید مقام‌های سئول و توکیو و انتقاد آمریکایی‌ها شد، رهبران کره جنوبی تصمیم گرفتند با مقابله به مثل، واکنشی مناسب و قاطع نسبت به تصمیم اخیر چین از خورد بروز دهند .

از این رو، مقام‌های سئول اعلام کردند که محدوده دفاع هوایی خود راگسترش خواهند دادکه این تصمیم از بیست و چهارم آذرماه اجرایی شد.نکته قابل تامل دراین میان، تداخل بخش هایی از حریم دفاع هوایی چین و کره جنوبی است که می تواند در آینده زمینه ساز مجادلات مقام های نظامی و سیاسی دو کشور شود.

افزون بر این، رسانه ها از آغاز تولید سه ناوشکن جدید در کره جنوبی خبردادندکه هدف ازتولیداین ناوشکن ها،افزایش قدرت دفاعی دربرابرکره شمالی و متحدان آسیایی این کشور اعلام شد.

کره جنوبی در سال های اخیر برنامه های موشکی خود را نیز همزمان با ارتقای سطح توان نظامی واحدهای هوایی، دریایی و زمینی گسترش داده و همچنین در جریان رزمایش های متعدد هوایی- دریایی با ناوگان آمریکایی حاضر در منطقه، هدف افزایش بازدارندگی دفاعی در برابر رقبای منطقه ای را دنبال کرده است.

* جمع بندی

با وجود توجه ویژه آمریکایی‌ها به افزایش وزن و تحرک آمریکا در ترتیبات امنیتی شرق آسیا واقیانوس آرام برای کنترل ومحدودسازی قدرت فزاینده چین که درراهبردهای اخیرامنیتی آمریکامودتاکیدقرارگرفته،نوع نقش‌آفرینی و توسعه نفوذ امنیتی واشنگتن در منطقه درحال تغییر است. به نظرمی‌رسد آمریکایی‌ها تلاش دارند تا در سال‌های آتی، برنامه‌های مربوط به گسترش نفوذ وتثبیت موقعیت نظامی خود را با دوری گزیدن از رویارویی مستقیم باپکن به پیش برند. بدین ترتیب، متحدان منطقه‌ای آمریکایعنی ژاپن وکره جنوبی، همسو با برنامه‌های کلان واشنگتن، به تدریج درحال خروج از زیر چتر امنیتی آمریکا و برعهده گرفتن مسئولیت‌های جدیدی برای هماوردی با پکن به عنوان رقیب دیرینه خود و نیز کره شمالی هستند.

با توجه به آنچه گفته شد،انتظار می‌رودتنش هادراین منطقه به شکلی محسوس اماکنترل شده ادامه یابدوزورآزمایی وکشمکش‌های چین ورقبای منطقه ای وفرامنطقه‌ای این قدرت نوظهور،همچنان به عنوان یکی از مهمترین متغیرهای شکل دهی به تحولات حوزه آسیا – اقیانوس آرام،زمینه سازرخدادهایی تازه در روزهای آینده باشد.