نهادینه شدن فرهنگ در هرجامعه‌ای مستلزم گذشت زمان است. زمینه فرهنگ سازی با تکرار، تذکرو آگاهی به وجود می‌آید و افراد جامعه به مرور زمان به فرهنگ جدید تن می‌دهند، اگر امری عمومیت و موضوعیت پیدا کند دیگراقلیتی از آحاد جامعه موفق به هنجارشکنی نخواهند شد، زیرا اقدام مخالف با عرف اجتماعی و فرهنگی آنها عکس العمل عموم افراد را درپی خواهد داشت. زمانی نه چندان دور، دروسایل نقلیه عمومی و بسیاری از محافل اجتماعی افراد بی‌هیچ ابایی از تجاوز به فضای اجتماعی و حریم بهداشت و سلامت دیگران سیگار می‌کشیدند. برخی از این سیگارها، مانند زر، زرین، اشنوویژه و سیگارهای دست ساز سنتی علاوه بر دود فراوان بوی نا مطبوعی هم تولید می‌کردند بر اثر فرهنگسازی و عکس العمل برخی مردم خوشبختانه این مشکل تا حد قابل توجهی حل شده است، طوری که گرچه امروز تعداد سیگاری‌ها و تنوع محصولات دخانیاتی نسبت به گذشته افزایش یافته است، کمترکسی به خود اجازه می‌دهد در محافل و وسایل نقلیه عمومی دخانیات استعمال کند.
اهمیت محیط زیست
دردین اسلام وتوصیه بزرگان آن درحفظ محیط زیست، کاشتن نهال وگسترش فضاهای سبز سفارش‌هایی داریم “النظافه من‌الایمان” دررأس این دستورات است که درواقع یک شعارایمانی واسلامی است آنقدر ما باید به این مسئله توجه و اهمیت بدهیم که مشخصه بارز یک مسلمان وجامعه اسلامی در زندگی‌اش نظافت وپاکیزگی، جلوه خاصی بدهد وهرکس برخوردی با این موضوع داشت نا خودآگاه به ذهنش تداعی کند که این محیط اسلامی واین فرد مسلمان است. غیر از دیدگاه دین و مذهب از منظر بهداشت عمومی این موضوع اهمیت بسزایی دارد.
بارها به سواحل شمالی و جنوبی کشورمان سفرکرده‌ایم به خصوص سواحل شمالی آنچنان انباشت زباله‌ها دراین سواحل، چه داخل آب وچه کنارآب، بد منظرومشمئزکننده است که انسان با اکراه به آب تنی می‌رود یا اگر بخواهد استراحتی وتفریحی در کنار ساحل بکند رنج‌آورو ملال آوروباعث ناراحتی است.
استفاده از مواد پلاستیکی نه فقط برای انسان مضر است بلکه تمامی هستی را آزار می‌دهد و در نهایت منجر به نابودی آن شده که باز هم اثرات آن به خود انسان بر می‌گردد دفع زباله‌های ظروف پلاستیکی و انباشت آنها درطبیعت و محیط زیست به مرور منابع آبی و خاکی؛دریاها و رودخانه‌ها و حیات جانداران وگیاهان را تهدید می‌کند. بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ سال زمان لازم است تا این ظروف شاید تجزیه شوند.تجمع زباله‌ها و شیرابه راه افتاده از پلاستیک‌ها باعث نفوذ مواد به کار رفته در آنها به آب‌های زیر زمینی شده و مجدد به مصرف ما خواهند رسید. ورود این شیرابه‌ها به رودخانه‌ها و دریاها باعث رسوب مواد خطرناک آنها در کبد وگوشت ماهی‌ها می‌شود که باز در چرخه غذایی زندگی ما قرار می‌گیرند.
پیشنهادها و انتقادها
اولین ایراد و اشکال به رسانه‌ها وصدا و سیمای ما وارد است که چرا ما توانستیم نحوه سیگارکشیدن در محافل و وسایل نقلیه عمومی را فرهنگ سازی کنیم ولی امر مهمی چون محیط زیست را نتوانستیم.
چرا فیلم‌های کوتاه وحتی فیلم‌های بلند ما حامل این پیام نیستند؟ چرا در میان پرده‌ها ومیان برنامه‌ها تذکرات محیط زیستی نداریم؟ (هرچند کارهای کمی صورت گرفته و جا دارد در این جا از فیلم بسیار ارزشمند “ نارنجی پوش” اثر کارگردان فرهیخته جناب آقای داریوش مهرجویی ستایش و قدردانی کنم) چرا این همه آگهی پخش می‌کنیم؟ اما دریغ از یک آگهی وتذکر درباب محیط زیست! اگراز۱۰ – ۲۰ سال گذشته این موضوع را سیاستگذاری کرده بودیم امروز مانند قضیه سیگار این معضل حل شده بود، بیاییم آینده وآیندگان را دریابیم ازهمین امروز شروع کنیم تا برای سالهای آتی دیگر معضل محیط زیستی به این شکل خود را نشان ندهد.سازمان حفاظت محیط زیست کشورمان می‌تواند با کمک سازمان صدا و سیما، رسانه‌ها، آموزش و پرورش و مدارس، دانشگاها، حوزه‌های علمیه و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مراکز فرهنگی به امر فرهنگ سازی اقدام کند.
همچنین این سازمان می‌تواند از حوزه‌های علمیه و مراکز تبلیغی بخواهند ازاین به بعد دربرنامه‌های تبلیغی روحانیون و مبلغین تذکرات محیط زیستی مد نظر قرار گیرد.
می توان با کمک گرفتن از پادگان‌ها، مدارس و دانشگاه‌ها چه درقالب اردوهای محیط زیستی و یا اکیپ‌های خاصی درکوتاه مدت سیاست و برنامه‌ای دردست اجرا داشت که محیط زیست کشورمان چه سواحل، کویر و کوه‌ها، جنگل‌ها و بیابان‌ها را از این همه زباله مخرب ازنوع پلاستیکی و غیره جمع آوری کرد.
چه اشکالی دارد که یک روز یا یک هفته را به محیط زیست اختصاص دهیم ظاهرا به صورت نمادین چنین چیزی موجوداست اما منظور ازآن کاربردی و عملی است، یک نهضت فراگیر و همگانی ایجاد کنیم و از همه مردم کشورمان با آگاهی دادن و با تشویق و تهییج مردم چه به صورت سخنرانی، پیام و با فیلم‌های کوتاه و سروده‌های ویژه این کار، همگان را بسیج عمومی کنیم وشعارمان این باشد که طبیعتی عاری از زباله داشته باشیم و چه کارکنیم که دیگردچار این معضل نشویم دراین روز مهم هم به طور نمادین و هم عملی از شخصیت‌های مذهبی، علمی و ملی و هم از مسئولین طرازاول تا سطح پایین شرکت نمایند، مانند روز سیزده به در که مردم به طبیعت روی می‌آورند چنین کاری را می‌توان در این روز یا هفته انجام داد از مردم بخواهیم در این روز که می‌تواند هم ورزش باشد هم تفریح و هم یک کار مثبت و مفید و هم نجات طبیعت از تخریب که نفع آن به مردم و کشور می‌رسد مشارکت نمایند، یعنی می‌توان با مصاحبه با کارشناسان و خود مردم و نظرخواهی ازآنان این موضوع را همگانی و به یک امر مهم و واجب تبدیل شود، مثلا برای نمونه از مردم بخواهیم وقتی که به طبیعت می‌روند چه با وسائل نقلیه عمومی و چه خصوصی پاکت زباله همراه داشته باشند ویا نهادهای مسئول و درگیر این کار با بازیافت همین مواد رها شده درطبیعت کیسه‌های زباله‌ای که تولید می‌شود را با استقرار پایگاه‌هایی در خروجی شهرها در اختیار کسانی که به مسافرت می‌روند قرار دهد یا در بیرون شهرها و جاده‌ها پایگاه‌های دریافت زباله مستقر شود و هرکس زباله‌ای تحویل می‌دهد در عوض مبلغی دریافت کند ممکن است بگویند بعضی‌ها شاید زباله‌های شهر و منازل را بیاورند تحویل دهند به خوبی می‌توان تشخیص داد که زباله‌های بیرون ورها شده در طبیعت با زباله‌های شهری قابل تشخیص است (اگربا مطالعه و حساب شده در این کار وارد شویم چه بسا برای عده زیادی اشتغال هم ایجاد شود) راه‌های دیگرهم به نظر می‌رسد ازجمله تنبیه مانند جریمه مالی، و تشویق مثلا کسانی که فعالیت چشمگیری در این خصوص دارند با اهدا لوح و مشوق‌های مالی و معنوی از آنها تجلیل به عمل آید البته تشویق و آگاهی دادن بهتراست.
code
اکبر عزیزی «اخلاق» بازیچه ورزش نیست