این روز‌ها خرید دارو مشکلات و معضلات خاص خود را دارد. کمبود دارو باعث شده است که بیماران برای تهیه داروی‌های ضروریشان از این داروخانه به آن داروخانه بروند و جالب هم اینجا است که به بهانه تحریم هر داروخانه‌ای مقررات خاص خود را دارد و داروها را به هر قیمتی که می‌خواهند بفروش می‌رسانند. داروهای خارجی اگر در دسترس باشد۲ تا ۳ برابر قیمت واقعی به فروش می‌رسند ووقتی پای پول به میان می‌آید دیگر نیازی به نسخه هم نیست.
بسیاری از کارخانه‌های دارویی از تاریخ ۱ آبان ماه سال جاری ۳۵ تا ۷۰ درصد قیمت داروهایشان را افزایش داده‌اند و همچنان مسئولان معتقدند که کمبود دارو نداریم و حجم زیادی از داروها در داخل کشور تولید می‌شود. البته آمار‌های متفاوت مسئولان از تولید داخلی دارو خالی از لطف نیست. دکتر قاضی‌زاده هاشمی وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی اعلام کرده که ۷۰ درصد داروهای ایرانی از تولیدات داخلی است و داروهای تولید داخلی ۹۰ درصد بازار کشور را در دست دارند. به گفته دکتر ایرج حریرچی سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با وجود تحریم‌های دشمنان، میزان خودکفایی در تولید دارو در سال‌های اخیر افزایش یافته است به طوری که ۸۸ درصد مقدار عددی و ۷۰درصد مقدار ریالی داروی مصرفی مردم ایران، تولید داخلی است وهم اکنون سهم مواد اولیه و موثر ایرانی در تولید داروی کشور به ۶۷ درصد رسیده است که در مقایسه با کشور‌های هم سطح مان، رکورد کم‌نظیری است، در سال ۹۵ این سهم ۵۴ درصد بوده است. دکتر کیانوش جهانپور سخنگوی‌سازمان غذا و داروهم آماردیگری ذکر کرده و افزوده: نسبت تولیدات دارویی کشور که مواد اولیه و مؤثره آن، تولید ملی است افزایش چشمگیری یافته و در راستای اقتصاد مقاومتی با رشد افزون بر ۲۴ درصد، به ۶۷ درصد از کل داروی تولیدی کشور در ماه‌های اخیر رسیده است.
وی با بیان این مطلب که کمبود دارو نداریم و کمبود کاذب به علت ذخیره‌سازی است می‌گوید: برخی اقلام را برای مصرف ۳ ماه در کشور توزیع می‌کنیم اما ظرف ۵ روز موجودی آن به پایان می‌رسد چون تعدادی از افراد اقدام به ذخیره‌سازی دارو می‌کنند.
براستی چرا عرضه دارو شرایط بحرانی دارد آیا دارو تحریم است و یا مردمی که کمرشان زیر بار هزینه‌ها خم شده است داروها را انبار می‌کنند آیا زمان آن فرا نرسیده است که مسئولان واقعیت‌ها را ببینند و به داد مردم برسند یا اینکه همچنان سر در گریبان فرو ببرند و آمار متناقص ارائه دهند.
رقابت ناسالم در صنعت داروسازی
دکتر محمدرضا شانه‌ساز ـ عضو هیات مدیره انجمن داروسازان تهران به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: دارو کالای اقتصادی است که اهمیت زیادی در درمان مردم دارد و با شعار دادن نمی‌توان اقتصاد دارو را احیا کرد و این در حالی است که وجود رقابت ناسالم در داخل کشور مشکلات زیادی را برای این صنعت بوجود آورده است.
وی می‌افزاید: ما دانش ساخت دارو و زیرساخت‌های آن را در داخل کشور داریم به طوری که بیش از ۳ تا ۵ر۳ برابر اقلام دارویی مورد نیاز کشور را تولید می‌کنیم. ولی متاسفانه نمی‌توانیم در عرضه صادرات خودمان را نشان دهیم. زیرا که شرکت‌های داروسازی از نظر اقتصادی بشدت در تنگنا هستند و قدرت رقابت با داروهای خارجی را در بازار‌های بین‌المللی را ندارند که بسیار آزاردهنده است. قیمت دارو پایین نگه داشته می‌شود و صنایع دارویی برای اینکه بتوانند به حیات اقتصادی خودشان ادامه دهند کیفیت داروها را پایین می‌آورند.
عدم برنامه ریزی مناسب
دکتر عباس کبریایی‌زاده ـ عضو هیات مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران نیز در نشست دارو و تحریم اظهار داشته است: برنامه دولت برای مدیریت حوزه دارو در شرایط تحریمی کنونی مناسب نیست و به نظر من برنامه جامع و کاملی ندارد، خروجی‌هایی که از برنامه دولت بیرون می‌آید دارای درایت لازم نیست و در ستاد تامین داروی دولت فرماندهی واحدی نمی‌بینیم.
وی با بیان این مطلب که شاهد بحران مالی در صنعت دارو هستیم می‌گوید: دوره وصول مطالبات از ۳۰۰ روز به ۵۰۰ روز رسیده و دولت در جریان اجرای طرح تحول سلامت عملا دستش را در جیب صنعت کرد.
دکتر کبریایی‌زاده می‌افزاید: پول دارو در جاهای دیگر هزینه می‌شود بدهی دارو را که پرداخت نکردند هیچ اوراق قرضه دادند که صنعت مجبور شد ۲۰ تا ۳۰ درصد زیر قیمت بفروشد و تازه بعد از آن مشکلات مالیاتی هم ایجاد شد.
شرایط نامناسب و ناپیوسته توزیع دارو
دکتر سید مهدی سجادی ـ دبیر انجمن داروسازان ایران در نامه‌ای به دکتر عبده‌زاده مدیر کل اداره امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو آورده است که از آنجایی که همواره دغدغه همکاران داروساز موسسین محترم داروخانه‌ها تامین به موقع دارو در جهت دسترسی آسان بیماران به داروهای مورد نیاز بوده و با توجه به شرایط نامناسب و ناپیوسته توزیع دارو در سراسر کشور سبب شده که داروخانه‌ها مجبور به خرید بیش از نیاز روزانه و ماهانه اقلام داروی خود در مقاطع مختلف بسته به میزان موجودی شرکت‌های توزیعی باشند، از اینرو متاسفانه موضوع ذخیره‌سازی و انبار کردن اقلام دارویی در داروخانه‌ها امری بدیهی بوده که می‌بایست موردتوجه مسئولین محترم بویژه در حوزه‌های غیر مرتبط قرار گیرد.
هزینه‌های جانبی عرضه دارو
دکتر شهاب‌الدین جنیدی ـ عضو انجمن داروسازان تهران در مورد افزایش قیمت دارو به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: در حال حاضر قیمت دارو کنترل شده است و به نسبت کشور‌های دیگر دارو گران نیست و اگر قیمت دارو واقعی شود قطعا جلوی مصرف خودسرانه دارو هم گرفته می‌شود.
وی با بیان این مطلب که در صنایع داروسازی تنها مواد اولیه با ارز دولتی خریداری می‌شوند و بقیه هزینه‌ها از جمله بسته‌بندی، مقوا، برچسب، نایلون، هزینه حمل و نقل و دستمزد‌ها بالا رفته است و بر اساس دلار آزاد محاسبه می‌شود می‌افزاید: حدود ۴۰ درصد قیمت داروها را مواد اصلی و ۶۰ درصد بقیه به فرآورده‌های جانبی اختصاص می‌یابد که شامل ارز حمایتی نیست.
این عضو انجمن داروسازان خاطرنشان می‌کند: قیمت دارو ۳۰ تا ۴۰ درصد افزایش یافته است که این مساله به علت نوسانات بازار ارز است و این در حالی است که عدم پایداری نظام اقتصادی تا زمانی که ثبات پیدا کند مشکلات زیادی را بوجود می‌آورد. ما برای تهیه مواد اولیه داروها با مشکل انتقال پول مواجه هستیم و بدون تامین ارزفرآورده‌های جانبی دارو صنایع دارویی از بین می‌روند.
وی با اشاره به این مطلب که هنوز قیمت دارو به نسبت کشور‌های همسایه ارزان است به طوری که ما با قاچاق دارو مواجه هستیم یادآوری می‌کند: مشکل اصلی عدم توانمندی قشر متوسط و آسیب پذیر جامعه است که قادر به خرید دارو نیستند از اینرو دولت باید بسته‌های حمایتی دارو برای این افراد تهیه کند و همچنین بیمه‌ها به کمک بیایند. خوشبختانه داروسازان ایرانی توانایی صادرات دارو به کشور‌های دیگر را دارند اما با مشکلات زیادی روبرو هستند از اینرو باید سرمایه داران در بخش تولیدی دارو سرمایه‌گذاری کنند تا بتوانیم صنایع دارویی را به روز کنیم و از این طریق ارزآوری داشته باشیم.
وی می‌گوید: بیمه سلامت بدهی فصل بهار امسال را پرداخت کرده‌اند و بدهی بیمه نیروی مسلح نیز به داروخانه‌ها پرداخت نشده است.
کمبود نقدینگی
دکتر آرش محبوبی ـ داروساز و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: در حال حاضر مهمترین مشکل کمبود نقدینگی است زیرا که اولین موتور محرکه هر طرح حمایتی، نقدینگی است و طرحی موفق است و رضایت مردم را کسب می‌کند که منابع مالی درستی برای آن پیش‌بینی شده باشد. از اینرو در طرح تحول سلامت باید هزینه‌های دارو لحاظ می‌شد که متاسفانه به‌دست فراموشی سپرده شد. مشکل از آنجا شروع شد که بیمه‌ها به علت کمبود بودجه نتوانستند هزینه‌ها را بدرستی تامین کنند و قسمت عمده‌ای از بودجه بخش دارو به بخش درمان تزریق شد در نتیجه کمبود بزرگ مالی در بخش دارویی اتفاق افتاد و از آن زمان به بعد پرداخت‌ها به تعویق افتاد.
مشکل داروسازان این است که نقدینگی ندارند در حال حاضر شرایط پرداختی داروها به دلیل بالا رفتن قیمت ارز و سود کالاها فرق کرده است. به طوری که بسیاری از شرکت‌های دارویی به صورت نقدی داروها را می‌فروشند و متوسط پرداخت پول به شرکت‌های توزیع دارویی یک چیزی کمتر از ۳۰ روز است و این در حالی است که سازمان‌های بیمه گر ۷ تا ۸ ماه بعد مطالبات را پرداخت می‌کنند در نتیجه به علت محدودیت‌های مالی خود تحریمی بوجود می‌آید. این داروساز در مورد مشکلات طرح تحول سلامت می‌افزاید: در بحث طرح تحول سلامت داروخانه‌ها از معدود جاهایی بودند که مشتری و قیمت‌گذار یک نفربود یعنی اشخاصی که می‌خواستند قیمت خدمات دارویی را پرداخت کنند. همان کسانی بودند که خدمات دارویی را قیمت‌گذاری کردند و به هیچ وجه هم به فکر روزآمد کردن صنعت دارویی نبودند که همین مساله باعث رکود صنعت داروسازی کشور شد. مساله دیگر عدم حمایت دولت از شرکت‌های داروسازی است‌ای کاش دولت یک هزارم حمایتی را که ازصنعت خودرو می‌کند از صنعت داروسازی می‌کرد. صنعت داروسازی علیرغم اینکه در چهل سال اخیر جان خیلی از افراد را نجات داده است و بسیاری از مردم داروی تولید داخل را مصرف می‌کنند باز از صنعت داروسازی حمایت نمی‌شود و هیچ بسته حمایتی برای صنایع دارویی دیده نشده است.
وی خاطرنشان می‌کند: یکی از مهمترین مشکلات صنعت داروسازی قیمت‌گذاری است. در چند سال اخیر بخش تحقیق و توسعه در داروسازی بشدت ضربه خورده است که علت آن نبود سرمایه‌ای است که باید صرف تحقیق و توسعه شود.
به عنوان مثال مشکلات مالی باعث شده است که کارخانه‌های داروسازی نتوانند دنبال تولید محصول جدید بروند بعضی ازاین کارخانه‌های داروسازی علیرغم داشتن پروانه تولید، داروها را تولید نمی‌کنند زیرا که نمی‌توانند سرمایه و نقدینگی آن را فراهم کنند و همه اینها مشکلات صنعت داروسازی در کشور است که وجود دارد از اینرو وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی باید راهکارهایی برای برون رفت از این مشکلات پیدا کند.
چرخه معیوب توزیع دارو
میثم رضایی عضو هیات مدیره انجمن تالاسمی هم می‌گوید: داروخانه‌های تامین‌کننده داروهای تالاسمی در لیست سیاه شرکت‌های توزیع‌‌کننده قرار گرفته‌اند.
وی با بیان این مطلب که بیش از ۹۷ درصد داروخانه‌هایی که داروی بیماران تالاسمی را توزیع می‌کنند دولتی هستند و متاسفانه به دلیل بدهی‌های داروخانه‌ها به شرکت‌های توزیع‌‌کننده در لیست سیاه این شرکت‌ها قرار گرفته‌اند می‌افزاید: بر اساس گزارش‌های رسیده از سوی شرکت‌های دارویی،بیماران تالاسمی تا پایان سال با مشکلات دارویی مواجه نخواهند بود و بیشتر مشکلات بوجود آمده به دلیل چرخه معیوب توزیع دارو است.
محدودیت‌های انتقال ارز
دکتر محمدمهدی گویا رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی نیز در نامه‌ای به معاونین بهداشت دانشگاه‌های علوم پزشکی آورده است که به علت کاهش تولید داروی «گلو کانتیم» (دارویی سالک) توسط شرکت‌سازنده (ساتوفی فرانسه) و همچنین محدودیت ایجاد شده در انتقال دارو از خارج به داخل کشور به منظور پیشگیری از ایجاد اختلال درروند درمان سالک از درمانهای جایگزین استفاده کنید.
انبار کردن داروها
مدیرمالی یکی از شرکت‌های دارویی که نخواست نامش فاش شود به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: کمبود دارو نداریم و این بازی داروخانه‌ها است که داروها را انبار کرده‌اند و از فروش خودداری می‌کنند تا آن را با قیمت بیشتری بفروش برسانند. بسیاری از داروخانه‌ها فاکتور‌های خرید را به قیمت روز صادر می‌کنند از اینرو از ارائه این محصولات در بازار خودداری می‌کنند.
وی با بیان این مطلب که چند روز قبل داروی کمیاب بیماران قلبی و کلیوی که ماده اولیه آن درکشور سوئیس ساخته می‌شود در تهران توزیع شده است و قرار است با چند برابر قیمت بفروش برسد می‌افزاید: متاسفانه همیشه کسانی هستند که از شرایط نابسامان سوء استفاده می‌کنند تا جیب‌های خود را پر کنند.
این مدیـر مالــی خاطـرنشان می‌کند: بسیاری از داروخانه‌ها حدود یک سوم داروها را در انبار داشتند و به خاطر سود بیشتر از ارائه دارو به مردم خودداری کردند و این در حالی است که هر داروخانه‌ای داروهایش را به هر قیمتی که می‌خواهد بفروش می‌رساند و هیچ ضابطه‌ای وجود ندارد به عنوان مثال قیمت یک دارو که باید ثابت باشد در خیابانی که ۳ داروخانه وجود دارد دارویی که عرضه می‌کنند سه قیمت متفاوت دارد.
وی با بیان این مطلب که وقتی جلوی دزدی‌ها گرفته نمی‌شود بتدریج این کار در جامعه عادی می‌شود و قبح آن از بین می‌رود می‌گوید: تنها کسانی می‌توانند از رانت استفاده کنند که وابستگی داشته باشند مسئولان در ظاهر سنگ مردم را به سینه می‌زنند ولی در عمل خون آنان را می‌مکند.
درد دل‌های مردم
یکی از پزشکان می‌گوید: در ماه‌های اخیر صد‌ها میلیون دلار صرف واردات خودرو از طریق ثبت سفارش غیرقانونی شده است. این میزان ارز می‌توانست قبل از آغاز تحریم‌های جدید، صرف تامین داروی مورد نیاز هزاران بیمار شود.
یکی از متخصصان سرطان هم می‌گوید: داروی خارجی شیمی درمانی در بازار موجود نیست و این در حالی است که بیماران باید از کشور‌های دیگر این دارو را تهیه کند این داروها از نظر ماهیت بسیار حساس هستند و حتما باید در یخ نگهداری شوند و مشخص نیست داروهای خریداری شده با ضوابط استاندارد نگهداری می‌شوند یا خیر.
خانمی که برای دارو به داروخانه آمده است می‌گوید: قرص ویتامین سی و روی که تا یک ماه قبل ۲۲ هزار تومان بود به ۵۰ هزار تومان و قطره چشمی که برای خشکی چشم استفاده می‌شد هم دو برابر شده است.
مردی جوان که برای فرزندش اسپری نازونکس که مخصوص بیماری آلرژی است خریداری کرده است می‌گوید: سال گذشته این دارو که ۲۵ هزار تومان و امسال آن را ۳۹ هزار تومان تهیه کرده‌ام.
مرد مسن دیگری که به خاطر گرفتگی عروق به داروخانه آمده است می‌گوید: داروی «کاپتوپریل» سال گذشته ۱۲ هزار تومان و الان ۵۲ هزارو ۸۰۰ تومان شده است و دقیقا ۳ برابر شده است از کجا هزینه آن را تامین کنم. این در حالی است که محل کارم حقوقم را اقساطی کرده است و ۲ میلیون تومان را در ۴ دفعه پرداخت می‌کند و تازه زمان پرداخت آن هم معلوم نیست.
بیتا مهدوی
اکبر عزیزی اقدامی دیر، اما باارزش