در چهار شمارة قبل، در بررسی آثار فریدون فروغی؛ از ترانههای فیلم «آدمک» او صحبت کردیم. این بار به سراغ ترانه «تنگنا»ی او یا همان ترانه معروف «دیگه دل با کسی نیست» میرویم تا ببینیم که چه شد که این ترانه با صدای فروغی روی،بر این فیلم قرار گرفت. اما قبل از آن بهتر است از «فرهاد شیبانی»،شاعر و سرایندة این ترانه قدیمی، یادی بکنیم.
آنچه از این ترانهسرا میدانیم این است که بهار سال ۱۳۲۰ در ارومیه به دنیا آمد و در سال ۱۳۵۰شمسی از دانشکدة هنرهای دراماتیک، در رشته کارگردانی فارغالتحصیل شد و از همان سال در کانون پرورش فکری کودکان و جوانان مشغول به کار شد.
اما حاصل تحصیلات عالیه، آشنایی او با عالم سینما و ساخت دو فیلم کوتاه با نامهای «ساربیبی خانم» و «شهری دیگر» بود. او بعد از آن نیز به برپایی نمایشگاههایی از آثار و عکسهای خود اقدام کرد و مجموعه عکسهایی با نام «از رخ زیبا دوست» را منتشر ساخت.
در ادامه، مجموعه شعرهای وی به نام «شاعرانه» و «سرخی گیلاسهای کال» به چاپ رسید و بعد از آن به فعالیت در حوزة ترانهسرایی پرداخت و ازجمله آثارش ترانه «گل گلدون من» است که با آهنگی از فریدون شهبازیان توسط بانو سیمین غانم خوانده شد و یکی از صفحات پرفروش دهة پنجاه شد.
البته ترانههای «سیب» و «چه صبوره دل من» نیز از فرهاد شیبانی در همان سالها توسط بانو غانم خوانده شد که آهنگهای آنها را به ترتیب فریبرز لاچینی و تورج شعبانخانی ساخته بودند، اما مثل ترانه «گل گلدون من» گل نکردند.
از فرهاد شیبانی در سالهای قبل از انقلاب، ترانههای دیگری چون: من همینم، یاران، شب های تهران ، من همیشه دیر رسیدم ، نازی ناز کن و ترانه باد و بیشه ، باغچه ، گل لاله عباسی ، دیگه دیره و ترانه،و دستمال به بازار ترانهسرایی آن روزگار عرضه شد.
با این حال او ازجمله ترانهسراهای بیحاشیه بود که هیچگاه عکس و مطلبی از وی در رسانهها به چاپ نرسید و همچنان گمنام ماند. البته هنگام اکرانشدن فیلم تنگنای امیر نادری و دریافت جوایز سپاس برای این فیلم، انتظار میرفت تا از او نیزتجلیل به عمل آید.
زیرا که شعر «دیگه دل با کسی نیست» با شعری از او و آهنگ و تنظیم اسفندیار منفردزاده، به این فیلم کیفیت وماندگاری بیشتری بخشید.
و هنوز نیز هنگامی که این ترانه در جایی پخش و شنیده میشود، همه یاد ایفای نقش سعید راد در این فیلم میافتند و خود سعید راد نیز به رغم گذشت ۴۵ سال از زمان بازی در آن فیلم، از آن نقش به خوبی یاد میکند و شخصیت «علی خوشدست» در آن فیلم را شخصیتی قابل لمس و درک برای خود میداند.
او روز یکشنبه ۲۰ آبان ۱۳۸۶ بود که در نشست بررسی فیلم «تنگنا» در خانه سینما از ترانه ماندگار «دیگه دل با کسی نیست» فریدون فروغی یاد کرد و آن را از عوامل اصلی ماندگاری این فیلم دانست.
اسفندیار منفردزاده، آهنگساز غربت گزیدة معاصر و سازنده بسیاری از موسیقیهای موفق فیلم دهه ۵۰ دربارة اینکه چگونه این ترانه توسط فریدون فروغی خوانده شد؛ در مصاحبهای اینترنتی با ماهنامه موسیقی در ۲۶ خرداد ۱۳۹۵ چنین گفته است:
«انتخاب فریدون فروغی برای خواندن ترانه تنگنا، پیش از خواندن ترانه «نیاز» بود. تنگنا نخستین کاری بود که با صدای او روی شعری از فرهاد شیبانی ساخته و ضبط کردم. فریدون هم به خوبی از پس اجرای آن برآمد.
البته فرهاد شیبانی در آن روزها ترانهسرا نبود. او شاعر و دوست من بود و من این شعر را از لابلای سرودههایش در آن سال، مناسب و همدل با فیلم «تنگنا» دیدم و اجازه داد که آن شعر را ترانه کنم.
متن ترانه هم با موضوع فیلم همخوانی کامل داشت و ترانه تنگنا بیان شاعرانه داستان زندگی «علی خوشدست» قهرمان فیلم تنگنا بود.»
code