همان خطا و نگاه کلیشه ای که به فیلم مستند وجود دارد که آن را صرفاً«راز بقاء»می بیند، مشمول سینما و صنعت انیمیشن هم می شود که آن را صرفاً «کارتون» به معنای متعارفش می دانند. این در حالی است که صنعت انیمیشن در دنیا در حوزه های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد که یکی از کارکردهای آن در حوزه سرگرمی و نمایش است و ما آن را به عنوان کارتون های کودکانه می شناسیم.
از جمله کاربردهای مهم انیمیشن در جهان که غالباً هم در تلویزیون مورد استفاده قرار می گیرد، ساخت تیزر و آگهی های تبلیغاتی است که به شکل انمیشین تهیه و تولید می شود. در این گزارش تلاش خواهیم کرد تا به بازخوانی و مرور انیمیشن در تبلیغات و آگهی های بازرگانی بپردازیم.
تیزرهای کارتونی
تیزرسازی امروزه به عنوان یکی از پرکاربدترین ساحت های صنعت انیمیشن در دنیا شناخته می شود و تیزرهای کارتونی نقش مهمی در تبلیغات کالا یا آموزش مهارت های شهروندی و به اصطلاح فرهنگ سازی دارد.
تیزرهای کارتونی از این قابلیت و ظرفیت برخوردارند تا با تکیه بر قوت تخیل از یک سو و قابلیت بازنمایی بصری و دراماتیک از سوی دیگر، در خدمت بسط و بازنمایی بسیاری از مفاهیم آموزشی یا تجاری قرار گرفته و از سویه های روانشناختی و نمایشی آن برای تبیین یا تبلیغ یک کالا یا هدف بهره برد.
در واقع تیزرهای کارتونی محدود به واقعیت ها و محدویت های آن نبوده و می تواند در شکل گیری و تولید آثار فانتزی در حوزه تجارت یا آموزش مورد استفاده قرار بگیرد. برای تبلیغ یک کالا می تواند کاراکترهای کارتونی بسیاری خلق کرد یا از آنها در فضاهای فانتزی که امکانش در تبلیغات های انسانی نیست، بهره برد. ضمن اینکه این کاراکترها اگر واجد جذابیت های بصری و دراماتیکی باشند، می توانند قدرت تبلیغی یک تیزر را افزایش داده و به فروش بیشتر یک کالا یا تغییر و اصلاح یک رفتار یا شکل گیری یک عادت فرهنگی تازه موثر باشند.
جالب اینکه انیمیشن های تبلیغاتی در عین حال، کارکرد سرگرم کنندگی هم دارند و آگهی و آگاهی را به سرگرمی پیوند زده تا مخاطب را با خود همراه کنند. ضمن اینکه برخی از این کاراکترهای تبلیغاتی به تدریج به تیپ های کارتونی و شخصیت های نقاشی محبوبی بین مردم بدل شدند که همین محبوبیت به تاثیر  گذاری تیزرهای تبلیغی ساخته شده از آنها تاثیر می گذاشت. چه بسا بتوان آنها را سلبریتی های کارتونی دانست که حضورشان در یک تبلیغ به برند شدن آنها کمک می کرد.
بابا برقی
بابابرقی شخصیتی بود که به عنوان نماینده شرکت توانیر در برنامه‌های تبلیغاتی و هشداردهنده این شرکت حضور دارد. از شخصیت بابابرقی در نقاشی‌های دیواری شهرها نیز استفاده می‌شد. خالق شخصیت رئال و انیمیشن بابا برقی سید  محسن شهشهانی نژاد در شرکت تبلیغاتی نقش ایام نما و شاعر مجموعه بابابرقی رضا اشعاری و طراح شخصیت انیمیشنی آن نیز گروه انیمیشن شرکت تبلیغاتی نقش ایام نما و دوبلر صدای او حسین لطفی بود.
این تبلیغات توسط شرکت نقش ایام نما جذب و اجرایی شد. تبلیغات آهنگین و شعرگونه بابابرقی آن‌قدر در تلویزیون تکرار شد که «ملکه ذهن» مردم شد و آن را به نماد «صرفه‌جویی» در جامعه تبدیل کرد. پس از عبور از میانه‌های دهه ۱۳۸۰ و گذر از خاموشی، ادامه داستان‌های بابابرقی و تبلیغات آن کم‌کم به فراموشی سپرده‌شد، اما همچنان این انیمیشن تبلیغاتی در حافظه بصری آن نسل به عنوان شخصیتی محبوبی شناخته می  شود. همچنین شعار«هرگز نشه فراموش،لامپ اضافه خاموش»،یکی از ماندگارترین شعارهای تبلیغاتی از یادها نرفته است.
سیا ساکتی
یکی از مشهور و محبوب ترین کاراکترهای تبلیغاتی انیمیشنی سیا ساکتی بود. مجموعه پویانمایی‌های تبلیغاتی راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی. برخی از شخصیت‌های این مجموعه عبارتند از سیا ساکتی، داوود خطر، هوتن، فرخ ،سهراب (پسرخاله سیا) ،‌سامان ، راد و بهاره. خالق این مجموعه بهرام عظیمی است که آن را در سال ۱۳۷۹ در مؤسسه حور تولید کرد.
دوبلر تمامی شخصیت‌های مرد این مجموعه حسین باغی بود و پس از فوت وی در سال ۱۳۸۹، به جای شخصیت ها ابراهیم شفیعی ، علی‌همت مومیوند و رضا آفتابی صحبت کردند. و دوبله صدای شخصیت‌های زن و کودک با آزاده مویدی‌فر بود. نام «ساکتی» از نام ابراهیم ساکتی، مدل‌ساز و انیماتور اولیه پروژه برداشته‌شد.
سری اول مجموعه با نام «ماجراهای داوودخطر و سیا» در سال‌های ۱۳۷۹ و ۱۳۸۰ پخش شد و تاکنون ۵ سری از این مجموعه ساخته‌شده که کارگردانی هر سری را به ترتیب امیرمحمد دهستانی، بهرام عظیمی، ابراهیم ساکتی، ارد پیکانفر و مجدداً ابراهیم ساکتی انجام داد. این کارتون تبلیغاتی به قدری محبوبیت پیدا کرد که هم عروسک های آن ساخته شد و به بازار آمد و هم در سال ۱۳۸۹ مجموعه‌ای به نام «سیا ساکتی و ماجراهای خفن» در شبکه نمایش خانگی به فروش رسید.
دیرین دیرین
دیرین دیرین، نام یک مجموعه پویانمایی ایرانی در ژانر طنز است که با کارگردانی و تصویرگری علی درخشی است که به مشکلات دولت و محیط زیست و تمام مشکلات می پردازد. محمدرضا علیمردانی، گویندگی تمام قسمت‌های این انیمیشن را تا کنون بر عهده داشته‌است. این انیمیشن اگرچه به عنوان تیزر بازرگانی شناخته نمی شود، اما کارکردهایی تبلیغاتی وسیعی داشته و می توان آن را مصداقی از یک انیمیشن انتقادی- فرهنگی دانست که در زمینه های مختلف اجتماعی با نگاه انتقادی خود دست به آموزش شهروندان و فرهنگ سازی می زند.
دیرین دیرین، یکی از پرمخاب ترین انیمیشن های تبلیغاتی به مفهوم عام محسوب می شود. از دامنه و عمق تاثیرگذاری بالایی بر مخاطبان برخوردار بوده و به شدت در بین مردم محبوب شده است. قابلیت های آموزشی و تربیتی آن نشان می دهد که به غیر از سرگرمی، چه ظرفیت بالایی در انیمیشن برای آگاهی بخشی و فرهنگ سازی وجود دارد که تنها در دنیای انیمیشن قابل تحقق است.
چی توز
برخی از انیمیشن های تبلیغاتی، برگرفته از لوگو یا علامت و نشان یک شرکت اند که در ساحت تبلیغ جان گرفته و به شخصیت های انیمیشنی بدل می شوند. یکی از آنها چی توز است. چی توز که در کسوت کارتونی خود یک میمون بازیگوش است، در موقعیت های مختلف و اشکال متفاوتی به عنوان یک کاراکتر تبلیغاتی برای تبلیغ محصولات این شرکت درآمده که از محبوبیت نسبی هم برخوردار است.
نمونه دیگری از این مدل های تبلیغاتی که البته هنوز به محبوبیت چی  توز نرسیده، تخمه سنجاقک است که سنجاقک آن به عنوان کاراکتر در تیزرهای تبلیغی این تخمه مورد استفاده قرار می گیرد.
انیمیشن های تبلیغی- داستانی
نمونه هایی که در بالا مورد بررسی قرار دادیم، انیمیشن هایی بودند که بر محور یک کاراکتر خاص شکل می گرفتند. در واقع این نوع از انیمیشن ها شخصیت محور بوده و بار اصلی تبلیغی و پیام های تبلیغی بر دوش آنهاست. اما برخی دیگر از انیمیشن های تبلیغاتی هم وجود دارند که قصه محور بوده و به کاراکتر خاصی متکی نیست. این جنس انیمیشن ها معمولا یک موقعیت داستانی خلق می کنند و تبلیغ یک کالای خاص را در بستر این موقعیت نمایشی انجام می دهند. از جمله این انیمیشن های تبلیغاتی می توان به تبلیغ بستنی میهن اشاره کرد که در آن یک گاو مادر و فرزندش کاراکترهای اصلی آن بودند. جمله معروف آن انیمیشن این بود که گوساله به مادرش می گفت: مامان، بستنیش خوشمزه تره. در واقع بسیاری از انیمیشن های تبلیغاتی مثل کارتون های داستانی از حیوانات و شخصیت  های حیوانی برای تبلیغ یک کالا بهره می برند که از متداول ترین شیوه های تبلیغاتی در حوزه انیمیشن است.

code