دولت روسیه معتقد است که جنگ در سوریه پایان گرفته است و اکنون باید درباره آینده سیاسی و تشکیل دولتی فراگیر در این کشور گفتگو و خطرهای کنونی که سوریه را هنوز تهدید می‌کند را بررسی و ارزیابی کرد. اردوغان اگرچه باور دارد، جنگ در سوریه به مراحل پایانی رسیده است اما ترکیه همچنان درباره منطقه آشوب‌زده «ادلب» و تهدیدها در کناره مرزی سوریه ـ ترکیه و موضوع کردها و آوارگان سوریه که در ترکیه هستند پیشنهادهایی دارد که باید در دستور کار اصلی گفتگوها قرار داده شود. ایران نیز اگر چه همچون روسیه، جنگ در سوریه برای براندازی دولت مستقر بشار اسد را شکست خورده می‌داند، اما همچنان تهدیدهای رژیم صهیونیستی به نمایندگی از سوی «ترامپ» ـ «آمریکا» را حساس و مهم می‌شمارد و رسیدن به یک توافق همه جانبه برای عبور از فاز نظامی به راه حل‌های سیاسی را تأکید می‌کند.
اگر بخواهیم نگاه تحلیلی کارشناسان سیاسی درباره سوریه امروز و آینده آن را به اختصار بررسی کنیم این موارد اصلی‌ترین آنهاست.
۱ـ سوریه از فاز جنگ فراگیر که براساس طراحی آمریکا، اسرائیل و برخی از دولت‌های عربی وابسته به آمریکا در منطقه عبور کرده و بار دیگر ساماندهی تشکیلاتی و فرماندهی متمرکز پیدا کرده است و بیش از ۸۰درصد از خاک این کشور از اشغال گروه‌های مسلح آزاد شده است و سوریه مرحله به مرحله از فاز نظامی به مدیریت سیاسی ـ اقتصادی برای بازسازی مجدد هدایت می‌شود. در صحنه بین‌المللی هیچ دولتی خواهان بازگشت به گذشته و ادامه جنگ‌های تخریبی در سوریه نیست. به جز «نتانیاهو» که همچنان می‌خواهد سوریه گروگان سیاست‌های تجاوزکارانه‌اش باشد و استقرار آرامش کامل در کشور را مغایر با توسعه طلبی صهیونیستی خود می‌شمارد. نتانیاهو، پیروزی در سوریه را پیروزی استراتژیکی مقاومت و جمهوری اسلامی ایران می‌داند هنوز با بمباران‌ها و به بهانه انهدام پایگاه‌های ایران در سوریه به این کشور تجاوز می‌کند. اما این تلاش‌های نتانیاهو، تغییر چندانی در معادله حل بحران از مسیر سیاسی در سوریه ندارد. ترامپ اگرچه درباره سیاست‌های جنگ‌طلبانه نتانیاهو خاموش است اما در بحران سوریه، نگاه عمده او به پوتین و سیاست‌های آینده روسیه در منطقه است. ترامپ نیز همچون نتانیاهو، نمی‌خواهد جمهوری اسلامی ایران پیروز نهایی در جنگ و بحران سوریه شود. بخصوص که حضور مشترک روسیه و ایران در سوریه را به هم زننده بسیاری از معادلات گذشته‌ـ قبل از جنگ در سوریه‌ـ می‌شمارد. آمریکا بسیار نگران‌است که با حمایت ایران، روسیه اکنون قدرت تعیین‌کننده در کناره دریای مدیترانه شده است. بخصوص که ظرفیت قدرت‌طلبی و دخالت دولت‌های عربی بخصوص امارات، قطر و عربستان سعودی رو به افول نهاده و این کشورها خواهان فرار از ادامه بحران در سوریه و تخریب‌های فراگیر آنند.
ترکیه اما مشکلات خاص خود را در ماجرای سوریه دارد. از یک طرف طول مرزهای مشترک این کشور با سوریه از نگاه اردوغان، تهدید امنیتی بالقوه و بالفعل برای ترکیه است. بیش از چند میلیون از آوارگان سوری در کناره این مرزها و در حاشیه شهرهای ترکیه مستقر هستند و تعیین تکلیف آینده این آوارگان از حساس‌ترین موضوع برای ترکیه است که در کنار آن موضوع کردهای ترکیه و سوریه بخصوص برای ترسیم آینده امنیت ملی ترکیه حائز اهمیت است. اردوغان نمی‌خواهد دچار اشتباه محاسباتی شود. بستر مشکلات او درباره آینده سوریه آشکار است که در صدر آن علاوه بر منافع ترکیه بر محور «آینده امنیتی» و پرسش‌ها درباره آن استوار است. اگرچه موضوع گروه‌های «اخوان» که از یک طرف در جبهه مقابله با اسد هستند و از سوی دیگر از جانب اردوغان حمایت می‌شوند، مطرح است.
۲ـ گروهی از تحلیلگران سیاسی اگرچه تلاش سه‌جانبه روسیه، ایران و ترکیه برای استقرار صلح و امنیت پایدار در سوریه را رصد می‌کنند و چندان به آینده آن ناامید نیستند، اما باور دارند که سوریه همچنان در گروگان بحران فراگیر در خاورمیانه و رقابت دو قدرت بزرگ، آمریکا و روسیه در منطقه قرار دارد. تا خاورمیانه از خلیج فارس تا سوریه و لبنان در بحران است، سوریه به آرامش پایدار نخواهد رسید. حل نهایی بحران در سوریه به چرخش از جنگ به صلح در سراسر خاورمیانه است. اکنون جنگ برای هیچ دولتی از دولت‌های اروپایی تا آمریکا و روسیه و چین… دیگر صرفه اقتصادی و حتی سیاسی ندارد. مسیر حل و فصل بحران‌ها از طریق مذاکره و توافق، امر محتوم سیاست‌ورزی در فضای بین‌المللی، لاجرم در سراسر خاورمیانه خواهد شد.
اکبر عزیزی «اخلاق» بازیچه ورزش نیست