در پی تهدید رئیس جمهوری آمریکا مبنی بر تخریب مراکز فرهنگی ایران، سفیر ایران در یونسکو و مدیرکل یونسکو در دیداری، ضمن بررسی این موضوع و تبعات آن بر حفظ میراث فرهنگی خاورمیانه تأکید کردند.
به گزارش روابط عمومی کمیسیون ملی یونسکو- ایران، مدیر کل یونسکو، ادری آزوله با سفیر ایران در یونسکو، احمد جلالی دیدار داشت که طی آن تنش‌های منطقه خاورمیانه را با تأکید ویژه بر موضوع میراث و فرهنگ بررسی کردند.
در این دیدار مدیرکل یونسکو، مفاد کنوانسیون ۱۹۵۴درباره حفاظت از میراث فرهنگی در جریان جنگ مسلحانه و همینطور کنوانسیون ۱۹۷۲درباره حفظ میراث فرهنگی و طبیعی را که هم آمریکا و هم ایران به آن ملحق شده‌اند، یادآور شد.
در کنوانسیون ۱۹۷۲ضمن اشاره به موارد دیگر تصریح شده است که هر یک از کشورهای عضو «متعهد می‌شوند هیچ‌گونه اقدام عامدانه ای را که ممکن است به طور مستقیم یا غیر مستقیم باعث تخریب میراث فرهنگی و طبیعی واقع در قلمرو سایر کشورهای عضو کنوانسیون شود، انجام ندهند».
همچنین مدیرکل به مفاد قطعنامه ۲۳۴۷شورای امنیت که در سال ۲۰۱۷با اکثریت آرا تصویب شد، اشاره کرد که طی این قطعنامه، صراحتا اقداماتی را که باعث تخریب میراث فرهنگی می شوند، محکوم می کند.
در نهایت، خانم ادری آزوله بر جهان شمولی میراث فرهنگی و طبیعی به عنوان محورهای صلح و گفتگوی میان ملت‌ها تأکید کرد و اذعان داشت که جامعه بین الملل موظف است از این میراث برای نسل‌های آتی حفاظت کند.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران، پیش‌تر در واکنش به تهدید اخیر رئیس جمهوری آمریکا نسبت به تخریب مراکز فرهنگی ایران، نامه‌ای اعتراضی به خانم اردی آزوله، مدیرکل این نهاد بین‌المللی نوشت و در آن با استناد به مصوبه سازمان ملل متحد، این اقدام دونالد ترامپ را ناقض هنجارهای بنیادین جامعه جهانی برشمرد.
بلافاصله در پی این نامه نیز یونسکو به تهدید ترامپ علیه اماکن فرهنگی واکنش نشان داد و تأکید کرد که واشنگتن به‌عنوان یک عضو معاهدات بین‌المللی مربوط به حراست از میراث فرهنگی بشر باید به خودداری از آسیب رساندن به اماکن فرهنگی و تاریخی متعهد باشد.
* واکنش نشان دهید
رئیس ایکوموس ایران از رئیس و اعضای کمیته‌های ملی ایکوموس جهانی (سازمان جهانی پاسداری از اماکن میراث فرهنگی جهان) خواست تا به اظهارات غیرقانونی ترامپ واکنش نشان داده شود.
به گزارش مهر، در نامه مهدی حجت، رئیس ایکوموس ایران خطاب به رئیس ایکوموس جهانی آمده است:
همان‌گونه که احتمالاً مطلع هستید، اخیراً رئیس جمهوری آمریکا در توییتی ایران را تهدید کرده است: «۵۲نقطه ایران را نشانه گرفته‌ایم؛ برخی با اهمیت بسیار زیاد برای ایران و فرهنگ ایرانی و این هدف‌ها و خود ایران، به سرعت و به سختی مورد حمله قرار خواهند گرفت.» اگرچه این تهدید آشکارا خلاف قوانین بین‌المللی و معاهدات یونسکو است، انتشار این توییت و اصرار رئیس جمهوری آمریکا بر آن در توییت‌های بعدی خود، توجه و نگرانی جهانی را برانگیخته است.
این گونه اظهارات ناگزیر پیامدهای فاجعه‌باری برای فرهنگ و میراث فرهنگی بشر در پی خواهد داشت، لذا لازم است تمامی افراد و نهادهای مسؤول موضعی مناسب در قبال آن اتخاذ کنند.
*واکنش اتحادیه موزه‌های آمریکا
اتحادیه موزه‌های آمریکا
( AAM)، شورای بین‌المللی موزه‌ها و شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌های تاریخی، به توییت تهدیدآمیز ترامپ واکنش نشان دادند.
به گزارش ایسنا، اتحادیه موزه‌های آمریکا(AAM) نوشت:«ملت ما سابقه‌ای طولانی در حفاظت از منابع فرهنگی به ویژه در کشورهایی دارد که ناآرامی‌های سیاسی یا درگیری‌های مسلحانه را تجربه می‌کنند. حمله به محوطه‌های فرهنگی در هر جایی از جهان تهدیدی علیه میراث جهانی‌مان و در تعارض با معاهده امضاء شده توسط ایالات متحده آمریکا است که برای محافظت از میراث فرهنگی بشری در کنوانسیون ۱۹۵۴ لاهه، برای حفاظت از اموال فرهنگی در زمان جنگ است، همچنین خلاف قطعنامه ۲۳۴۷شورای امنیت سازمان ملل و کنوانسیون ۱۹۷۲یونسکو در رابطه محافظت از میراث ملی و فرهنگی جهان است.»
شورای بین‌المللی موزه‌ها (ایکوم)و شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌های تاریخی (ایکوموس) نیز در بیانیه‌ای مشترک در واکنش به تهدید رئیس جمهوری آمریکا در حمله به مکان‌های مهم فرهنگی ایران در بیانیه‌ای اعلام کردند: «صدمه وارد کردن به اموال فرهنگی متعلق به هر مردمانی، در واقع صدمه زدن به میراث فرهنگی تمامی بشریت است، زیرا هر فردی نقشی در ایجاد فرهنگ جهانی دارد. (کنوانسیون ۱۹۵۴لاهه در حفاظت از اموال فرهنگی در زمان جنگ)»
* واکنش موزه متروپولیتن نیویورک
موزه هنر متروپولیتن نیویورک در اقدامی کم‌سابقه صحبت‌های رئیس جمهوری آمریکا در هدف قرار دادن محوطه‌های فرهنگی در ایران را شرم‌آور توصیف کرد.
بنا به این گزارش به نقل از آرت‌نت، «مکس هولین»، رئیس و «دنیل ویس» مدیر عامل موزه هنر متروپولیتن نیویورک نیز به جمع چهره‌های فرهنگی و رؤسای موزه‌ها و سازمان‌هایی پیوستند که از تهدید اخیر ترامپ در هدف قرار دادن ۵۲ محوطه که برای ایرانی‌ها و فرهنگ ایرانی حائز اهمیت است، به شدت انتقاد کردند و در یک اقدام سیاسی کم‌سابقه با انتشار بیانیه‌ای مشترک نوشتند:
«هدف قرار دادن میراث فرهنگی جهان برای ارزش‌های جمعی جامعه شرم‌آور است. دنیای ما دقیقا می‌داند محافظت از محوطه‌ها ومکان‌های فرهنگی چه چیزی را برای ما به ارمغان می‌آورد و از سوی دیگر چه چیزی با تخریب و غلبه هرج و مرج از دست می‌رود.
در این زمان چالش‌‌برانگیز، باید اهمیت جهانی حفاظت از مکان‌های فرهنگی را به خودمان یادآور شویم: اشیاء و مکان‌هایی که از طریق آن افرد، جوامع و ملت‌ها با تاریخ و میراث‌‌شان پیوند می‌خورند. رهبران و شهروندان امروز مسؤولیت‌های خطیر بسیاری دارند که شامل محافظت از جان افراد و همچنین محافظت از میراث ارزشمند به جای مانده از نسل‌های قبلی است، زیرا از طریق این مکان‌های مشترک و میراث فرهنگی است که ما آگاهی لازم برای تضمین آینده‌ای امن‌تر و بهتر را به دست
می‌آوریم.»
*واکنش گاردین
در پی تهدید اخیر رئیس جمهوری آمریکا مبنی بر حمله این کشور به ۵۲مرکز فرهنگی و آثار تمدنی ایران، نشریه «گاردین» اقدام به تهیه فهرستی از گنجینه‌های فرهنگی ایران کرد و همچنین نیویورک تایمز نیز به این اقدام «ترامپ» در مقاله‌ای واکنش نشان داد.
در بخشی از این گزارش «گاردین» که با محوریت معرفی گنجینه‌های تاریخی و فرهنگی ایران منتشر شده، آمده است:« اگر تهدید «دونالد ترامپ» برای هدف قرار دادن «مناطق فرهنگی» ایران عملی شود، رئیس جمهوری ایالات متحده نیز در زمره «ویرانگرهای فرهنگ و تاریخ» یعنی «طالبان» و «داعش» قرار خواهد داد؛ گروهک‌هایی که هر دو به تخریب و ویرانگری‌های مشابهی در این قرن دست زده‌اند.»
در ادامه این گزارش «گاردین» آمده است: «طالبان در سال ۲۰۰۱ «تندیس‌های بودا در بامیان» را بمباران کرد؛ «داعش» مساجد، مکان‌های مقدس و دیگر سازه‌های تاریخی واقع در عراق و سوریه را نابود کرد، که از جمله آنها می‌توان به شهر باستانی «پالمیرا»
اشاره کرد.»
آیا ترامپ می‌داند چه چیزهایی از بین خواهند رفت؟ احتمالا نه، اما ممکن نیست که او تنها فردی باشد که از ارزش این آثار آگاه نباشد. این حقیقت که گردشگران غربی به ندرت از کشور ایران بازدید کرده‌اند به فقدان جاذبه‌های گردشگری مربوط نیست. ایران با وجود داشتن تمدن ۵هزار ساله و حدود ۲۰سایت ثبت شده در فهرست میراث جهانی «یونسکو»، یک کشور غنی و منحصر بفرد، به ویژه در حوزه معماری مذهبی محسوب می‌شود که معماری مذهبی را می‌توان نمایشگر مهارت و تسلط بالا بر علم هندسه، طراحی انتزاعی و مهندسی پیش صنعتی بی‌مانند تمدن این کشور محسوب کرد. اینها فقط میراث فرهنگی ایران نیستند بلکه به تمامی بشریت تعلق دارند.»
این نشریه در ادامه به ارائه فهرستی راهنما از بناها و مناطقی که از آنها به عنوان «جواهرات ایران» یاد کرده، پرداخته است.
گاردین از «تخت جمشید» به عنوان جواهر تاج باستانی ایران، از مسجد «شاه چراغ» به عنوان بنایی با معماری منحصر بفرد و نورپردازی ماورایی، از کلیسای «وانک» به عنوان بنایی مملو از نقاشی‌های دیواری چند تکه‌ای و حکاکی‌های طلاکاری شده، از «پل‌های اصفهان» به عنوان پل‌هایی مبهوت‌کننده و شاهکارهایی از لحاظ مهندسی و کاربرد، از مسجد «شیخ لطف‌الله» به عنوان یکی از نفیس‌ترین بناهای کاشی‌کاری شده جهان، از حرم «امام رضا» (ع) به عنوان بزرگ‌ترین مسجد جهان و خانه آثار تاریخی ارزشمند، از «پاسارگاد» به عنوان مجموعه ساختمان‌های الهام‌بخش «تاج محل» و کاخ «الحمرا»، از آرامگاه «دانیال نبی» به عنوان آرامگاهی متعلق به هزاره ۴پیش از میلاد، از «ارگ بم» به عنوان بزرگ‌ترین سازه خشتی جهان و از «گنبد کاووس» به عنوان نمونه‌ای بارز از بی‌نظیری بناهای ایران باستان در مهندسی و طراحی یاد کرد.
*واکنش نیویورک تایمز
نشریه نیویورک‌تایمز نیز در گزارشی درپی تهدیدهای اخیر ترامپ، هدف قرار دادن سایت‌های فرهنگی در جنگ را غیر قانونی و وحشیانه خواند. در بخشی از گزارش این نشریه آمده است:«دونالد ترامپ تهدیدهای خود برای نابود کردن گنجینه‌های هنری و معماری ایران را تکرار کرده و این کار او ایالات متحده را در زمره «داعش» و طالبان قرار می‌دهد.»
اکبر عزیزی اقدامی دیر، اما باارزش