متأسفانه انسان عصر تکنولوژی، با انتخاب سبک زندگی ناسالم به چاقی دامن زده است. پشتمیزنشینی، کم‌تحرکی، خوردن بیش از اندازه فست‌فودها و مواد غذایی فرآوری شده و بی‌ارزش، همه و همه ما را به سمت اضافهوزن پیش برده است. فرد چاق در معرض ابتلا به بیماری‌های بیشتری قرار دارد و از نظر روحی و روانی هم آسیب می‌بیند. ممکن است اعتماد بهنفس لازم را نداشته باشد و بنابراین روابط اجتماعی و حتی کاری‌اش تحت تأثیر قرار گیرند؛ کیفیت زندگی فرد چاق قابل قیاس با فردی که تناسب اندام دارد، نیست. او زودتر خسته می‌شود. توان کافی را برای انجام بسیاری از کارها ندارد یا نیاز به زمان بیشتری برای انجام برخی امور پیدا می‌کند. همچنین ممکن است به دلیل نگاه‌های دیگران و قضاوت‌هایشان درباره ظاهرش، منزوی و گوشه‌گیر شود و کمتر علاقه و انگیزه برای حضور در اجتماع و کارکردن داشته باشد. بنابراین چاقی، سرمایه‌های انسانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. چاقی نهتنها در ایران که در سراسر جهان مسأله‌ساز شده است. از سال ۱۹۸۰ میلادی، چاقی در سراسر جهان دو برابر شده و بیشتر جمعیت جهان در کشورهایی زندگی می‌کنند که اضافهوزن، بیشتر از کمبود وزن قربانی می‌گیرد.
چاقی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بیماری‌های قرن، چنان در سراسر جهان گسترش یافته که دیگر نمی‌توان از واژه «اپیدمی» برای آن استفاده کرد و متخصصان واژه «آندمیک» را برای این پدیده انتخاب کرده‌اند.
آندمیک بهوجود دائمی بیماری یا عامل بیماری‌زا در یک منطقه یا گروه جمعیتی گفته می‌شود؛ با همه این حرف‌ها باید بدانیم که چاقی قابل پیشگیری است و پیشگیری قطعا بهترین درمان.
مهدی طاهریان، کارشناس تغذیه ورزشی و کارشناس ارشد تربیت بدنی، با تجربیات و اطلاعات ارزنده خود بهما می‌گوید که انسان شهرنشین امروزی چگونه می‌تواند از اضافه وزن جلوگیری کند و آن‌ها که اضافه وزن دارند، چگونه می‌توانند به وزن ایده‌آل دست یابند. وی کارشناس تغدیه ورزشی و کارشناس ارشد مدیریت ورزشی است. ۱۰سال سابقه مربیگری بدنسازی فدراسیون پرورش اندام را در کارنامه کاری خود دارد و به عنوان مربی TRX(تی.آر.ایکس) کراس فیت و تناسب اندام هم فعالیت می‌کند. ورزیده شدن بدن بهتدریج باعث شد در زمینه مدلینگ هم فعالیت کند. از آنجایی که طاهریان اطلاعات مربوط به تغذیه و ورزش را توأم با هم بهصورت آکادمیک آموخته است، در زمینه تنظیم برنامه‌های غذایی و ورزشی هم فعال است و در فضای مجازی برای کاهش وزن به متقاضیان مشاوره می‌دهد.
آقای طاهریان، برای درمان چاقی باید ابتدا علت‌های آن را ریشه‌یابی کرد. معمولا افرادی که برای رسیدن به تناسب اندام به شما مراجعه می‌کنند به چه علتی دچار اضافه وزن شده‌اند؟
مهم‌ترین علت چاقی، فرهنگ غذایی خانواده است. البته مشکلات روحی هم باعث پناهآوردن به پرخوری می‌شود ولی معمولا چاقی، معلول سبک غلط زندگی افراد است. گاهی هم مادر یا پدر از روی ناآگاهی باعث افزایش وزن اعضای خانواده می‌شوند. مثلاً برخی والدین عادت دارند هفته‌ای دوبار کله‌پاچه به فرزندان بدهند. باید عادت‌های غذایی را بشناسیم و آن‌ها را اصلاح کنیم. برخی باور دارند آب که می‌خورند چاق می‌شوند. این باور کاملا بر اساس ناآگاهی است. از نظر علمی، آب مصرفی، کالری ندارد که باعث چاقی شود و صرفا مواد غذایی پرکالری، افزایش وزن را بهدنبال خواهند داشت. نکته این‌جاست که آب در بدن برخی افراد می‌ماند، چون نمک زیاد مصرف می‌کنند و وزنشان بالا می‌رود اما عامل چاقی نیست. چاقی از چربی نشأت می‌گیرد. باید علل چاقی ریشه‌یابی شود تا بتوان به فرد چاق کمک کرد؛ اما درباره رژیم غذایی هم تصورات اشتباهی وجود دارد. مثلا برخی می‌اندیشند رژیم گرفتن یعنی قرنطینه شدن و همهچیز را قطره‌چکانی خوردن، یعنی گرسنگی و زجرکشیدن، درحالیکه اصلا اینگونه نیست. در رژیم غذایی، فرد نباید گرسنه بماند. فقط برخی عادت‌های غذایی جابه‌جا می‌شود؛ همین. ما به فردی که عادت دارد هر روز یک ماده غذایی را استفاده کند، می‌گوییم کی و کجا و چهمقدار آن خوراکی را مصرف کند. مثلاً در رابطه با برنج به فرد چاق می‌گوییم شما برنج را قطع نکن ولی از عصر به بعد خوردن آن را محدودتر کن. ما نشاسته را در رژیم غذایی حذف نمی‌کنیم فقط برای خوردن آن محدودیت ایجاد می‌کنیم یا زمان استفاده از آن را تغییر می‌دهیم. صرفا مصرف مواد غذایی مضر مثل نوشابه باید حذف شود.
همیشه گفته‌ام بحث تغذیه یک فرهنگ است. اگر به فرد چاق برنامه غذایی بدهیم و بگوییم باید از فردا اینگونه عمل کنی، اتفاق مثبتی نخواهد افتاد؛ چرا که فرهنگ یکشبه تغییر نمی‌کند. دلیل اینکه افراد زیادی در رژیم غذایی شکست می‌خورند همین است. فرد ماه اول و دوم انگیزه دارد و بر اساس برنامه نوشته شده جلو می‌رود اما در ماه سوم خسته می‌شود و آن را رها می‌کند. تغییر فرهنگ در همه زمینه‌ها از جمله تغذیه بهتدریج اتفاق می‌افتد. باید از فرد بخواهیم با همان برنامه غذایی قبلی‌اش رژیم غذایی بگیرد و صرفا نکاتی را رعایت کند. با این روش بعد از یکیدو سال تغییر فرهنگ غذایی رخ می‌دهد. معمولا افراد چاق روی خوردن یک ماده غذایی مثل نشاسته افراط دارند. قطع یکباره این ماده قطعا باعث احساس افسردگی و ناراحتی آنان می‌شود و کاملا اشتباه خواهد بود. باید به فرد بگوییم فعالیت و تحرک خود را بیشتر کن. در ادامه خواهیم دید خود فرد پیشنهاد کاهش برنج را در وعده‌های غذایی‌اش می‌دهد و از درون به تغذیه سالم علاقه‌مند می‌شود.
مردم معمولا دوست دارند در زمان محدود بیشترین نتیجه را بگیرند، بنابراین برای لاغری هم دنبال رژیم‌های مثلا ۹۰روزه یا عمل‌های جراحی هستند. چنین روش‌هایی چقدر موفقیت‌آمیز خواهد بود؟
شهرنشینی باعث شده است سبک زندگی افراد تغییر یابد و بحث سرعت در همه مقولات جای خود را باز کند. در دوره‌های گذشته اینگونه نبود. مردم در قدیم خودشان نان می‌پختند و بسیاری از مواد غذایی را با حوصله و صبر فراوان تهیه می‌کردند (به این سبک غذایی اسلو فود گفته می‌شود) اما با تغییر سیاق زندگی، فست فود وارد فرهنگ غذایی خانواده‌ها شد. در حوزه ورزش هم این اتفاق افتاده است. مردم دوست دارند در کمترین زمان و با سرعت به بدن خوب و مناسب برسند، اما در عمل چنین چیزی امکانپذیر نیست. فقط فردی که ورزش کردن را در طول زمان جزئی از زندگی خود کرده باشد به نتیجه مطلوب خواهد رسید. افراد بسیار چاقی را سراغ دارم که با کمک گرفتن از متخصصان تغذیه‌ای و ورزشی توانستند به تناسب اندام برسند، اما در ایران متأسفانه برخی به سمت عمل‌های جراحی گام برمی‌دارند تا نتیجه زودتر حاصل شود و این موضوع عوارض بسیاری بهدنبال دارد. توصیه من برای لاغری قطعا ورزش و تغذیه سالم است. برای داشتن بدن سالم و افزایش کیفیت زندگی حتماً ورزش کنید. حداقل ۲۰ دقیقه نرمش کردن در روز حتی با یک پیاده‌روی ساده و حرکات ابتدایی، تأثیر چشمگیری بر سلامت روح و جسم خواهد داشت. من روی پیاده‌روی بسیار تأکید می‌کنم، اما مدت زمان ۲۰دقیقه‌ای آن اهمیت زیادی دارد.
متأسفانه شهرنشینی با کم‌تحرکی در هم آمیخته شده و باعث ابتلای بسیاری از افراد به دردهای عضلانی شده است. واقعا چه باید کرد؟
افراد پشتمیزنشین اگر می‌توانند هر نیمساعت یکبار بلند شوند و دقایقی راه بروند. اگر حتی این امکان هم فراهم نیست همانطور نشسته حرکات کششی انجام دهند. همین که دستانمان را دقایقی به سمت بالا و عقب بکشیم، گردش خون بیشتر می‌شود و گویی یکلحظه کمکی به عضله کرده‌ایم. آنان که دچار دردهای عضلانی شده‌اند، حداقل باید سه جلسه برای عضلات درگیر نزد مربی آموزش ببینند و با تمرین آن از دردها بکاهند. انجام حرکات اصلاحی مثل گربه و گهواره در کاهش این دردها بسیار تأثیرگذار است و نکته دیگر آن که پیاده‌روی در جای صاف برای کسانی که کمردرد دارند، مشکلی ایجاد نمی‌کند.
شما در فضای مجازی چهره شناختهشدهای هستید و سال‌هاست در فضای مجازی برای متقاضیانی که اضافهوزن دارند، برنامه غذایی و ورزشی تنظیم می‌کنید تا گلایههای مربوط به کمبود وقت و غیره از بین برود. آیا واقعا لاغرشدن به صورت غیرحضوری امکانپذیر است؟
بله. من هفتسال است که در این زمینه فعالیت کرده و به نتیجه مطلوب رسیده‌ام. ما در سایت، اطلاعات اولیه مربوط به حوزه ورزشی، تغذیه‌ای و پزشکی افراد را دریافت می‌کنیم تا به سبک زندگی آنان پی ببریم، سپس بر اساس آن برنامه ورزشی و تغذیه‌ای می‌نویسیم و به همه سؤالات فرد چاق یا فردی که می‌خواهد به تناسب اندام برسد پاسخ می‌دهیم؛ اما اینکه نتیجه مطلوب در چه مدت زمانی حاصل شود کاملا بستگی به شرایط بدنی فرد دارد. فضای مجازی کار را برای افراد آسان کرده است. ما فیلم‌ها و ویدئوهای مربوط به ورزش را برای علاقه‌مندان ارسال می‌کنیم و از آنان که کمی فرصت دارند می‌خواهیم یک یا سه جلسه برای یادگیری حرکات ورزشی به‌شکل حضوری آموزش ببینند. قطعا کسی که برای ورزش، برنامه‌ریزی داشته باشد و از مربی خوبی بهره‌مند شود می‌تواند موفق شود. من مدیر گروهی در فضای مجازی هستم که مربیان مختلف ورزشی از اقصینقاط کشور در آن عضویت دارند، اگر دوستان مشاورهای در زمینه رشته ورزشی خاصی بخواهند، آن‌ها را به فرد متخصص ارجاع می‌دهیم تا خدای نکرده نظر اشتباهی نداده باشیم.
فضای مجازی همانقدر که امور را تسهیل می‌کند، ممکن است باعث سردرگمی افراد هم شود. چگونه می‌توان به سایت‌ها و اپلیکیشن‌های مربوط به حوزه تغذیه و ورزش اعتماد کرد؟
بله، حق با شماست. اپلیکیشن‌های موجود در زمینه ورزش گاهی افراد را گمراه می‌کند یا اطلاعات فضای مجازی درباره تغدیه اکثرا بهصورت کلی است و برای یک فرد طراحی نشده است، در حالیکه هر فرد باید نسخه واحد خود را
داشته باشد.
توصیه من این است که افراد در انتخاب اپلیکیشن‌ها و سایت‌ها دقت فراوانی داشته باشند. اعتبار سایت مدنظر را بسنجند. ببینند آیا دامنه سایت فرد کارشناس است یا خیر و اینکه مشاور چه مدارک و پیشینه‌ای دارد و چقدر شناختهشده است.
با درنظر گرفتن همه این موارد می‌توانیم انتخاب درستی داشته باشیم.
عده‌ای معتقدند خوردن بلافاصله بعد از ورزش باعث چاقی و نخوردن باعث لاغری می‌شود. آیا این باور را تأیید می‌کنید؟
خیر بههیچوجه. متأسفانه بر اساس این باور اشتباه افراد به بدن خود آسیب می‌زنند. تغذیه سالم بعد از ورزش باعث عضله‌سازی می‌شود و نه چاقی. اصلا نیمساعت بلافاصله بعد از ورزش به «زمان طلایی» معروف است.
بعد از تمرین ورزشی، جریان خون در بدن زیاد و عروق باز می‌شود و وقتی بلافاصله غذا می‌خوریم، مواد مغذی به عضله می‌رسد. اما نخوردن غذا در این فاصله باعث کاهش متابولیسم بدن می‌شود و ورزشکار افت شدیدی خواهد داشت.
البته تأکید می‌کنم که تغذیه باید سالم باشد. بزرگترین اشتباه ورزشکار این است که از «تایم طلایی» بلافاصله بعد از ورزش تا ۳۰ دقیقه استفاده نکند و تغذیه سالم
نداشته باشد.
منظورتان از تغذیه سالم دقیقا چیست؟
بشقاب غذای سالم یعنی بشقابی که پروتئین، کربوهیدرات و سبزیجات را همراه با هم داشته باشد. پروتئین به عضله‌سازی بدن کمک می‌کند، کربوهیدرات به ذخایر گیلکوژن و سبزیجات به افزایش سلامت بدن. در جامعه با دو گروه افراد مواجه هستیم. گروه اول به دنبال کاهش وزن هستند و گروه دوم به دنبال تناسب اندام و هر دو گروه باید روی تغذیه سالم بلافاصله بعد از ورزش حساس باشند.
آقای طاهریان ما سال‌هاست با این باورهای اشتباه زندگی و طبق آن رفتار کرده‌ایم. چرا چنین باورهایی رواج می‌یابد؟
من که درس تربیت بدنی خواندم، ورزشکار و مربی بودم و بهصورت آکادمیک در دانشگاه، با رشته تغذیه آشنا شدم، می‌دانم وقتی این دو حوزه با هم هماهنگ نباشند، باورهای اشتباه رواج پیدا می‌کنند. در بیشتر اوقات کسی که متخصص تغذیه است، دید ورزشی ندارد و کسی که ورزشکار است نکات تغذیه‌ای را نمی‌داند و این اتفاق پیش می‌آید.
آیا در این حوزه باور اشتباه دیگری هست که بخواهید درباره آن توضیح دهید؟
برخی خانواده‌ها ترس دارند که کودکشان ورزش کند و قدش بسوزد، در حالیکه ورزش همراه با تغذیه سالم بهرشد کودک کمک می‌کند. صرفا در در ورزش‌های سنگینی مثل کوهنوردی با شیب‌های تند و زمان طولانی و همچنین زمان‌هایی که ورزش همراه با تغذیه ناسالم باشد، رشد کودک سرکوب خواهد شد؛ بنابراین نباید به این بهانه از ورزش کودکان جلوگیری کنیم. حتی در کوهنوردی هم ما مکان‌هایی به اسم جاده سلامت داریم که از شیب‌های تند در آنجا خبری نیست و می‌توان با کودکان همراه شد.
متأسفانه آمار چاقی کودکان ایرانی نگرانکننده است و نشان می‌دهد ۲۰ درصد کودکان ایرانی چاق هستند. بهنظر می‌رسد باورهای بسیاری از خانواده‌های ایرانی که کودک باید تپل باشد به این مشکل دامن زده است. واقعا چه باید کرد؟
در کل اصلاح باورها کار سختی است و نیاز به زمان و فرهنگ‌سازی دارد. در زمینه تغذیه کودک هم باید این موضوع که علمی بهنام تغذیه وجود دارد و بهتر است از نظرات متخصصان علوم تغذیه برای خود و کودکمان بهره‌مند شویم، نهادینه شود. اکنون دستگاه‌هایی وجود دارند که غیر از وزن، معیارهای دیگر بدن را می‌سنجند. بهتر است تسلیم علم شویم، نه تفکرات قدیمی که بر پایه علم نبوده است.
آشنایی کودک با ورزش از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار است، اما نکته مهم و قابل توجه این است که ورزش باید همراه با بازی باشد تا کودک خسته نشود. مثلا از قواعد و قوانین خشک بازی‌ها برای کودکان پرهیز کنید. درباره خود من که از دوره کودکی با ورزش و بازی خو گرفته بودم این روند طوری ادامه پیدا کرد که به سبک زندگی‌ام تبدیل شد تا جایی که علاقه‌مند شدم و تحصیلات آکادمیکم را در این زمینه به‌پایان رساندم. ورزش باعث افزایش اعتماد بهنفس، برقراری ارتباط بهتر با افراد جامعه و ارتقای جایگاهم در اجتماع شد و کل زندگی‌ام را تحت تأثیر قرار داد.
اما جامعه چه نقشی در زمینه ارتقای ورزش کودک باید ایفا کند تا از ابتلای کودکان به چاقی جلوگیری شود؟
در کل دنیا، باشگاه ورزش کودک وجود دارد. در اصفهان هم اولین باشگاه تخصصی کودک افتتاح شده که از ایستگاه‌های مختلف ورزشی حتی ورزش ذهن مثل بازی‌های فکری برخوردار است. باید چنین باشگاه‌هایی فراگیر شوند و البته تا آن زمان، مادران می‌توانند موقعیت و محیط ورزشی را در خانه ایجاد کنند تا کودکان تحرک داشته باشند و آمادگی جسمانی لازم را به دست آورند. والدین بیشتر اوقات تماس می‌گیرند تا بپرسند کودک ما چه رشته ورزشی را انتخاب کند، اما نمی‌دانند که بازی تحرکی و آمادگی جسمانی کودک، مهمتر از انتخاب رشته ورزشی است. در زمان قدیم بازی‌هایی مثل زو و هفتسنگ باعث رشد فکری و حرکتی کودک می‌شد. انتخاب رشته ورزشی باید در شانزده‌هفده سالگی اتفاق بیفتد. مهم این است که در زمان رشد کودک، نکات تغذیه‌ای و ورزشی را رعایت کنیم و کودک تحرک لازم را داشته باشد.
بهتر است به کودکان سبک زندگی سالم را آموزش بدهیم تا دچار اضافهوزن نشوند. خانواده‌ها باید کودکان را به طبیعت ببرند و همانجا پیاده‌روی کنند. غذا را همانجا تهیه کنند تا کودک مواد غذایی را بشناسد و به تهیه غذا علاقه‌مند شود. حتی گاهی بهتر است بهجای خریدن آب پرتقال تازه، از کودک بخواهید خودش آب پرتقال بگیرد یا گلدانی بخرید تا کودک خودش سبزیجات بکارد و خودش استفاده کند یا گاهی حتی با کودک نان بپزید. چه اشکالی دارد اگر گاهی آماده کردن صبحانه را به کودک بسپاریم؟ انجام این کارها مهمتر از سؤالات تکراری والدین درباره انتخاب رشته ورزشی کودک است. همه این موارد، تمرین سبک زندگی سالم و آموزش اسلوفود است تا کودک یاد بگیرد برای تهیه و خوردن غذا باید از سرعت خود بکاهد.
شاهکلید جلوگیری و پیشگیری از چاقی، بازگشت از عصر فست‌فود به اسلوفود است؛ البته نه یکباره بلکه به آهستگی و بهتدریج. من می‌دانم در زندگی شهرنشینی امروزی نمی‌توانیم هر روز نان بپزیم یا از چشمه آب بیاوریم، اما این تفکر اسلوفودی باید وجود داشته باشد. اگر ورزش و طبیعت‌گردی با تغذیه سالم ادغام شود، حس خوبی را به افراد القا خواهدکرد؛ حس ارزشمند بودن، حس تازگی و طراوات روح و جسم و این تجربه‌ای است که خودم بارها آن را به دست آورده‌ام. توریست‌های خارجی خیلی دوست دارند به خانه‌های بوم‌گردی بروند و از نان‌های تنوری تغدیه کنند، چون حس خوبی به آن‌ها می‌دهد. هنوز هم در روستاهای ما روند اسلوفودی وجود دارد، اما در شهرنشینی این روند بهوادی فراموشی سپرده شده که قطعا خطرناک است.
موضوع قابل توجه دیگر درباره تغذیه کودک آن است که بدانیم سوءتغذیه به معنای کمخوردن نیست؛ گاهی بچه‌ها خوراکی‌های کممغذی مثل چیپس و پفک را زیاد می‌خورند که باعث ایجاد چربی و سوءتغذیه می‌شود. در سن بالاتر هم چربی‌سوزی کمتر اتفاق می‌افتد و اضافهوزن به وجود می‌آید.
این باور که ورزش نهتنها روی لاغرشدن یا تناسب اندام یک فرد که بر همه ابعاد زندگی وی تأثیر می‌گذارد را چقدر قبول دارید؟
ورزشکار مثل فردی است که قله‌ای را فتح کرده، بنابراین کسب موفقیت در سایر ابعاد زندگی برایش آسان می‌شود. زمزمه‌ای درون ورزشکار صدا می‌کند مبنی بر اینکه هیچکاری نیست که انجام آن میسر نباشد. ورزش روی همه ابعاد زندگی تأثیرگذار است، روی روحیه، موفقیت، ارتباطات اجتماعی و کاری و غیره.
باید به خودشناسی برسید تا به ورزش علاقه‌مند شوید. فردی که خود و زندگی‌اش را دوست داشته باشد سعی می‌کند کیفیت زندگی خود را افزایش دهد و برای این کار تلاش می‌کند. اما نکته ظریف این است که یکباره ورزش کردن در زمان طولانی زدگی ایجاد می‌کند. پس رهرو آن است که آهسته و پیوسته رود.
افراد بسیاری یک دوره طولانی در قرنطینه بوده و هستند. چه نکات تغذیه‌ای و ورزشی را برای این دوره توصیه می‌کنید؟
بهصورت عمومی تمرین با کش بدنسازی بهترین وسیله و تمرینات کششی بهترین ورزش برای دوره قرنطینگی در منزل است. زیاده‌روی در ورزش و عدم رعایت نکات تغذیه قطعا باعث افت سیستم ایمنی بدن می‌شود. اگر بالای یکساعت ورزش می‌کنید، بعد از دو روز، یکروز به بدن خود استراحت دهید. در بحث تغذیه هم زیاده‌روی نشود. رژیم سخت و کمبود مواد غذایی هم باعث ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن می‌شوند. تعادل تغذیه و ورزش باید برقرار باشد تا چربی‌سوزی اتفاق بیفتد و بدن آسیب نبیند. فردی که مشکل پزشکی دارد هم می‌تواند با کمک مربی ورزش کند تا باعث صدمه بیشتر به بدنش نشود و البته تمرینات یک فرد سالمند قطعا متفاوت با یک جوان است. در کل کش بدنسازی کمترین صدمه را به دنبال دارد و به مفاصل آسیب نمی‌رساند.
در روزهای ابتدایی ماه مبارک رمضان قرار داریم. برای روزه‌داران عزیز چه توصیه‌هایی دارید؟
پیاده‌روی بهترین ورزش ماه رمضان است. روزه‌داران عزیز بلافاصله بعد از افطار ورزش نکنند. قبل از سحر از مایعاتی مثل آب همراه با عسل و آبلیمو زیاد بنوشند؛ همچنین از پروتئین کازئین مثل شیر کمچرب به علاوه بادام و خرما استفاده کنند تا بدن تقویت شود. غذاهای سنگین و پرچرب در وعده سحری میل نکنند. حتی برای افطار هم غذای چرب توصیه نمی‌شود.
code
اکبر عزیزی سالی که نیکوست