سرویس شهرستان ها: بعد از بارش‌های نسبتا خوبی که طی سال‌های ۹۷ و ۹۸ در ایران شاهد بودیم بسیاری از کارشناسان هواشناسی اعلام کردند که احتمالا ایران از سال ۹۹ وارد دوره ترسالی شده و از خشکسالی جان سالم به در برده است، اما شرایط سال گذشته نشان داد که این معادلات نمی تواند چندان درست باشد. براین اساس از ابتدای پاییز که سال آبی آغاز می‌شود تا روز‌های پایانی اسفند ۹۹ میانگین ارتفاع کل بارش‌های جوی در کشور ۱.۱ میلی متر بوده است، رقمی فاجعه‌بار که نشان از خشکی جو ایران در سال گذشته می‌دهد.
همچنین براساس گزارش‌های سازمان هواشناسی بیشترین میزان بارندگی تجمعی از اول مهر ۹۸ تا ۳۱ شهریورماه ۹۹ با ۱۲۵۶.۶ میلیمتر بارش به استان گیلان اختصاص داشته که نسبت به سال آبی گذشته یک درصد افزایش داشته است. اما در مقابل، استان یزد با ۱۱۰.۵ میلیمتر بارش در سال آبی ۹۹- ۹۸، کمترین میزان بارندگی در میان استان‌های کشور را داشته که نسبت به سال آبی گذشته ۹ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
خشکسالی های شدید در بیشتر مناطق
رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی با تایید بروز خشکسالی های شدید در بیشتر مناطق کشور گفت: آثار کم بارشی را به‌زودی روی سدها خواهیم دید.
احد وظیفه در گفت و گو با ایسنا با اشاره به اینکه طی ۲ هفته ابتدایی فروردین ماه در کل کشور فقط ۱۷ میلیمتر بارش داشتیم که نسبت به میانگین بلند مدت کشور حدود ۸۵ درصد کمتر است، اظهار کرد: از این‌رو نوروز بسیار کم بارشی داشتیم، البته بارش‌ها در زمستان ۹۹ نیز کمتر از حد نرمال بود و این مسئله سبب شده است که در بسیاری از نقاط کشور با کم بارشی مواجه باشیم.
وی در ادامه با بیان اینکه در جنوب کشور وضعیت بارش‌ها بسیار بد است، تاکید کرد: در دو استان هرمزگان و سیستان و بلوچستان بارش‌ها بیش از ۹۰ درصد کمتر از میانگین بلند مدت کشور گزارش شده است. از سویی دیگر طی ۲ هفته ابتدایی بهار تعدادی از استان‌های کشور ازجمله یزد، هرمزگان، کهگیلویه و بویراحمد، کرمان، فارس، سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی، بوشهر و اصفهان هیچ بارشی رخ نداده است.
رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی افزود: در تعدادی دیگر از استان‌ها ازجمله چهارمحال و بختیاری، خوزستان، سمنان، قم و لرستان بارش‌ها طی نوروز ۱۴۰۰ درحد یک میلیمتر و حتی کمتر از آن بوده، این درحالیست که طی ۲ سال گذشته در بسیاری از این نقاط با بارش‌های شدید و حتی سیل مواجه بودیم. چنین موضوعی نشان می‌دهد که تغییر اقلیم اثرات بسیار متغیری دارد.
وظیفه با اشاره به اینکه به‌طور کلی طی ۲ هفته ابتدایی بهار هیچ بارشی در جنوب، جنوب غرب و شرق کشور نداشتیم، گفت: از مهرماه تاکنون فقط حدود ۴۸ درصد از آب سالانه حاصل از بارش‌ها تامین شده است که این وضعیت نگران‌کننده است.
به گفته وی از ابتدای مهرماه تاکنون در کشور حدود ۱۱۰ میلیمتر بارش داشتیم که نسبت به حد نرمال ۳۹ درصد و نسبت به سال گذشته ۴۹ درصد کمتر است. به‌طور کلی درحال حاضر در بیشتر نقاط کشور خشکسالی شدید حاکم است. در چنین شرایطی دِبی یا آبدهی رودخانه‌ها کم می‌شود و تامین انرژی ازنیروگاه‌های برق آبی کاهش خواهد یافت همچنین کشت دیم در استان‌های مختلف نیز به‌شدت تحت تاثیر قرار می گیرد.
رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی با بیان اینکه به‌دلیل بارش‌های خوب سال آبی زراعی گذشته ممکن است ذخیره سدها در کشور مناسب باشد، تاکیدکرد: به‌زودی و همزمان با شروع فعالیت های کشاورزی طی امسال، آثار کم بارشی ها را بر سدهای کشور خواهیم دید.
ایران همچنان در مسیر خشکسالی
از سوی دیگر سحر تاجبخش، رئیس سازمان هواشناسی کشور نیز با ذکر اینکه اگر وضعیت بارش ها در کشور را در یک دوره بلندمدت، مثلاً بازه ۱۰ ساله، بررسی کنیم، می‌بینیم که ایران همچنان در خشکسالی قرار دارد می افزاید: خشکسالی در یک دهه اخیر و حتی بیشتر تبعات اقتصادی و اجتماعی بسیاری به همراه داشته است. از رفتن کشاورزی و خالی‌شدن روستا‌ها در برخی از مناطق یکی از این تبعات است. مساله‌ای که چند سال پیش پروفسور کردوانی، کویرشناس نسبت به آن هشدار داده بود. سر ریز شدن جمعیت روستایی به امید یافتن شغل و برای فرار از تشنگی و بی‌آبی به مناطق حاشیه‌ای شهر‌ها و تبعات آن نیز از دیگر آثار منفی خشکسالی است. که در این میان نزاع های داخلی بر سر آب را نیز نباید از نظر دورداشت،موضوعی که ۵ سال پیش محسن رنانی استاد دانشگاه اصفهان درباره آن هشدار داده و گفته بود: «تا ۴ سال آینده در ایران جنگ بین استان‌ها و شهر‌ها بر سر آب علنی خواهد شد. امروز میدان واقعی جنگ در حوزه آب است. این بحران آب است که امنیت ملی ایران را تهدید می‌کند.»
کاهش ۵۱ درصدی بارش ها
صادق ضیاییان، رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران وضع هوای سازمان هواشناسی کشور هم درباره وضعیت بارش‌ها در سال ۹۹ و وضعیت آبی کشور در سال جدید به رویداد۲۴ می‌گوید: در سال ۹۹ کمبود شدید بارش ها را پشت سرگذاشته‌ایم، اگر چه در اسفند بارش خوبی داشتیم، اما در کل زمستان خوبی را به لحاظ بارشی تجربه نکردیم.
وی ادامه می‌دهد: بارش باران در سال ۹۹ حدود ۳۳ درصد نسبت به بلند مدت کاهش نشان می‌دهد که این عدد بزرگی است و نشان می‌دهد که به طور متوسط حدود ۵۱ میلیمتر در کشور کاهش بارش داشته‌ایم، احتمال اینکه به حد نرمال یا ترسالی برسیم، بسیار کم است البته احتمالات در این زمینه همواره با عدم قطعیت همراه است، اما به هر حال بر اساس آنچه که نقشه‌ها نشان می‌داد احتمال اینکه در پایان سال آبی ۹۹ بتوانیم وضعیت نرمال را داشته باشیم بسیار ضعیف بود و به این نتیجه رسیده بودیم که سال ۹۹ سال خشکی برای کشور بوده است.
رئیس مرکز ملی پیشگیری و مدیریت بحران وضع هوای سازمان هواشناسی کشور با بیان اینکه پس از ۲سال پیاپی که بارش‌های خوبی دریافت کردیم، با خشکی در سال ۹۹ مواجه شدیم، عنوان می‌کند: به دلیل سدهای متنوعی که در کشور داشتیم این کمبود بارش نتوانست ذخیره آب را برای ما کاهش دهد چرا که انباشتی را از سال‌های گذشته داشتیم، اما اگر این سدها نبودند سال خشک ۹۹ می‌توانست تبعات فاجعه‌باری به دنبال داشته باشد؛ لذا فعلا به نظر نمی‌رسد که مشکلات حادی را در پیش رو داشته باشیم.
تداوم کم بارشی ها در سال های آینده
وی با تاکید براینکه تداوم این کم‌بارشی در سال‌های آینده می‌تواند تبعات بدی به دنبال داشته باشد، توضیح می‌دهد: کشور ما خشک و کم‌آب است. فقدان آب در کشور می‌تواند به خشک شدن دریاچه‌ها، رود‌ها و … شود. بر اساس آنچه سناریو‌های تغییر اقلیم عنوان می‌کند؛ در سال‌های آینده تعداد سال‌های خشک ما بیش از سال‌های‌تر خواهد بود؛ بنابراین نیاز است که مدیریت خوبی بر منابع و مصارف آب در کشور داشته باشیم.
ضیائیان اضافه می‌کند: اگر منابع آب‌های زیرزمینی از دست بروند، کشور با مخاطرات جدی در حوزه کم آبی و کشاورزی مواجه می‌شود که اولین نمود خشکسالی هواشناسی در کشاورزی است، در سال ۹۹ که با خشکسالی مواجه شدیم نمود آن را در کشاورزی و به خصوص کشت دیم نشان خواهد داد. اگر این موضوع در سال‌های بعد ادامه یابد چاه‌های آب نیز خشک و خشک‌تر می‌شود، این موضوع باعث از دست رفتن بخش عمده کشاورزی و از میان رفتن صنایعی خواهد شد که آب زیادی باید در آن‌ها استفاده شود این موضوعات به افزایش بیکاری منجر می‌شود. آب مایه حیات است و تمام این موارد سلسله‌وار به یکدیگر مرتبطند.
دبیر مرجع ملی هیات بین‌الدول تغییر اقلیم خاطرنشان می‌کند: همچنین بارش‌های سیل‌آسا به هیچ عنوان از چند ماه قبل قابل تشخیص نیست و نمی‌توانیم حتی ۱۵ روز قبل آن را تشخیص بدهیم و نهایتا ۲ یا ۳ روز قبل از وقوع سیل می‌توان آن را تشخیص داد این مساله در تمامی جهان به همین شکل است کما اینکه اگر از یک ماه قبل می‌توانستیم وقوع سیل را پیش بینی کنیم، هرگز سیلی رخ نمی‌داد و اقدامات لازم برای ممانعت از وقوع سیل انجام می‌شد.
اکبر عزیزی اقدامی دیر، اما باارزش