مدیر پروژه طراحی رصدخانه ملی ایران گفت: نصب و راه‌اندازی این رصدخانه از امسال آغاز می‌شود تا بتوانیم یکی از بزرگ‌ترین رصدخانه‌های خاورمیانه را در ایران داشته باشیم.
دکتر حبیب خسروشاهی، عضو هیأت علمی نجوم پژوهشگاه دانش‌های بنیادی در گفتگو با مهر درباره آخرین وضعیت رصدخانه ملی در قله گرگش کاشان توضیح داد: آبان ماه سال ۱۳۹۹شاهد نصب سازه گنبد تلسکوپ در این رصدخانه بودیم و مراحل تکمیلی نصب و راه اندازی گنبد در سال ۱۴۰۰به انجام خواهد رسید.
وی افزود: آزمون‌های عملکردی تلسکوپ از دیماه ۱۳۹۹در کارخانه آغاز شده‌اند و در حال حاضر این تلسکوپ آزمون‌های فنی را در کارخانه می‌گذراند.
مدیر پروژه و طراحی رصد خانه ملی ایران گفت: تلسکوپ ۹۰تن وزن دارد و با حرکت حول سه محور سمتی، ارتفاعی و محور اپتیکی رهگیری اجرام آسمانی و تصحیح چرخش زمین را انجام می‌دهد. قطر آینه اصلی آن ۳.۴متر و وزن آینه به ۴تن می‌رسد و دقت حرکت‌هایی که این تلسکوپ انجام می‌دهد بسیار بالا است و مقدار آن معادل ۱بر روی ۳۶هزارم درجه است. گنبد نیز سازه عظیمی است که حدود ۲۷۰تن وزن دارد و چرخش آن باید بسیار دقیق و آرام باشد.
به گفته خسروشاهی، انتظار می‌رود تا اردیبهشت ۱۴۰۰آزمون‌های تلسکوپ از لحاظ نرم‌افزاری و …ادامه یابند و در صورت موفقیت آزمون‌ها، تجهیزات به قله گرگش منتقل خواهند شد.
همچنین همزمان با این اقدامات، سامانه لایه نشانی آینه‌های تلسکوپ نیز در قله مستقر می‌شود.
وی با بیان اینکه لایه نشانی و نصب آینه‌های تلسکوپ، آخرین فرایند تجهیز رصدخانه است، تصریح کرد: لایه نشانی یک کار مستقل از گنبد و تلسکوپ است و در گردش کار روزانه رصدخانه قرار نمی‌گیرد؛ اما رصدخانه‌ها به آن نیاز دارند؛ از این رو نصب لایه نشانی، پایان نصب و راه‌اندازی رصدخانه به شمار می‌رود.
مدیر پروژه رصد خانه ملی ایران اعلام کرد: بر اساس برنامه‌ریزی ها راه اندازی رصدخانه ملی ایران در تیر ۱۴۰۰است. در این زمان آزمون حرکتی تلسکوپ در قله انجام می‌شود و در صورت اتمام لایه نشانی آینه‌ها اولین نور ثبت می‌شود و تلسکوپ وارد فرآیند راه‌اندازی می‌شود. وی تأکید کرد: انتظار داریم سال ۱۴۰۱به مرحله داده‌برداری‌های نجومی برسیم و از روز راه‌اندازی نقش مهندسان در این فرایند، کاهش و نقش منجمان افزایش پیدا کند.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه دانش‌های بنیادی گفت: بعد از راه‌اندازی، بیشترین زمان به کارهای علمی و رصدهای نجومی اختصاص پیدا می‌کند. در واقع تا ۱۴۰۱منجمان بررسی‌های علمی را انجام می‌دهند.
وی با اشاره به اینکه بعد از سال ۱۴۰۱رصدهای نجومی برای منجمان آغاز می‌شود، گفت: در واقع در بازه زمانی راه‌اندازی تا بهره‌برداری، دقت رهگیری تلسکوپ و مابقی اجرام آسمانی مورد بررسی قرار می‌گیرد و تصویربرداری‌های طولانی مدت از اجرام آسمانی انجام می‌شود.
خسروشاهی اعلام کرد: این رصدخانه از نظر توان تلسکوپ و طراحی و ساخت آن یکی از بهترین رصدخانه‌های منطقه و جهان خواهد بود و با رصدخانه‌های تحقیقاتی جدید هند و آنچه در کشور ترکیه در حال انجام است قابل قیاس است. همچنین رصدخانه ملی ایران، مجهزترین رصد خانه در کشور محسوب می‌شود.
به گفته وی، ترکیه و هند همزمان راه‌اندازی رصدخانه را با ایران شروع کردند و تلسکوپ‌های همرده با ایران دارند، اما سایت رصدخانه ملی ایران نسبت به سایت رصدخانه‌های هند و ترکیه امتیاز دارد.
خسروشاهی افزود: تمامی تجهیزات رصد خانه ملی ایران از جمله تلسکوپ و گنبد و لایه نشانی توسط مهندسان ایرانی، طراحی و توسط صنعت داخلی توسعه یافته‌است در حالی که کشورهای منطقه از جمله هند و ترکیه تلسکوپ را خریداری کرده‌اند. تلسکوپ‌های کوچک‌تر پیشین ایران نیز همه وارداتی هستند.
مدیر پروژه و طراحی رصدخانه ملی ایران، گفت: تلسکوپ رصدخانه ملی برای آسمان شب طراحی شده و برای رصد اجرام آسمانی و عالم دور دست قابل استفاده است. در واقع رصد سیاره‌های خارج از منظومه شمسی و کهکشان راه شیری توسط تلسکوپ این سامانه قابل انجام است.
اکبر عزیزی اقدامی دیر، اما باارزش