ویروس کرونا در مدت کمتر از ۲سال از ظهورش همه ملت‌ ها‌وکشورها را گرفتارکردهو‌علاوه بر مرگ ومیر ، تبعات اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی به همراه داشته است.

بر اساس آخرین آمار سازمان بهداشت جهانی ، ۲۳۸میلیون و۵۲۱هزار و ۸۵۵نفر گرفتار این ویروس منحوس گشته و۴میلیون و ۸۶۳هزار و ۸۱۸نفر نیز در اثر آن فوت کرده‌اند. بلایی که تا کنون درمان قطعی ندارد و همانند سایر عفونتهای همه‌گیر ویروسی مقابله با آن علاوه‌بر رعایت اقدامات بهداشتی و رعایت فاصله‌های اجتماعی، متمرکز بر واکسیناسیون عموم مردم است. بر همین اساس تا به امروز ۶میلیارد و۳۶۴میلیون و ۰۲۱هزار و۷۹۲دوز واکسن در سراسر جهان مصرف شده‌است و پوشش هر چه بیشتر جمعیت‌ها با واکسیناسیون احتمال کمتر شدن حدت ، شدت و سرایت را به همراه دارد.اما بیماری سل که قدمت آنرا به ۷۰هزارسال قبل می‌دانند برای نخستین‌بار در سال ۱۹۹۳توسط سازمان جهانی بهداشت به‌عنوان « اورژانس جهانی سلامت» قلمداد شد.عامل بیماری سل ، باسیل است و انتشار و سرایت آن عمدتا از فرد مبتلا به دیگران و همانند کرونا از طریق تنفسی است. اما مرض سل در صورت تشخیص به موقع و مصرف صحیح و منظم دارو درمدت ۶ماه در بیش از ۹۵٪موارد بهبودی می‌یابد. با این حال « اپیدمی خاموش» وبی سر وصدای سل هم‌چنان ادامه دارد و سالانه ۱۰میلیون نفر گرفتار این بیماری مسری می‌شوند و ۱ر۵ میلیون نفر نیز هر سال بر اثر آن فوت می‌کنند.

هنوز هم بیماری سل مهلک‌ترین بیماری عفونی در سطح جهانی محسوب می‌شود. مهم‌ترین علت مرگ در مبتلایان به HIV ر ایدز است و شاخص‌ترین علت مقاومت در برابر آنتی بیوتیک‌ها به‌شمار می‌رود. اگر چه بیماری سل در همه جا و همه افراد دیده می‌شود اما عمده مبتلایان به سل شهروندان کشورهای با درآمد متوسط وپایین هستند.تقریبا بیش از نیمی از موارد سل در ۸کشور چین، هند، اندونزی، نیجریه،پاکستان ،فیلیپین و آفریقای جنوبی هستند و تقریبا ۱ر۴جمعیت کنونی آلوده به میکرب سل هستند.البته ۵تا۱۵٪این افراد دچار بیماری سل فعال می‌شوند و بقیه به علت دفاع سیستم ایمنی بدن عفونت نزدآنها مهار گشته تا پایان زندگی به حالت خاموش می‌ماند. سل و کرونا علایم مشابه دارند که عمدتاً سرفه، تب و نفس تنگی هستند و در هر دو مورد ریه‌ها عضو اصلی گرفتاری و منشأ انتشار هستند.

وحشت بیماران از مراجعه به مراکز بهداشتی درمانی به علت ترس از کرونا و شباهت علایم و توجه بیشتر سیستم و کادرهای تشخیص و درمان به تشخیص کرونا سبب غفلت ازفکر بیماری سل شده ودرگیر شدن شبکه آزمایشگاهی به موج کرونا، اثرات زیان‌بار بر وضعیت بیماری سل تحمیل می‌کند.در خلال این مدت کمتر از دوسال پس از بروز کرونا نزدیک به ۴۰۰هزار مورد مرگ اضافی به علت بیماری سل رخ داده است. به‌عبارتی درسال۲۰۱۸تعداد موارد مرگ بر اثر بیماری سل ۱میلیون و ۴۹۰هزار بوده که در سال ۲۰۲۰به ۱میلیون و ۸۷۰هزار رسیده است. ادامه این روند برنامه‌های کنترل جدی بیماری سل ومهار آنرا تا سال ۲۰۳۰به شدت به مخاطره می‌اندازد.به عبارتی هر عاملی که مردم و سیستم‌های بهداشتی درمانی را مشغول به‌خود کند عواقب جبران ناپذیر و خطرساز بر اپیدمی خاموش بیماری سل می‌گذارد.در اوایل سال ۱۹۹۰کم‌توجهی به این بیماری منجر به بروز اپیدمی در شهر نیویورک شد به نحوی که بیش از ۱۵٪موارد سل درکشور آمریکا مربوط به این شهر گشت و علاوه‌بر افزایش قابل توجه مرگ ومیر ،هزینه‌ای بیش از ۱میلیارد دلار بر بودجه سلامت تحمیل کرد تا شرایط به حالت معمول بر گردد. اوضاع کنونی چنین حالتی را برای بیماری سل در اثر شیوع کرونا پدید آورده است که سبب افزایش مرگ ومیر به علت کاهش بیماریابی، کشف و تشخیص و نهایتاً درمان بیماری سل شده است.

بر اساس آمار اداره کل کنترل بیماری سل و جذام وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی تعداد موارد مشکوک سل ریوی در کشورمان از ۲۲۲هزارو ۲۴مورد در سال ۱۳۹۷به ۱۱۴هزار و۱۶۶ مورد در سال ۱۳۹۹کاهش یافته است. همچنین بررسی ۵سال اخیر نشان می‌دهد که میزان شناسایی موارد سل نسبت به سال‌های قبل از کرونا ۲۸٪کاهش یافته است. تأخیر در مراجعه‌، تشخیص ودرمان منجر به افزایش سرایت سل به‌ویژه درداخل خانواده و افزایش موارد مرگ وازدیاد مقاومت دارویی میکرب سل می‌شود.بدین ترتیب ضمن آگاهی بخشی مردم در مورد کرونا باید علایم بیماری سل را نیز گوشزد کرد و کادرهای بهداشت و درمان را نسبت به بیماری سل مستمر و موکد آگاهی رسانی کرد تا زحمات چند دهه در کنترل بیماری سل و موفقیت‌های سالیان اخیر به هدر نرود.البته طبق آمار سازمان بهداشت جهانی از دسامبر ۲۰۱۹که اولین مورد کرونا گزارش شد تا به امروز که نزدیک به ۲۲ماه می‌گذرد در مقابل کمتر از ۵میلیون مورد مرگ دراثر کرونا، در همین مدت بیش از ۱۴میلیون نفر به علت عوارض وبیماری‌های ناشی از استعمال دخانیات در دنیا فوت کرده‌اند و صنعت دخانیات در کشورمان موفق ترین صنعت در دهه اخیر بوده به نحوی که واحدهای صنعتی تولید سیگار از ۸ به بیش از ۲۰رسیده و بیشترین سوددهی را در میان سایر صنایع داشته‌اند‌ که یا ورشکست شدند یا با کمتر از ۵۰ ٪ توان مشغول فعالیت هستند‌، مطلبی که نیاز به توجه دولت و مجلس محترم دارد .

*دبیرکل اسبق اتحادیه جهانی مبارزه با سل و بیماری‌های ریوی