اگر شما هم پدر و مادری هستید که با دیدن صحنه ناخن جویدن فرزندتان، از کوره در می‌روید و یا اینکه ناخن‌های کج و کوله و زشت او حرص و جوشتان می‌دهد، در این مطلب با ما همراه باشید تا ببینیم این‌پدیده رایج چیست و چه از جانِ ما و فرزندانمان می‌خواهد و چه باید کرد.
تقریبا ۲۵ درصد کودکان از دو سال و نیمگی شروع می‌کنند به ناخن جویدن و این برایشان عادت می‌شود. متأسفانه این عادت حتی شبانه روز با آنها هست و در شش سالگی شدیدتر می‌شود. برخلاف تصور رایج، عادت کندن پوسته ناخن و جویدن آن، عادتی کودکانه نیست که فکر کنیم اگر او بزرگتر شود، از سرش می‌افتد. پس راه چاره چیست؟
پناهگاهی برای اضطراب
تحقیقات زیادی روی کودکان و بزرگسالانی که ناخن جویدن داشتند، انجام شد که همگی نشان داد جویدنِ ناخن پناهی برای اضطرابشان است. آنها راه دیگری را برای فرار از اضطرابهایشان نمی‌شناسند و حتی در برخی مواقع نمی‌خواهند راه دیگری را یاد بگیرند بخاطر همین به این عادت می‌گوییم پناهگاه.
البته که تحقیقات نشان داده کودک و نوجوان با ناخن جویدن تمرکز بیشتری پیدا می‌کنند و تصور می‌کنند با اینکار تنش‌هایی که با آنها دست و پنجه نرم می‌کنند، کم می‌شود. تا حدی که متوجه دردناک بودنِ آن هم نمی‌شوند.
وقتی از اضطراب صحبت می‌کنیم، همیشه روش‌های تن آرامی کمک کننده‌اند. اگر بتوانید این روشها را به فرزندتان بیاموزید کمک بزرگی به او کرده‌اید. راه‌هایی برای تخلیه انرژی هم می‌تواند کمک کننده باشد، طوری که آنقدر آرام شود، که نیازی برای تخلیه اضطراب با اینکار نداشته باشد.
تلخ کردن ناخنها
این روش، زمانی موثر است که خودش از اینکار استقبال کند. مثلا برای بچه‌های مدرسه‌ای که می‌دانند اینکار عادت بدی‌ست اما نمی‌توانند به اختیار خودشان آنرا ترک کنند، یکی از راه‌های خوب است که پیشنهاد می‌شود. همینطور برای بزرگسالان که به کارِ خود آگاهند. اما اغلب توصیه می‌شود برای کودکانِ زیر ۵ سال از این لاک‌ها استفاده نکنید.
چه تکنیک‌هایی می‌شود به کار برد؟
گاهی کنارش بنشینید و با او حرف بزنید و هرزمان که خواست دستش را به دهانش ببرد، او را متوجه این کار کنید. می‌توانید از او بخواهید کارهای جایگزینی انجام دهد، مثلا اشاره کنید که هر بار دستش را بلند کرد، مداد را به شما بدهد. با او تمرین کنید که از خودش مچ‌گیری کند و بجای این کار بشکن بزند. دستش را محکم مشت و رها کند و یا تکه‌ای خمیر بازی همیشه کنار دستش داشته باشد. از وسایل ورزشی کوچک که برای تقویت انگشتان دست کاربرد دارد و در مشتش جا می‌شود، کمک بگیرید.
چه زمانی بیشتر است؟
دقت کنید ببینید بیشتر وقتی درس می‌خواند، ناخن‌هایش را می‌جود، یا اینکه در آخرین ساعتهای روز دستش را به سمت دهانش می‌برد. اینکه بداند چه زمانی بیشتر اینکار را می‌کند و چه حالت روانی‌ای در او این نیاز را ایجاد می‌کند، کمک بزرگی ست. می‌توانید جدولی بکشید و از او بخواهید هر زمانی که دستش را به سمت دهانش برد، یادداشت کند و حس و حالش را در آن لحظه بنویسد.
ارتباط عاطفی برقرار کنید
اگر این عادت در او زیاد است، حتماً با او صحبت کنید. برایش بگویید این کار از نظر دیگران کار ناپسندی ست و وجهه خوبی در اجتماع ندارد. از طرف دیگر با ادامه اینکار، ناخن‌هایش زشت می‌شود، طوریکه خودش هم دلش نخواهد آنها را ببیند. با یک سرچ ساده در اینترنت عکس ناخن‌های جویده شده زشت را پیدا کنید و با هم در مورد آنها صحبت کنید. یادتان باشد صحبتهایتان بوی تهدید ندهد، بلکه در حالتی دوستانه باشد.
اسم رمز داشته باشید
اگر در جمع ناگهان او را مشغول این کار دیدید، بلند بلند راجع به آن حرف نزنید، می‌توانید یک اسم رمز یا کد مخصوص برای این مواقع داشته باشید. هرگز کودکتان را بخاطر عادتی که توانِ تغییرش را ندارد، شرمنده نکنید. سعی کنید این را بفهمد که پا به پای او برای تغییر شرایطش تلاش می‌کنید.
چه زمانی از روانشناس کمک بگیریم؟
محرک‌هایی که باعث تمایل به ناخن جویدن در فرزندتان می‌شوند را با هم پیدا کنید. دو جور محرک درونی و بیرونی می‌تواند عامل آن باشد. مثلا گیر کردن در شرایطی که مشق‌های مدرسه را ننوشته و دیر شده و وقت خواب است. یا محرک درونی می‌تواند اینگونه باشد که مثلا به شما می‌گوید خودم هم نمی‌دانم چرا سراغ این کار می‌روم، اینجاست که باید از کمک مشاور و روانشناس استفاده کنید.
یک متخصص روانشناسی به شما و فرزندتان کمک می‌کند تا ریشه‌های واقعی اضطرابش را پیدا کنید. نگاه روانشناس همیشه در جستجوی علتها و ریشه‌هاست و او می‌داند که تنها، درمان مستقیمِ ناخن جویدن مشکلی را حل نمی‌کند و تا زمانی که علت اصلی را کشف کنید، با شما همراه خواهد بود. پس در موارد شدید، درنگ‌نکنید و
مراجعه کنید.
بیشتر وقتها ناخن جویدن پایه ژنتیکی دارد. درست است که ما وقتی می‌فهمیم یک عادت، ارثی‌ست تا حد زیادی خیالمان راحت می‌شود و استرس ناشی از اینکه من چه قصوری در مورد کودکم کرده‌ام کمتر می‌شود. اما در اینصورت هم به هر حال باید فکری برای این موضوع کرد.
اغلب روانشناسان در جلسات مشاوره و رواندرمانی، از روش‌های کاردرمانی برای کاهش استرس استفاده می‌کنند و شیوه‌هایی غیر مستقیم برای کم کردن استرس و یا از بین بردن عادت در پیش می‌گیرند.
یادتان باشد که همیشه با ناخن جویدن سر و کار نداریم، گاهی فرزندمان باکمک دستهایش ناخن دست و پایش را می‌کَنَد و آنها را به دهان نمی‌برد. در چنین مواردی، تلخ کردن ناخنها کمکی به شما نمی‌کند .
code
اکبر عزیزی «اخلاق» بازیچه ورزش نیست