کودکان سرمایه اصلی هر سرزمینی هستند، یک جامعه پویا و سالم به کودکان خود می‌بالد و بهترین‌ها را برای آنها رقم می‌زند. بهترین آموزش، آخرین دستاوردهای بهداشت و درمان، بهترین تفریح و سرگرمی، بازی و مهارت‌های زندگی. با آمدن پاندمی کرونا، بشریت درگیر پی‌‌آمدهای این ویروس بسیار هوشمند شد که هر بار با چشمی تازه رخ می‌نماید و جامعه پزشکی را به چالش می‌کشد. بهداشت جهانی به باور این کودکان به کرونا مبتلا نمی‌شوند و یا این که شدت بیماری در آنها کم است و یا از عوارض احتمالی واکنش در این گروه سنی اطلاعی ندارند. کودکان ناخواسته از چرخه واکسیناسیون دور ماندند. حتی سازمان بهداشت جهانی واکسیناسیون کودکان را در حالی که بالغین واکسینه نشده‌اند ضروری نمی‌داند به کشورهای تولید‌کننده واکسن توصیه دارد که واکسن‌‌های اضافه خود را به جای تزریق به کودکان برای کشورهای نیازمند بفرستند. اما با آمدن سویه دلتا و اخیراً امیکرون واکسیناسیون کودکان در دستور کار بسیاری از کشورها قرار گرفت که کشور ما هم از آن جمله است.
افزایش ابتلای کودکان به امیکرون
حمیدرضا عمادی، رئیس بخش عفونی بیمارستان امام‌خمینی نسبت به کمبود احتمالی آی سی یو کودکان در هفته‌های آینده هشدار داد و گفت موارد ابتلای کودکان به طرز قابل توجهی نسبت به پیک‌های قبلی بیشتر شده است. او اصرار بی‌منطق وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم در مورد بازگشایی را یکی از علل مهم شروع این پیک عنوان کرد.
به گفته این مقام بیمارستان امام خمینی زمانی که وضعیت قرمز می‌شود، دیگر چه فایده‌ای دارد که مدارس تعطیل شود. قبل از شروع پیک باید مدارس تعطیل می‌شد که این اتفاق نیافتاد.
او همچنین گفته تعداد مراجعان درمانگاه به شدت افزایش یافته است. وی افزود هنوز به قله پیک نرسیده‌ایم و در صورت رسیدن به آن وضعیت موارد بستری بیشتر خواهد شد.
محمد هاشمی سرپرست مرکز اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت با هشدار ابتلای کودکان به سویه امیکرون اظهارداشت: ابتلای کودکان به امیکرون بسیار قابل توجه است به طوری که حداقل ۲۰ درصد موارد بستری تنفسی کودکان هستند.
وی با بیان اینکه زمان زیادی از آغاز واکسیناسیون کودکان کمتر از ۱۲ سال سپری نشده است افزود این گروه سنی هنوز در جریان دریافت اولین دز واکسن هستند بنابراین کودکان ایمنی کافی در برابر کووید ندارند و بر همین اساس رعایت موارد بهداشتی و به ویژه استفاده از ماسک در این گروه سنی از اهمیت به سزایی برخوردار است.
سرپرست مرکز اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت ادامه داد کودکان ۵ ساله به بالا نیز، به دلیل عدم انجام واکسیناسیون در معرض ابتلا به کووید ۱۹ و عوارض ناشی از آن قرار دارند.
علیرضا زالی، فرمانده ستاد عملیات مقابله با کرونا هم در خصوص شیوع امیکرون گفته است قشر کودکان و نوجوانان بیشتر مبتلا شدهاند و بر اساس جدیدترین آمارها ۵ر۱۹ درصد بستری‌ها در کلان‌شهر تهران را گروه سنی زیر ۱۰ سال تشکیل می‌دهند.
به گفته وی در موج قبلی حداکثر ۶ درصد میزان بستری‌ها کودکان بودند اما در این دوره جهش ناگهانی آغاز بستری کودکان کاملاً معنادار شده و می‌توان گفت که اکنون کودکان هدف اصلی ویروس هستند.
بهرام عین‌اللهی وزیر بهداشت می‌گوید در امیکرون ۲۰ درصد کودکان گرفتار می‌شوند و شدت بیماری در آنها شدید و دلخراش است.
واکسیناسیون کودکان ضروری و حیاتی
با غالب شدن سویه امیکرون، ابتلای کودکان به کووید ـ ۱۹ از ۶ درصد در ماه‌های گذشته به ۲۲ درصد افزایش یافته است و این در حالی است که هنوز به قله پیک نرسیده‌ایم. یوسف پناهی، معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت گفته است با وجود پیش‌بینی‌های قبلی در خصوص اوج موج ششم کرونا در ابتدای اسفند برآورد‌های تازه نشان می‌دهد، که قبل از نیمه اسفند به قله این پیک می‌رسیم.
وی در عین حال گفت که روند افزایشی نرخ ابتلای روزانه و همچنین صعود سایر شاخص‌های همه‌گیری تا نیمه اسفند همچنان سیر سعودی داشته و احتمالا این پیک تا هفته اول فروردین ۱۴۰۱ ادامه خواهد داشت.
بهترین روش برای محافظت از کودکان در برابر کووید ـ ۱۹ واکسیناسیون است. علاوه بر آن، از آنجایی که میزان انتقال‌پذیری سویه امیکرون بسیار زیاد است. توصیه شده است که کودکان در اسرع وقت واکسن کرونا را دریافت کنند.
معاون وزیر بهداشت گفت دستورالعمل آغاز واکسیناسیون کودکان ۵ سال به بالا به دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم‌پزشکی سراسر کشور ابلاغ شده است.
کمال حیدری اظهارداشت: با توجه به موافقت وزیر بهداشت و نیز تصویب ستاد ملی مقابله با کرونا، در مرحله اول واکسیناسیون گروه سنی بالاتر از ۹ سال آغاز شد و از روز چهارشنبه ۲۷ بهمن نیز واکسیناسیون گروه سنی بالاتر از ۵ سال در کشور انجام می‌شود و انتظار داریم که والدین نسبت به تزریق واکسن فرزندانشان اقدام کنند.
وی افزود واکسن‌‌های مورد تأیید برای گروه سنی بالاتر از ۵ سال پاستوکووک و سینوفارم است و میزان تزریق و فاصله بین دو نوبت مشابه گروه‌های سنی بالاتر و بالغین است. بهرام عین‌اللهی وزیر بهداشت می‌گوید برای جلوگیری از گسترش سویه امیکرون در کودکان لازم است که خانواده‌ها تزریق واکسن به کودکان ۵ تا ۱۲ ساله را جدی بگیرند.
علی نصیری، سرپرست سازمان پیشگیری و مدیریت تهران ضمن اشاره به اهمیت انجام واکسیناسیون در کودکان با انتقاد از کسانی که از ترس عوارض احتمالی از انجام واکسیناسیون برای کودکان خود پرهیز می‌کنند گفت این افراد باید بدانند که کودکان خود را به سمت ابتلا و بستری‌شدن سوق می‌دهند.
عوارض کووید ـ ۱۹ در کودکان
بر اساس آمار در پیک‌های قبلی از جمله دلتا درصد ابتلای کودکان کمتر از یک تا دو درصد بود. اما در سویه امیکرون کودکان بخش زیادی از موارد ابتلا را به خود اختصاص داده‌اند. ابتلا به اومیکرون در کودکان در ابتدا با علائمی نظیر سرماخوردگی، خارش و «گلو درد و آبریزش بینی خود را نشان می‌دهد و در ادامه به صورت علائم گوارشی نظیر حالت تهوع، استفراغ و اسهال بروز پیدا می‌کند و در نهایت با تب و تشنج و حتی عوارض پوستی همراه می‌شود.
هر گونه بی‌توجهی به علائم می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری را در پی داشته باشد. از آنجایی که کودکان واکسینه نشده‌اند در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
دکتر سید جواد حسینی شکوه فوق‌تخصص بیماری‌های عفونی در پاسخ به این سوال که آیا کودکان هم به عوارض لان کووید یا کووید مزمن مبتلا می‌شوند می‌گوید:
از آنجایی که کووید ـ ۱۹ در کودکان بدون علامت یا خفیف ظاهر می‌شود. نسبت به بالغین تجربه چندانی وجود ندارد. اما بر اساس مطالعه‌ای که در مجله معتبر لنست منتشر شده است. اشاره دارد که ۲ درصد کودکانی که دارای علامت هستند می‌توانند دچار لان کووید شوند. البته این مطالعه اشکالاتی هم دارد که در مقاله ذکر شده است و آن اینکه این کودکان برای درازمدت مورد مطالعه قرار نگرفتند بخصوص آن‌که موارد ابتلای آنها هم خفیف بوده است. اما همین مقاله اشاره دارد که کودکانی علامت‌دار بودند و یا تست کرونای‌شان مثبت بوده و به خصوص دخترخانم‌ها و سفید‌پوستان و تمام کسانی که با فرم شدیدتر در بیمارستان بستری شدند و ابتلا به کووید در آنها طولانی‌تر بوده عوارض لان کووید در آنها مشاهده شده است.
همچنین در مقاله‌ای که اخیراً منتشر شده است، ۹ کودک مبتلا به کووید ـ ۱۹ مورد مطالعه قرار گرفتند. براساس این مطالعه ۱۰ درصد مه گرفتگی مغزی و ۱۵ درصد اختلالات خلقی و اضطرابی گزارش شده است. این مطالعه نشان می‌دهد که کودکان در سویه امیکرون بیش از پیش آسیب‌پذیر شدهاند.
دکتر حسینی شکوه می‌افزاید: در سویه امیکرون میزان بستری کودکان افزایش یافته است. به طوری که ۱۵ الی ۲۰ درصد بستری‌ها کودکان هستند. کودکانی که بستری می‌شوند نسبت به بچه‌هایی که سرپایی مداوا می‌شوند عوارض لان کووید طولانی‌تر و شدیدتری خواهند داشت.
علاوه بر آن کودکانی که به کووید شدید مبتلا می‌شوند با واکنش‌‌های التهابی و ایمونولوژیک مواجه می‌شوند که سیستم‌های مختلفی از جمله قلب، ریه و دیگر ارگان‌های بدن را درگیر می‌کند. که این واکنش‌‌های التهابی باعث ایجاد عوارض طولانی‌مدت قلبی می‌شود که قبلا تحت عنوان بیماری کاوازاکی شناخته می‌شد. کووید حاد در کودکان موجب ایجاد بیماری کاوازاکی یا به اصطلاح بیماری‌های التهابی چند سیستمی می‌شود که عوارض بلندمدت و طولانی و حتی تا آخر عمر دارد.
دکتر حسینی شکوه خاطرنشان می‌کند با همه‌گیری کووید ـ ۱۹ کودکان خردسال، بخصوص کودکان پیش‌دبستانی و دبستانی آسیب‌های فراوانی را متحمل شدند با دور ماندن از فضای مدرسه آنچه را که باید در محیط مدرسه و در کنار همسالان خود آموزش می‌دیدند از دست دادند.
مهارت‌های زندگی چون اجتماعی‌شدن و تعامل با دیگران که تأثیر بسزایی در شکل‌گیری شخصیت کودک دارد. و این که بتوانند در جایی مثل کلاس درس به مدت یک ساعت در کنار همسالان خود بنشینند و بسیاری آموزش‌ها و مهارت‌های دیگر که فقط در فضای مدرسه می‌توانند کسب کنند از آن بی‌بهره ماندند، مدرسه صرفاً جایی برای درس‌خواندن نیست. دانش‌آموزان در آنجا درس زندگی آداب معاشرت و نحوه تعامل اجتماعی را می‌آموزند و زندگی جمعی و همکاری و هم‌جواری را تمرین می‌کنند. عدم حضور دانش‌آموزان در مدرسه بخشی از رشد اجتماعی بچه‌ها را به تأخیر انداخت. و از این بابت بیشترین خسارت متوجه دانش‌آموزان دوره ابتدایی کشور که نتوانستند تعامل کافی و لازم را با آموزگار و همکلاسی‌های خود داشته باشند. آنها مکانی به نام مدرسه را آن‌طور که باید نشناختند. باز بودن گاه و بی‌گاه مدرسه آن هم در ساعاتی محدود نتوانست این خلأ را پرکند.
بسته‌بودن مراکز آموزشی می‌تواند اثرات اجتماعی کلان بر جوامع بگذارد. بهترین راه برای آن‌که ما دچار پیک‌ها نشویم واکسیناسیون است. با تحقیقات گسترده‌ای که بر روی واکسن‌ها انجام شده است. مشخص شد که عوارض واکسن در مقابل عوارض بیماری ناچیز است. با واکسیناسیون گروه‌های سنی ۵ ساله به بالا به ایمنی جمعی برسیم تا سال تحصیلی ۱۴۰۱ سال ایمن برای دانش‌آموزان و دانش‌جویان باشد.
قبل از همه‌گیری کرونا هم عدم توجه به آموزش‌های کیفی یکی از چالش‌های اساسی کشورمان بود. آموزش از این دیدگاه که کودک و جوان مهارت‌هایی را بیاموزد که بتواند از طریق آن خود را اداره کند و بعد بتواند صاحب شغل شود. که در این زمینه اشکال داشتیم. حال با آمدن کووید همان آموزش‌هایی که نقص داشت زیر سوال رفته‌اند.
کووید ـ ۱۹ و کودکان بی‌شناسنامه
هیچ کودکی نباید به خاطر رنگ، نژاد، جنسیت یا ملیت از خدمات بهداشتی و درمانی دور بماند. بخصوص آنها که دیگر پای خانواده بدسرپرست یا بیسامان در میان نیست و مسئله مرگ و زندگی است.
کودکان بی‌دفاع‌ترین، معصوم‌ترین و پاک‌‌ترین موجود هستی‌اند که هیچ نقشی در انتخاب خانواده و سرزمینی که در آن چشم به جهان گشوده‌اند ندارند. هر کودکی از هر ملیتی که در این مرز و بوم به دنیا آمده است به اندازه تمام کودکان ایرانی حق دارد از بهداشت رایگان بهره‌مند شوند که یکی از آنها همین واکسیناسیون کردن است.
برای دریافت واکسن نیاز به کارت ملی و شناسنامه است. کارت ملی برای بزرگسالان و شناسنامه برای کودکان، بسیاری از کودکان خانواده‌های مهاجر از داشتن شناسنامه محروم هستند و تعدادشان هم کم نیست. سویه جدید کرونا «امیکرون» این بار بیش از همیشه کودکان را مورد هدف قرار داده است. اگر کودکان پس از ابتلا و بهبودی از کرونا دچار عوارض لان کووید شوند؛ کووید مزمن زندگی‌شان را تباه خواهد کرد. لان کووید خطری است که برای کودکان چه ایرانی چه مهاجر تهدیدی انکارناپذیر است که می‌تواند آینده‌ای دردناک را برایشان رقم بزند. کودک مهاجر نمی‌فهمد چه فرقی میان او و دیگر کودکان است او جز سرزمینی که در آن زندگی می‌کند جای دیگری را نمی‌شناسد و اگر روزی خانواده‌اش قصد مهاجرت به کشور دیگری را داشته باشند و یا به سرزمین مادری خود برگردند او تا ابد دلتنگ سرزمینی است که در آن چشم به جهان گشوده است.
مسئولان بهداشت کشور ضرورت واکسیناسیون کودکان را تأکید می‌کنند. تکلیف کودکانی که شناسنامه و برگه هویت ندارند چه می‌شود؟! آیا بهتر نیست با دادن کارت شناسایی موقت راه واکسیناسیون آنها را هموار کرد. کودکان بی‌شناسنامه فقط کودکان مهاجر یا کودکانی که مادر ایرانی دارند نیستند. بسیاری از کودکان ایرانی هم شناسنامه ندارند.
همه باید واکسینه شوند چه با شناسنامه چه بی‌شناسنامه
پیشگیری از ابتلای کودکان و نتایج کارآزمایی واکسن در کودکان و ادامه شیوع سویه‌های جدید مانند امیکرون کشور ما را به این نتیجه رساند که کودکان بالای ۵ سال واکسینه شوند. دکتر حسینی شکوه در این باره می‌گوید: برخی از کشورها کودکان ۳ سال به بالا را واکسینه می‌کنند اما اکثر کشورها کودکان ۵ سال به بالا را در نوبت واکسن قرار می‌دهند.
هر چه پوشش واکسیناسیون بیشتر باشد خطر همه‌گیری کاهش می‌یابد، در این میان افرادی که به هر دلیل شناسنامه ندارند بدون مجوز و غیر قانونی وارد کشور شدند… این افراد باید در پروتکل‌ها و دستورالعمل‌های وزارت بهداشت در اولویت دریافت واکسن قرار بگیرند و صرفا به خاطر این که برگه هویت یا شناسنامه ندارند از دریافت واکسن محروم نشوند. این دسته از افراد بسیار پرخطر و آسیب‌پذیر هستند به همین دلیل بایستی حتماً واکسینه شوند تا هم خودشان گرفتار نشوند و هم به دیگران بیماری را منتقل نکنند.
روفیا تیرگری
اکبر عزیزی اندر احوال سازمان لیگ