رئیس‌جمهوری گفت: جهاد تبیین یعنی آن نوع نگارش و پژوهشی که دشمن را مقابل خود ببیند. نویسندگان باید با کسانی که روایت جمهوری اسلامی و مجاهدانش را مکتوم می‌خواهند، مقابله کنند.

به گزارش مهر، آیین پایانی سی‌ونهمین جایزه کتاب سال و بیست‌ونهمین جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران دیروز با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین سیدابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری و محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در تالار وحدت برگزار شد.

رئیسی در این آیین گفت: رویداد کتاب سال جمهوری اسلامی ایران به‌جز ایجاد ارتباطات علمی، فرهنگی و اجتماعی می‌تواند محملی برای کشف استعدادهای برتر و در نتیجه میدان دادن به آنها نیز باشد، تا هرچه بیشتر شاهد رشد فرهیختگان در کشور باشیم.

وی افزود: علیرغم پیشرفت‌هایی که در فضای سایبری و دیجیتال صورت گرفته، کتاب همچنان جایگاه خودش را حفظ کرده است و این فضا در اصل محلی شده‌است برای انتقال مضمون کتاب‌ها تا مخاطبان بیشتر با منابع آشنا شوند. بنابراین کتاب، پل ارتباطی بین تمدن‌ها و فرهنگ‌هاست و بهترین راه برای شناخت شخصیت‌ها. اگر کتاب بوعلی نبود آیا ممکن بود امروزه ما با بوعلی سینا آشنا شویم؟ شناخت حافظ، سعدی، آخوند خراسانی و…با کتاب آنها ممکن است.

رئیس‌جمهوری تصریح کرد: کتاب و کتابخوانی نقش مهمی در تحلیل سیاسی، فرهنگی و اقتصادی دارد و نقشش در شناخت نظریات علمی مهم است. هم امام راحل و هم مقام معظم رهبری با تشویق محققان و حضور در نمایشگاه‌های کتاب و سیره عملی‌شان در کتابخوانی، باعث دلگرمی اهالی قلم شده‌اند.

رئیس دولت سیزدهم در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به ایجاد و ابداع مفهوم «جهاد تبیین» توسط مقام معظم رهبری، گفت: یکی از جلوه‌های موضوع مهم جهاد تبیین، کتاب است. کتاب نقش مهمی در روشنگری برای نسل‌ها نسبت به رویدادها دارد. همچنین آزادی بیان همواره در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران مورد تأکید بوده است، اما در کنار آن عدالت در بیان نیز اهمیت ویژه‌ای دارد.

رئیسی افزود: در آیه شریفه «ن وَالْقَلَمِ وَ مَا یَسْطُرُونَ» باید دقت کرد که هر مستوری مورد قسم خداوند متعال نیست. آن مستوری‌ای مورد قسم است که بیان نجات انسان و بیان معارف الهی باشد. همچنین هر بیانی مورد قسم حضرت حق تبارک و تعالی نیست. بیانی که عدالت، معنویت و اخلاق را را در جامعه احیا کند مهم است و باید به آن پرداخته شود. اگر بیانی زمینه‌های بی‌اخلاقی را در جامعه فراهم کرد، مورد قسم نیست. همچنین بیان باید از دریچه دانش باشد.

وی درباره مسأله عدالت توضیح داد: در روزگار مدرن، حق مالکیت فکری موضوع مهمی در علم حقوق است. حق التألیف و حق الترجمه باید محفوظ باشد؛ اما فراموش نکنیم که کسی که کتاب را می‌خواند نیز حقی دارد که متأسفانه کمتر از این حق صحبت می‌شود. نباید حق کودکان، نوجوانان و همه جامعه کتابخوان کشور را زیرپا گذاشت و این حق با سخن محققانه اعمال می‌شود.

رئیس‌جمهوری با بیان این نکته که در هرجایی نمی‌شود قلم فرسایی کرد، ادامه داد: سخن باید محققانه و بر اساس مبنا باشد. آنچه رهبر معظم انقلاب درباره کرسی‌های نظریه‌پردازی و آزاداندیشی فرمودند باعث افتخار ما در دانشگاه‌هاست. مباحث علمی در دانشگاه‌ها باید روز به روز توسعه یابند، اما اگر قصد تسری دادن این مباحث به جامعه وجود دارد، باید محققانه صورت گیرد. در میان مردم باید با زبانی مردمی صحبت کرد. پیامبران نیز با زبان مردم صحبت می‌کردند. شیوه امام و رهبری هم همین‌گونه بوده است و رهبر معظم انقلاب که از جمله شخصیت‌های علمی مطرح هستند، مسائل پیچیده را به زبانی ساده بیان می‌کنند.

رئیسی گفت: مسأله عدالت در بیان همواره مورد تأکید اندیشمندان و همچنین نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران بوده و هست و امیدوارم این مسأله در چنین آیین‌ها و نشست‌هایی نیز مورد توجه و ترویج قرار بگیرد. همچنین امیدوارم کتاب‌ها و آثاری که در این محفل‌ها معرفی می‌شوند، باعث رونق کتابخوانی در کشور شوند. در این راستا، یکی از راه‌های پاس داشتن کتاب و فرهیختگان، برگزاری آیین‌هایی مثل کتاب سال است.

وی تأکید کرد: برای عدالت در بیان، باید به سراغ نگارشی رفت که دشمنان اسلام و ایران آن را نمی‌پسندند. نگارشی که در بیان حقیقت چهره دشمن باشد، همان چیزی است که به آن حساسیت نشان می‌دهد و همین نگارش در حوزه جهاد تبیین قرار می‌گیرد. همه ما در جریان هستیم که امروزه عده‌ای می‌خواهند پلشتی‌های دوره قاجار و پهلوی را تطهیر کنند و بر بسیاری از حقایقی که توسط نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران و مجاهدان ایران ایجاد شده سرپوش بگذارند. اینجا وظیفه محققان بسیار سنگین است و باید مدام بنویسند تا حقایق هم به آحاد جامعه و هم جهانیان منتقل شود.

رئیس‌جمهوری همچنین با اشاره به این نکته که هر نگارشی جهاد تلقی نمی‌شود گفت: آن نگارشی جهاد است که دشمن را جلوی خود ببیند. نگارشی جهاد است که مقابل جریانی باشد که می‌خواهد عمل مجاهدان دفاع مقدس، مجاهدت‌های مدافعان حرم و مجاهدت‌های برادر شهید سردار رشید اسلام حاج قاسم سلیمانی، مکتوم بماند. صاحبان قلم و بیان باید در بیان این مجاهدت‌ها جهاد کنند و پیشتاز این عرصه باشند.

وی در پایان اظهار کرد: روشنفکر حقیقی کسی است که بیش و پیش از همه، جامعه را ببیند و احساس خطر کند و به جامعه هشدار دهد. روشنفکران حقیقی همیشه در حال رصد جامعه هستند و در جایگاه دیده‌بانی به آحاد جامعه و هموطنانشان هشدار می‌دهند. دولت‌ها، جمعیت‌های مردمی و سازمان‌های مردم نهاد باید از جوانان فرهیخته و نویسندگانی که مضامین عالی را به جامعه منتقل می‌کنند، حمایت کرده و در راه ترویج اندیشه‌های نیک بکوشند.

بر اساس این گزارش، در ابتدای این مراسم هم حمید پارسانیا، دبیر جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در سخنانی گفت: علم، انکشاف حقیقت است و با عالم پیوند دارد و حضور علم در عرصه فرهنگ و تمدن و حفظ آن از مسیر کتاب و کتابت است. تا زمانی که علم کتابت نشود، هویت بین‌ الاذهانی پیدا نمی‌کند و فرهنگ و تمدن شکل نمی‌گیرد. عالمان، کانون تمدن هستند اما کتاب، نقش مهمی در این زمینه دارد.

او درباره جایزه کتاب سال توضیح داد: کتاب سال در سه حوزه تألیف، ترجمه و احیای متون کهن برگزار می‌شود. سال گذشته حدود ۵۲هزار و ۶۰۰اثر چاپ اول بودند که توزیع کتاب‌ها در گروه‌های مختلف متفاوت بود؛ بیشترین آن‌ها، ۱۱هزار کتاب در حوزه ادبیات و کمترین هزار کتاب در حوزه کلیات بود.

پارسانیا افزود: طبقه‌بندی کتاب‌ها برای داوری براساس طبقه‌بندی دیویی انجام شده است؛ اما باید برای طبقه‌بندی دقیق کتاب‌های علوم تلاش کنیم؛ بنابراین نهادها و مؤسساتی که در تدوین و طبقه‌بندی علوم تأثیرگذار هستند، از جمله شورای عالی انقلاب فرهنگی باید برنامه ویژه‌ای در این زمینه داشته باشند.

دبیر جایزه کتاب سال خاطر نشان کرد: از حدود ۵۲هزار کتاب چاپ ‌شده، ۱۲هزار کتاب وارد مرحله اولیه داوری شدند. ۵۹۲داور و استاد دانشگاه و بیش از ۷۷هزار نفر ساعت کتاب‌ها را بررسی کردند. در نهایت ۲۵۷اثر به مرحله دوم راه یافت که ۵۸اثر شایسته تقدیر و ۱۷اثر برگزیده شدند. در این دوره از دو شخصیت علمی نیز تجلیل می‌شود. همچنین در بخش جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ۹۷اثر به دبیرخانه رسید که ۲۲داور این کتاب‌ها را بررسی کردند و در نهایت ۵کتاب به عنوان برگزیده انتخاب شدند.

پارسانیا در پایان سخنان خود گفت: در این چند وقت متوجه شدم که جایزه‌های کتاب جمهوری اسلامی ایران تکثر دارد و باید درباره این تکثر بازاندیشی کرد.

محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در این مراسم اظهار کرد: دولت مردمی از ابتدای شکل‌گیری، علی‌رغم توجه به مطالبات اقتصادی و حل مسائل معیشتی مردم، به حوزه فرهنگی نیز توجه داشته است و از ابتدای دولت در بخش‌های فرهنگی شاهد ارتقا هستیم.

او ادامه داد: در فاصله کوتاه از زمان شکل‌گیری دولت، فعالیت‌های بسیاری در حوزه کتاب انجام شده و تلاش داریم تا سال آینده به خودکفایی در صنعت نشر برسیم.

وزیر ارشاد همچنین گفت: علی‌رغم شیوع کرونا و تعطیلی کارهای فرهنگی، سعی کردیم فعالیت‌های‌ما تعطیل نشود. در این مدت دو دوره نمایشگاه مجازی کتاب برگزار کردیم که در دوره اخیر یک میلیون و ۳۰۰هزار نسخه کتاب به ۱۲۰۰نقطه شهری و ۲۰۹۰نقطه روستایی به صورت رایگان ارسال شد؛ یعنی علاوه بر تخصیص یارانه برای خرید کتاب، در رساندن رایگان کتاب‌ها با سازمان پست همکاری کردیم. از سوی دیگر، تلاش داریم با تمهیداتی که در ستاد کرونا انجام می‌شود، نمایشگاه بزرگ کتاب تهران را در سال آینده به صورت حضوری برگزار کنیم.

برگزیدگان جایزه کتاب سال

در بخش فلسفه غرب، دو کتاب ترجمه «پرسش وجود: برگردان و شرح درآمدِ «وجود و زمان» مارتین هایدگر» و «جستاری در خصوص فاهمۀ بشری، تألیف جان لاک» به‌صورت مشترک؛ و در بخش دین، کتاب‌های «ادب‌ ف‍ِن‍ای‌ م‍ق‍رب‍ان‌: ش‍رح‌ زی‍ارت‌ ج‍ام‍عۀ‌ ک‍ب‍ی‍ره‌، تألیف عبدالله‌ ج‍وادی‌آم‍ل‍ی»، «موسوعه ‌الفقه ‌الاسلامی ‌المقارن، تألیف گروه مؤلفان، زیرنظر سیدمحمود هاشمی شاهرودی» و «موسوعه ابن‌فهد الحلی» انتخاب شدند.

در بخش علوم خالص، دو کتاب تصحیح به نام‌های «منتهی الإدراک فی تقاسیم الأفلاک، تألیف ابومحمد عبدالجبار خَرَقی» و «طبائع الحَیَوان، تألیف شرف‌الزمان ‌طاهر المروزی» به‌صورت مشترک؛ و در بخش علوم پزشکی، دو کتاب «مبانی اِرگونومی و مهندسی عوامل انسانی» و «از سلول تا سرطان» به‌صورت مشترک برگزیده شدند.

در بخش شعر کلاسیک هم دو کتاب «عید در تبعید» و «آنیماه» به‌صورت مشترک و در بخش پژوهش ادبی دو کتاب «آذربایجان و شاهنامه» و «تلفظ در شعر کهن فارسی» به‌صورت مشترک انتخاب شدند. در بخش متون قدیم «احسن ‌القصص: قصۀ حضرت یوسف(ع)» و در بخش تاریخ و جغرافیا دو کتاب «داغ دلربا» و «رضانام تا رضاخان»به‌صورت مشترک و در بخش علوم و فنون کتاب «زیست ایران» انتخاب شدند.

بنا بر همین گزارش، هیأت علمی سی‌ونهمین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، جایزه ویژه خویش را به‌پاس تلاش خستگی‌ناپذیر در شناسایی، تصحیح و تحقیق و استوارسازی میراث علمی گرانقدر مرحوم آیت‌الله العظمی حاج سیدمحمد محقق داماد (قدس‌سره)، کتاب «موسوعه التقریرات لأبحاث آیه الله المحقق الداماد» را به حضرت آیت‌الله رضا استادی (رئیس شورای سیاستگذاری و مشرف بر آثار «همایش آموزگار فقاهت») اهدا کرد.

هیأت علمی سی‌ونهمین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران همچنین جایزه ویژه خویش را به‌پاس تألیف، تصحیح و ترجمه آثار ارزشمند و کاربردی در حوزه فلسفه، ادبیات، تاریخ علم، ریاضیات و علوم انسانی، سعی بلیغ و کوشش بسیار در توسعه، ارتقا و پیشرفت فلسفه و تاریخ علم در کشور، ایجاد گفت‌وگو میان سنت علمی مسلمانان و علم در دوره معاصر، حضور فعال در عرصه‌های بین‌المللی برای معرفی تاریخ علم ایران و اسلام، راه‌اندازی پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران به‌همراه تنی چند از استادان دیگر و تربیت شاگردان برجسته و توانمند در حوزه تاریخ و فلسفه علم به دکتر حسین معصومی همدانی اهدا کرد.

گفتنی است پنج کتاب «آینه ایرانی، بازتاب امپراتوری صفوی در فرانسۀ اوایل دورۀ مدرن»، «صدویک قصه از خاورمیانه و تأثیر آن بر سنت شفاهی غرب»، «جهات کعبه: خوانش‌هایی از خانه باستانی اسلام»، «بهارستان جامی» و «شاعر و شعر ایران معاصر» به عنوان آثار برگزیده بیست‌ونهمین جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران معرفی شدند.