_ سال گذشته و امسال خشک بوده و خواهد بود و به نظر می‌رسد که چشم‌انداز خوبی برای تابستان امسال از نظر منابع آبی و پیامدهای خشکسالی و طوفان‌های ریزگرد وجود ندارد و علاوه بر مواجه بودن با ۳۵ کانون ریزگرد داخلی، چشمه‌های ریزگرد خارجی هم کشور را تحت تأثیر قرار خواهند داد.

_ علت اصلی ریزگرد در تهران، سوء مدیریت منابع آبی نه تنها در کشور، بلکه درکل منطقه و همچنین مدیریت نامتوازن و مسائلی مانند دیپلماسی آب در منطقه و همچنین خشکسالی‌های رو به فزونی و مکرر بوده است

رضا شهبازی مدیرکل دفتر بررسی مخاطرات زمین‌شناسی و زیست‌محیطی سازمان زمین‌شناسی کشور ضمن اعلام این مطالب، موضوع گردوغبار را همانند پدیده فرونشست، یک مسئله چندوجهی و مؤلفه‌ای از تخریب سرزمین دانست و گفت: این پدیده‌ها، پیامدهای فرآیندهایی بانام “تخریب سرزمینی” است، زیرا وقتی مؤلفه‌های شکل‌گیری یک سرزمین به هم می‌ریزد، ما را با شرایط جدیدی روبه‌رو می‌کند

به گزارش روابط‌عمومی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، وی ادامه داد: ذرات گردوغبار کمتر از ۷ تا ۸ میکرون و بیشتر کوچک‌تر از ۵ر۲ میکرون است، این ذرات قابلیت انتقال بالا دارند؛ از این رو هر کاری که بخواهیم در رابطه با کنترل و مهار ریزگردها اجرایی کنیم، باید به خاطر داشته باشیم که باید محیط پیرامونی خود را بشناسیم و بدانیم که کدام مناطق قابلیت گسیل ریزگرد را دارند.

مدیرکل دفتر بررسی مخاطرات زیست‌محیطی سازمان زمین‌شناسی مناطق مستعد ریزگرد را مناطقی توصیف کرد که مسطح هستند و جریان باد قابلیت جولان در این مناطق را دارند، ضمن آنکه این مناطق از رسوبات ریزدانه پوشیده شده است.

وی نامناسب بودن پوشش گیاهی را از دیگر ویژگی‌های مناطق مستعد ریزگرد عنوان کرد و ادامه داد: این مجموعه زمانی که تحت تأثیر بادهایی با سرعت بالا قرار گیرند، ذرات گردوغبار را پراکنده می‌کنند و این در شرایطی است که کشور ایران از حدود ۳۵ هزار کیلومترمربع چشمه‌های تولید گردوغبار داخلی برخوردار است و مرز این چشمه‌های ریزگرد بسته به فصل و این‌که چه میزان رطوبت جذب می‌کند، متغیر است.

شهبازی مرز چشمه‌های ریزگرد را در حال افزایش دانست و یادآور شد: دست‌کم ۱۰ برابر مساحتی که در ایران چشمه ریزگرد داریم، این چشمه ها در کشورهای اطراف ایران هم پراکنده‌شده است، به‌ گونه‌ای که ایران تحت تأثیر ریزگردهای کشورهایی مانند عراق، سوریه، اردن، عربستان و در برخی مواقع کویت قرار می‌گیرد و این همان پدیده‌ای است که در کشور از روز جمعه گذشته تجربه‌شده است.

وی با بیان این‌که چشمه‌های تولید گردوغبار از منطقه مشترک در عراق، سوریه، اردن و شمال عربستان وارد جو شده است، اضافه کرد: علاوه بر این کشورها، ایران همچنین تحت تأثیر ریزگردهای کشورهای افغانستان، ترکمنستان و حتی بخش‌هایی از روسیه وجمهوری آذربایجان هم قرار دارد.

مدیرکل دفتر بررسی مخاطرات زمین‌شناسی و زیست‌محیطی تأکید کرد: بنابراین هر اقدامی در داخل کشور اگر با هماهنگی کشورهای پیرامونی خود نباشد، تنها ۱۰ درصد در کاهش آلودگی هوای ناشی از ریزگردها اثر خواهد داشت و همچنان ۹۰ درصد اقدامات بی‌اثر می‌ماند.

وی در ادامه به بیان وضعیت کشورهای پیرامونی ایران در زمینه دسترسی به منابع آبی پرداخت و گفت: متأسفانه این کشورها به‌ویژه کشورهای غرب و شرق ایران کشورهایی هستند که به نظر می‌رسد از نظر شرایط اقتصادی و ثبات سیاسی در وضعیت مناسبی قرار ندارند و این امر همکاری با آن‌ها را مشکل می‌کند.

این مقام مسئول اضافه کرد: اکنون ۷۰ تا ۸۰ درصد از منابع آبی کشورهای عراق و سوریه وابسته به کشور ترکیه است و از سوی دیگر ترکیه پروژه‌های سدسازی بزرگی را در دستور کار خود قرار داده است.

وی به وقوع طوفان ریزگرد در تهران اشاره کرد و افزود: وقوع این طوفان‌ها در تهران کم‌نظیر نیست و در گذشته هم آن را تجربه کرده بودیم، اما این‌که تهران به این اندازه از آلودگی رسیده، پدیده بی‌نظیری است. در این پدیده، حجم آلودگی ریزگردها و غبار آن‌قدر زیاد بوده که حجم آن حتی در مسیر طولانی‌ که جریان‌های بادی طی کردند و به پایتخت رسیدند، هم کاسته نشد.

شهبازی با بیان این‌که متأسفانه در آینده هم با این نوع رخدادها مواجه خواهیم بود، از این پدیده‌ها با عنوان “پدیده حدی” یاد کرد و ادامه داد: پدیده‌های حدی مانند خشکسالی‌های شدید، آلودگی هوا و طوفان‌های ریزگرد و حتی سیلاب‌ها پدیده‌های مخرب و دائم در حال افزایش هستند و به‌عبارت‌دیگر هرسال بیشتر از سال قبل این پدیده‌ها را تجربه خواهیم کرد.

وی با بیان اینکه مشکل اصلی ما در مواجهه با این پدیده‌ها آن است که دیر به آن‌ها فکر می‌کنیم و هر زمان که کار از کار گذشته است، به فکر رفع آن می‌افتیم، ادامه داد: ما با روش‌های سنتی و تکراری نمی‌توانیم جلوی زیان‌های ناشی از تغییر اقلیم را بگیریم و گام نخست این است که در محدوده سرزمینی هم‌سو با ظرفیت‌های آن زندگی کنیم؛ به این معنی که نمی‌توانیم هرقدر خواستیم از سرزمین بهره‌برداری کنیم.

مدیرکل دفتر بررسی مخاطرات زمین‌شناسی و زیست‌محیطی سازمان زمین‌شناسی بهره‌برداری از سرزمین بر اساس میل و خواسته انسان‌ها را بهره‌کشی از طبیعت نام‌گذاری کرد و در ادامه با انتقاد از استفاده نکردن از فناوری در مواجهه با رخدادهای حدی، توضیح داد: ما در زمینه پایش و پدیده‌شناسی از فناوری استفاده کرده‌ایم، اما در آن‌جاهایی که نیاز به برنامه‌ریزی عملی و اقدام است، فناوری فراموش می‌شود.

وی عامل اصلی این تخریب سرزمینی را انسان دانست و افزود: اکوسیستم ما این توان را ندارد که خود را با سرعتی که ما به آن تحمیل کرده‌ایم، سازگار کند و ما چاره‌ای نداریم جز این‌که از فناوری استفاده کرده و برای بازسازی طبیعت اقدام کنیم.