اینترفرون‌ها گروهی از پروتئین‌های سیگنال‌دهنده دستگاه ایمنی و بخشی از نخستین خط دفاعی بدن در مقابل بیماری‌ها هستند. زمانی که سلول‌های بدنِ میزبان اینترفرون‌ها را رها می‌کند، آنها سلول‌های ایمنی را تحریک می‌کنند تا با ویروس‌ها و سرطان مقابله کنند. این مبارزه شامل جلوگیری از رشد تومور، بقا، مهاجرت و رفتارهای دیگری است که باعث بروز سرطان یا پیشروی آن می‌شوند.

تا کنون ثابت شده که درمان با اینترفرون‌ها از جمله اینترفرون آلفا، در درمان «نئوپلاسم بیش تکثیری مغز استخوان» که نوعی از سرطان خون است تأثیر مثبتی دارد. در این نوع سرطان، سلول‌های بنیادی مغز استخوان بیمار جهش پیدا می‌کنند. این بیماری می‌تواند خطر خونریزی، ترومبوز (نمایان شدن لخته در عروق سالم)، فیبروز مغز استخوان و اغلب پیشروی لوسمی حاد مغز استخوان را افزایش دهد.

با این وجود، مکانیسمی که اینترفرون‌ها با استفاده از آن نئوپلاسم بیش تکثیری مغز استخوان را درمان می‌کنند و نیز این‌که چرا برخی از بیماران واکنش مثبتی به درمان با اینترفرون آلفا نشان می‌دهند اما برخی با آن سازگاری ندارند همچنان ناشناخته هستند.

پژوهشگران «دانشگاه نورت وسترن» یک گذرگاه سیگنال‌رسان تازه که توسط اینترفرون‌ها فعال می‌شود را کشف کرده‌اند که واکنش ضد توموری اینترفرون‌ها را در بیمارانی که به نوع خاصی از سرطان خون مبتلا هستند سرکوب می‌کند.

هدف‌گیری این گذرگاه در کنار درمان با اینترفرون می‌تواند رویکرد جدیدی را برای افزایش واکنش به درمان فراهم کند و در وضعیت نهایی سلامت بیمار نقش مؤثری داشته باشد.

نحوه عملکرد سیستم ایمنی آن قدرها که تصور می‌کنیم ساده نیست. عوامل مختلفی در کنترل پاسخ ایمنی بدن دخالت دارند. پژوهشگران در مطالعه حاضر یک مدار سیگنال‌رسان منحصر به فرد را تعیین کرده و اتفاقات سلولی خاصی را شناسایی کرده‌اند که هنگام اتصال اینترفرون به گیرنده‌اش و آغاز فعالیت آن در تغییر واکنش‌های سلولی وارد عمل می‌شوند.

پژوهشگران در این مطالعه نمونه‌های خون و مغز استخوان بیمارانی را که مبتلا به دو نوع نئوپلاسم بیش تکثیری مغز استخوان بودند را مورد تحلیل قرار دادند. این دو نوع، «پلی سیتمی ورا» و «ترومبوسیتمی اساسی» بودند. این نمونه‌ها مدتی قبل و ۱۲ ماه بعد از زمانی که بیماران اینترفرون آلفا را دریافت کردند گرفته شدند.

آنها با مطالعه و بررسی این نمونه‌ها به فسفرگیری پروتئین ULK1پی بردند. این پروتئین عمل اتوفاژی یا خودخوری را انجام می‌دهد. به عبارتی دیگر، زمانی که بدن سلول‌های آسیب دیده را پاکسازی می‌کند تا سلول‌های تازه‌ای جای آنها را بگیرند اتوفاژی رخ می‌دهد. بدین ترتیب، در اتوفاژی گروهی از سلول‌ها از سلول‌های دیگر تغذیه می‌کنند. علی‌رغم این‌که این روند ممکن است مخرب به نظر برسد، باید گفت که این مکانیسم طبیعی و دفاعی سلول است.

این گذرگاه جدید، یعنی پروتئین ULK1برای واکنش ضد توموری اینترفرون ضروری است. در این پژوهش برای نخستین‌بار معلوم شد که درمان با اینترفرون در دو محل جدید موجب فسفرگیری پروتئین ULK1می‌شود. این دو نقطه در بیان ژن‌های واکنشی اینترفرون ضد تومور مورد نیاز هستند.

دو پروتئین دیگر وجود دارند که به شکلی تنگانگ و نزدیک با ULK1وارد تعامل می‌شوند؛ آنها پروتئین‌های ROCK 1 وROCK 2 هستند. وقتی گذرگاه بیماری نئوپلاسم بیش تکثیری مغز استخوان درگیر می‌شود، این دو پروتئین فعال می‌شوند و یک حلقه بازخورد منفی را تحریک می‌کنند که سرکوب‌کننده واکنش

ضد توموری اینترفرون است.

به طور معمول در بیماران مبتلا به نئوپلاسم بیش تکثیری مغز استخوان، بیان فزاینده این دو پروتئین شایع است. بنابراین، بازداشتن فعالیت آنها همراه با دخالت اینترفرون آلفا باعث عملکرد بهتر این روش درمانی می‌شود.

اگر این پروتئین‌ها با دارو هدف قرار گرفته شوند، می‌توان پتانسیل اینترفرون‌ها را در از بین بردن سلول‌های بدخیم افزایش داد. این دستاورد در مورد انواع دیگر سرطان که به اینترفرون واکنش نشان می‌دهند قابل کاربرد است.

بیش از بیست ژن و پروتئین اینترفرون در جانوران و انسان شناسایی شده‌اند که در یکی از انواع گروه‌های اینترفرون نوع یک، نوع دو و نوع سه طبقه‌بندی می‌شوند. اینترفرون‌های همه این سه گروه در مبارزه با عفونت‌های ویروسی و تنظیم دستگاه ایمنی بدن نقش مهمی ایفا می‌کنند. به طور کلی، اینترفرون‌های نوع یک و نوع دو وظیفه تنظیم و فعال سازی واکنش ایمنی بدن را بر عهده دارند.

اینترفرون گاما تنها عضو گروه اینترفرون نوع دو است. این نوع اینترفرون سیتوکینی است که برای دستگاه ایمنی ذاتی و دستگاه ایمنی تطبیقی در مقابله با عفونت‌های ویروسی و برخی عفونت‌های باکتریایی نقش حیاتی ایفا می‌کند. زمانی که این اینترفرون با اسید چربی به نام «اسید آرایشدونیک» ترکیب می‌شود نوعی مرگ سلولی را به دنبال دارد که به آن «فروپتوسیز» می‌گویند. فروپتوسیز در سلول‌های تومور اتفاق می‌افتد و در ایمنی سرطان ایفاگر نقش است.

***

درمان لوسمی مزمن میلوئیدی

با اینترفرون

اینترفرون آلفا نوعی از اینترفرون‌ها است که در بیشتر مواقع برای درمان لوسمی مزمن میلوئیدی(CML) از آن استفاده می‌شود. مدتی اینترفرون بهترین روش برای درمان این بیماری به شمار می‌رفت، اما اکنون بازدارنده‌های تیروزین کیناز درمان اصلی آن هستند و اینترفرون به ندرت به کار برده می‌شود. برای درمان این نوع لوسمی، این دارو را به زیر پوست تزریق می‌کنند. البته تزریق آن به ماهیچه و رگ نیز امکان پذیر است و سال‌های زیادی است‌که انجام می‌شود.

عوارض جانبی اینترفرون

اینترفرون عوارض جانبی قابل توجهی دارد: علائمی شبیه به آنفلوآنزا مثل درد ماهیچه، درد استخوان، تب، سردرد، خستگی، تهوع و استفراغ. بیمارانی که این دارو را مصرف می کنند در تفکر کردن و تمرکز کردن دچار مشکل می‌شوند. اینترفرون همچنین ممکن است تعداد سلول‌های خون را کاهش دهد.

مادام که دارو مصرف می‌شود عوارض جانبی ادامه دارند، اما به مرور زمان تحمل آنها آسان‌تر می شود. با اتمام دوره مصرف دارو افراد بهبود می یابند، اما برای برخی از بیماران سخت است که عواض جانبی را تحمل کنند و ممکن است از ادامه مصرف دارو منصرف شوند.

code