مدیرمسئول مجله اطلاعات حکمت و معرفت گفت: یکی از مهم‌ترین درس‌هایی که در این سال‌ها از مرحوم حجت الاسلام دعایی گرفتیم این بود که به حوزه‌های تخصصی احترام بگذاریم و در هر حوزه‌ای ورود نکنیم.
انشاءالله رحمتی درباره نقش مرحوم حجت الاسلام سیدمحمود دعایی در تأسیس و حمایت از مجله اطلاعات حکمت و معرفت به ایرنا، گفت: یکی از ویژگی‌های مهم مرحوم دعایی این بود که باوجود آگاهی و تجربه در کار مطبوعاتی، احترام خاصی به تخصص می‌گذاشت.
وی افزود: ما معمولا در بسیاری موارد با کسانی روبرو می‌شویم که مدعی دانستن همه چیز هستند، ولی مرحوم دعایی با وجود این که باتجربه بود و به مباحث فلسفی تسلط داشت، معتقد بود کار تخصصی را باید به اهلش سپرد و اگر می‌دید دوستان تحریریه نظری دارند، به آن نظر احترام می‌گذاشت و مطلقا دخالتی نمی‌کرد؛ حتی ممکن بود از نظر شخصی مخالف آن دیدگاه باشد، ولی چون به کار تخصصی احترام می‌گذاشت، طی این سال‌ها حتی یک بار هم در تصمیمی که در مجله گرفته می‌شد، مداخله نکرد یا ما را از آن کار منصرف نکرد، حتی اگر دیگران می‌خواستند، مانع شوند، مرحوم دعایی ورود پیدا می‌کرد و آن مانع را از سر راه بر می‌داشت.
رحمتی توضیح داد: در زمستان سال ۸۴ به پیشنهاد غلامرضا اعوانی استاد فلسفه، مقاله‌ای به قلم سیدحسین نصر و به زبان انگلیسی درباره سیر عرفان نظری در دوره تشیع ایران بررسی کردم که مطالب جالبی را درباره عرفان امام خمینی (ره) مطرح کرده بود. سیدحسین نصر معتقد بود حضرت امام (ره) علاوه بر این که سیاستمدار بود و دنیا او را اینگونه می‌شناخت ولی در مرحله اول، عارف بوده که عرفان امام، تداوم سنت عرفان اسلامی یا عرفان ابن عربی است.
وی افزود: وقتی مقاله را ترجمه کردم، متوجه شدم مرحوم دعایی درباره این مقاله با آقای اعوانی صحبت کرده و علاقه‌مند بود که این مقاله را منتشر کند. یک روز خانم دکتر شهین اعوانی تماس گرفت تا اگر مقاله حاضر است، بیاید آن را تحویل بگیرد ولی وقتی گفتم شخصی را بفرستد تا مقاله را دریافت کند. خانم اعوانی گفت که آقای دعایی برای گرفتن مقاله می‌آید.
سردبیر اطلاعات حکمت و معرفت گفت: من در آن زمان آقای دعایی را دورادور می‌شناختم و تصور نمی‌کردم که وی برای گرفتن مقاله بیاید ولی نیم‌ساعت بعد خودش برای گرفتن مقاله آمد و با رفتار صمیمانه و تواضع مثال‌زدنی طوری برخورد کرد که شرمنده او شدم و نسبت به رفتارش نیز شیفته شدم. وی مقاله را برای تایپ از من گرفت و فردای آن روز خودش دوباره مقاله را آورد و دفعه سوم نیز خودش برای گرفتن مقاله آمد. آقای دعایی بعد از انتشار مقاله، پیشنهاد داد تا یک مجله فلسفی در مؤسسه اطلاعات منتشر کنیم و من با توجه به سلوک و منش مرحوم دعایی و رفتار جوانمردانه‌اش، امروز پس از ۱۴سال آشنایی دیدم که در رفتار وی در طول این مدت هیچ تغییری حاصل نشد.
وی افزود: این مجله تا یک سال به عنوان ضمیمه روزنامه اطلاعات منتشر می‌شد. بعد از یک سال مرحوم دعایی مجوز نشریه مستقلی را از وزارت ارشاد گرفت که با عنوان اطلاعات حکمت و معرفت منتشر شد و تا سال‌ها این مجله به صورت ماهنامه چاپ می‌شد و در سال‌های اخیر به دلیل مشکلات مالی مطبوعات مجبور شدیم مجله را به صورت فصلنامه منتشر کنیم که تاکنون ۱۶۵شماره از این مجله با حمایت مرحوم دعایی منتشر شده است. او همواره حامی مادی و معنوی نشریه بود و افراد بسیاری به واسطه وی جذب مجله شدند، یعنی اعتبار و نام نیکوی وی میان اهل فرهنگ باعث شده بود تا افراد از هر جریانی مشتاق به همکاری با مجله شوند.
رحمتی درباره تأثیر مجله اطلاعات حکمت و معرفت میان اندیشمندان و پژوهشگران گفت: متأسفانه نشریات فلسفی، کارکرد دانشگاهی پیدا کرده‌اند، به این صورت که بسیاری از نشریات، امتیازهای دانشگاهی و علمی پژوهشی دارند و گاهی از رسالت اصلی خود غافل می‌شوند. یعنی افراد مقاله می‌نویسند تا امتیازی از دانشگاه بگیرند و به تأثیر آن بر مخاطب کاری ندارند. با وجود مقالات بسیار خوبی که در مجلات چاپ می‌شوند ولی برنامه‌ای برای رساندن آن به دست مخاطب نداریم و لذا مجلات ما به گیشه مطبوعات نمی‌رود و اگر کسی بخواهد دسترسی پیدا کند، از طریق سایت‌هایی اقدام می‌کند که در سال‌های اخیر شکل گرفته‌‌اند.
وی افزود: سرمایه‌گذاران و نهادهایی که چنین مجلاتی را این سال‌ها منتشر کردند، غالبا مسیر سیاسی خاصی را طی کرده و به دنبال اهداف نهاد و حزب خود بوده‌اند. بنابر این ممکن است آن مجله محتوای فلسفی داشته باشد ولی از یک مشی دانشگاهی برخوردار نبوده بلکه شاید جنبه رسانه‌ای آن غلبه داشته باشد و معمولا چنین حمایت‌هایی از مجله ادامه‌دار نیست و لذا مجلات فراوانی شبیه به اطلاعات حکمت و معرفت پاگرفتند ولی تداوم نیافتند.
وی افزود: شاید مهم‌ترین دلیل این بوده که حامیان و بانیان آن مجله نخواستند یا نتوانستند حمایت لازم را انجام دهند ولی نظر آقای دعایی این بود که اطلاعات حکمت و معرفت باید همیشه یک مشی کاملا علمی داشته باشد و لذا هیچوقت دخالتی در کار مجله نداشت، به این معنا که آن را در جهت یک دیدگاه قرار دهد و به همین دلیل همیشه از این مجله حمایت می‌کرد و علت تداوم این مجله همین موضوع بود. طوری‌که تمامی حمایت‌ها و سرمایه‌هایی که آقای دعایی در توان داشت، در اختیار ما می‌گذاشت و تلاش می‌کرد تا این مجله معرفی شود.
این فعال رسانه‌ای تصریح کرد: از طرف دیگر به دلیل آزادی در مباحث و انتخاب همکاران و موضوع‌ها، مطالب متنوعی منتشر شده و سعی کرده‌ایم تمامی سلیقه‌ها و خواسته‌هایی را که اهل تفکر از یک مجله فلسفی دارند، از نظر تنوع جبران کنیم. مثلا هم به مسائل سنتی مانند مباحثی در فلسفه اسلامی یا عرفان اسلامی پرداختیم و هم به موضوعاتی که برای اولین بار مطرح می‌شوند؛ از جمله فلسفه برای کودکان که ویژه‌نامه‌هایی در این زمینه منتشر شد یا فلسفه ورزش یا فلسفه فوتبال که از اهل نظر خواستیم مباحث عمیق فلسفی را مطرح کنند.
وی گفت: همچنین درباره هنر، اخلاق محیط زیست، بزرگسالی و بسیاری از موضوعات و مسائلی که مبتلا به انسان‌های امروز است، به لحاظ فکری رصد کردیم و در شماره‌های مختلف مجله یک یا چند ویژه‌نامه را به موضوع‌های خاص اختصاص دادیم و این کارها ممکن نبود مگر این که شخصیتی مانند آقای دعایی بالای سر کار بود و اگر غیر از او بود، بعید می‌دانم که می‌توانستیم اینگونه کار کنیم و ممکن بود طراحی هر یک از شماره‌ها با مشکل روبرو شود؛ زیرا بیشتر مباحث مطرح شده در مجله به گونه‌ای بود که در نگاه اول انواع و اقسام مقاومت‌ها وجود داشت ولی از آنجایی که از وسعت نظر دعایی و همچنین تساهل و تسامح وی آگاه بودیم، می‌دانستیم اگر مشکلی ایجاد شود، خود وی حامی مجله است. به هر حال در این سال‌ها بدون این که تنشی ایجاد شود توانستیم این مجله را به صورت مستمر منتشر کنیم.
پیام تسلیت مختارپور
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با صدور پیامی درگذشت سیدمحمود دعایی را تسلیت گفت.
به گزارش مهر، در پیام علیرضا مختارپور پیام آمده است:
دوستان! قیمت صحبت بشناسید که چرخ
دوستان را ز هم انداخته بسیار جدا
(هلالی جغتایی)
آنچه از مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین دعایی به‌خاطر دارم همه آن نیکی‌هایی است که اندیشمندان و متفکران و دوستان آن عزیز در پیام‌های خود برشمرده‌اند: ازجمله ارادت به امام و رهبری، اعتقاد راسخ به نظام جمهوری اسلامی، محبت، وفا، اخلاص، صداقت، تواضع، پاکدستی، ساده‌زیستی و…
با حسرت و تأسف از درگذشت آن دوست گرامی که در طول شانزده‌سال گذشته گفتگوهای دونفره و صریح و صمیمی متعددی با ایشان داشتم به برخی صفات اخلاقی دیگر آن مرحوم اشاره می‌کنم.
نخست؛ دلسوزی و پیگیری حل مشکلات و گرفتاری‌های افرادی که هیچ نسبت شخصی یا اداری یا سیاسی هم با ایشان نداشتند، امّا همین که از مشکل آنان باخبر می‌شد یا برای پیداکردن راه‌حل به او مراجعه می‌کردند، تلاش وافری به عمل می‌آورد تا راهی برای حل گرفتاری و مشکل آنان بیابد.
دیگر آن که علیرغم رنجش‌های فراوانی که از افراد و جریان‌های مختلف در طول دوران انقلاب اسلامی دیده بود، زبانش به غیبت از آنان یا بدگویی نسبت به آنان باز نمی‌شد.
دیگر آن که اگر از کسی در هر مسئولیت و در هر دوره و دولتی، صفت حسنه یا کار خیری می‌دید در انعکاس آن به دیگران حتی به کسانی که در نقطه مقابل فرد موردنظر قرار داشتند ابا نداشت. از خوبی‌ها تمجید و تعریف می‌کرد و از بدی‌ها گذشت و چشم‌پوشی.
همچون بسیاری از دوستان و همکاران و آشنایان دور و نزدیک، حقیر هم خاطرات بسیار خوبی از آن عزیز به‌خاطر دارم که در ذهن و قلبم به یادگار مانده و همواره برای آن مرحوم از خدای متعال، آمرزش و غفران الهی مسألت دارم.
پیام رئیس حوزه هنری
محمدمهدی دادمان، رئیس حوزه هنری هم با صدور پیامی درگذشت حجت الاسلام سید محمود دعایی را تسلیت گفت.
در این پیام آمده است: با تأسف و تأثر حجت الاسلام و المسلمین محمود دعایی، چهره مبارزی که همپای بسیاری از بزرگان انقلاب اسلامی در قم و نجف، یاری و همراهی امام را افتخار خود می‌دانست؛ در سالروز قیام پانزده خرداد چهره در نقاب خاک فرو بست.
شخصیت متواضعی که سابقه دیرپای او در مطبوعات،
فی نفسه او را به یکی از نمادها در این عرصه بدل کرده بود و به‌واسطه ادب، متانت، خوشرویی و منش فرهنگ‌دوستی‌اش مورد رجوع اقشار مختلف با سلایق متنوع بود.
ضمن عرض تسلیت، ضایعه درگذشت ایشان به خانواده مکرّم، اهالی محترم فرهنگ و رسانه به‌ویژه همکاران ایشان در مؤسسه اطلاعات، از درگاه ایزد متعال برای روح او رحمت و غفران الهی مسألت می‌نمایم.
اکبر عزیزی اندر احوال سازمان لیگ