گزارش‌های بین‌المللی حاکی است که وقوع جنگ اوکراین و سیل کمکهای تسلیحاتی کشورهای اروپایی و آمریکا به کییف موجب شده است صنایع تسلیحاتی آمریکا از وضع بحرانی دوره کرونا خارج شود و جانی دوباره بیابد.
به گزارش ایرنا، جنگ اوکراین موهبتی برای رونق صنایع تسلیحاتی ایالات متحده بوده است به گونه‌ای که حتی شرکتهای بزرگ ساخت سلاح در این کشور اکنون اعلام میکنند قادر به پاسخگویی به حجم انبوه سفارشات واشنگتن و پایتخت‌های اروپایی نیستند. دلایل گوناگون سیاسی و ژئوپلیتیک برای آغاز تهاجم روسیه به اوکراین برشمرده میشود. با این حال برخی حامیان تئوری توطئه به شکل بدبینانه‌ای استدالال میکنند ضعف مالی و ورشکستگی احتمالی صنایع تسلیحاتی در آمریکا یکی از دلایلی بود که «جو بایدن» رئیس جمهوری ایالات متحده را مجاب کرد تا با تحریک مسکو زمینه را برای آغاز جنگ آماده کند. وقوع این بحران موجب شد که بسیاری از کشورهای اروپایی ضمن اختصاص کمکهای تسلیحاتی به کییف، به فکر تقویت نیروهای مسلح خود بیفتند. در این چارچوب بهترین گزینه برای آنها، رجوع به صنایع و سلاح های ایالات متحده بود.جالب اینجاست صنعت تسلیحات در آمریکا از مدت‌ها قبل برای جذب سرمایه گذاری‌های گسترده تلاش می‌کرد اما تهاجم روسیه به اوکراین فرصت جدیدی داد تا روش و بهانه برای دریافت سرمایه را تغییر دهد.مدیران این صنعت استدلال میکنند برای محافظت از توانایی ایالات متحده و ناتو به منظور پاسخگویی به این جنگ و درگیری‌های احتمالی در آینده، صنایع نظامی به حمایت گسترده نیاز دارد.این ادعا در حالی مطرح میشود که طبق گزارش نهادهای بین المللی، بودجه نظامی ایالات متحده از مجموع بودجه نظامی ۱۱ ارتش بعدی در صدر فهرست جهانی بیشتر است.
جنگ اوکراین یا معدن طلا ؟
به اعتقاد برخی کارشناسان، صنعت تسلیحات آمریکا جنگ در اوکراین را به عنوان یک معدن طلا می‌بیند.به نوشته تارنمای«In These Times» صاحبان و فعالان این صنعت ادعا میکردند که شروع همه‌گیری در اوایل سال ۲۰۲۰، تعطیلی و اختلالات زنجیره تامین، آنها را در معرض خطر و زیان شدیدی قرار داده، به شکلی که امنیت ملی و آمادگی نظامی ایالات متحده را هم به خطر انداخته است .«انجمن صنایع دفاع ملی» (NDIA) اکنون تهاجم روسیه به اوکراین و افزایش هزینه نظامی کشورها و ناتو برای بازدارندگی در مقابل روسیه را عاملی برای احیای خود و افزایش چند برابری منافع می‌پندارد، ضمن آنکه گفته می شود جنگ اوکراین قادر است کل این صنعت را از بحران نجات دهد.چندی قبل گزارش سالانهNDIA در مورد میزان آمادگی صنایع دفاعی با عنوان «علائم حیاتی» منتشر شد که تصریح داشت صنعت نظامی به دلیل پیامدهای همه‌گیری
کووید-۱۹که به طور چشمگیری زندگی شهروندان آمریکایی و همچنین تجارت جهانی را مختل کرد، در وضع وخیمی قرار دارد. شرایط به اندازهای نامناسب شد که دیگر پنج شاخص از هشت علامت حیاتی این صنعت نمره قبولی دریافت نکردند. NDIA تاکید داشت که بر اساس معیارهای خود دریافته است که این صنعت به سرمایه‌گذاری و مدرن سازی برای سودآفرینی نیاز مبرم دارد.
سیل سفارش برای تسلیحات جدید
مدتی قبل پنتاگون ضمن میزبانی از مدیران هشت تولیدکننده برتر تسلیحات در آمریکا، با آنها در مورد ظرفیت این صنعت برای تامین نیازهای تسلیحاتی اوکراین در صورتی که جنگ با روسیه سال‌ها ادامه یابد، گفتگو کرد. خبرگزاری «رویترز» در ارتباط با افزایش میزان سفارش صنایع نظامی آمریکا از زمان شروع جنگ اوکراین نوشت: از آنجاکه تقاضا برای خرید تسلیحات آمریکایی پس از آغاز جنگ اوکراین افزایش یافته تردیدهایی در زمینه تامین سلاح و همچنین برنامه ریزی برای یک جنگ طولانی تر به وجود آمده است. پنتاگون معتقد است: مفیدترین سلاح‌ها، سامانه‌های کوچکتری مانند موشکهای ضد تانک جاولین و موشکهای ضدهوایی استینگر هستند که واشنگتن و متحدانش آنها را هر روزه به اوکراین ارسال میکنند. استفاده زیاد و میزان اثربخشی این تسلیحات در میدان نبرد موجب علاقه‌مندی بیشتر کشورها به تولید و ذخیره آنها شده است.کاخ سفید چندی قبل اعلام کرد فقط در یک دوره ۴هفته‌ای پس از آغاز حمله روسیه بیش از ۷ر۱میلیارد دلار کمک امنیتی شامل بیش از ۵۰۰۰جاولین و بیشتر از ۱۴۰۰استینگر به اوکراین فرستاد.به گفته وزارت دفاع آمریکا شرکت های لاکهید مارتین، بوئینگ، L۳Harris Technologies، Raytheon Technologies، BAE Systems، HII، General Dynamics وNorthrop Grumman برای دومین بار در سه ماه گذشته در چنین نشستی شرکت کردند.میزان سفارش‌ها به اندازهای بالا رفته است که وزارت دفاع آمریکا هم وارد عمل شد، به نوشته پایگاه اطلاع رسانی«Defense News» پنتاگون در تلاش است تا صنعت تسلیحاتی آمریکا را با افزایش فزاینده تقاضا برای اوکراین همسو کند.حجم افزایش تقاضا به اندازهای بالا رفته است که باوجود تلاش مقامات برای افزایش ظرفیت تولید تسلیحات در پاسخ به درگیری‌های روسیه و اوکراین، شرکت‌ها همچنان با مشکلات زنجیره تامین و نیروی کار درگیر هستند.به گفته «بیل گرین‌والت» معاون وزیر دفاع در امور سیاست‌های صنعتی در دوران دولت جرج دبلیو بوش، از نظر تجربی، صنعت دفاعی ایالات متحده به منظور آماده شدن برای پاسخگویی به نیازها بین ۱۸ماه تا ۳سال زمان نیاز دارد. وی افزود: ایالات متحده با مشکلاتی در راه اندازی خط تولید، مسائل کارگری، زنجیره تامین، مشکل منسوخ شدن برخی قطعات و ماشین ابزار، محدودیت های زمانی برای تائید تامین کنندگان جدید و رویکردهای فنی، به علاوه زمان انتظار برای صدور بودجه و قراردادها مواجه خواهد شد. طبق آخرین گزارش رسانه‌ای، از زمان آغاز تهاجم روسیه به اوکراین در ۲۴فوریه، ایالات متحده ۶ر۲میلیارد دلار کمک امنیتی به نیروهای اوکراینی ارائه کرد که بیشتر آن از انبارهای نظامی ایالات متحده تامین شد. به غیر از سامانه استینگر و جاولین تسلیحاتی، صدها هواپیمای بدون سرنشین تاکتیکی، هزارن عدد اسلحه کوچک و میلیون‌ها گلوله، تعدادی هویتزر ۱۵۵میلی متری و هزاران گلوله توپ، ده‌ها فروند هلیکوپتر نظامی و صدها نفربر و خودروی زرهی برای اوکراین درنظر گرفت.
بحران اوکراین نه فقط موجب شد ده‌ها میلیارد دلار هزینه نظامی جدید به خزانه بزرگترین پیمانکاران تسلیحاتی آمریکا سرازیر شود، بلکه این صنعت اکنون به عنوان مدافع آزادی و دموکراسی مورد تمجید قرار می‌گیرد. اندیشکده «کوئینسی» در تحلیل خود یکی از پیامدهای بحران اوکراین را که از قضا مورد پسند برخی صنایع آمریکا هم واقع شد، تولید اسلحه و اعتباردهی به این صنعت دانست.
«گرگ هیز» مدیرعامل شرکت تسلیحاتی آمریکایی ریتون، به تازگی در مصاحبه‌ای با مجله «هاروارد بیزینس ریویو» با تکرار موضوع فوق به سودآفرینی شرکتش از بحران کنونی در شرق اروپا پرداخته و می‌گوید: ما برای ساخت این سیستم‌ها و سلاح‌ها عذرخواهی نمی‌کنیم. واقعیت این است که آنها در بازدارندگی و مقابله با تهدیدی که امروز اوکراینی‌ها با آن روبرو هستند مؤثر عمل میکنند. اعتقاد دارم ما در اوکراین در حال دفاع از دموکراسی هستیم و در نهایت در طول زمان شاهد مزایای تجاری آن هم خواهیم بود.شرکت ریتون موشک ضدهوایی استینگر و شرکت لاکهید مارتین موشک ضد تانک جاولین را تولید می‌کند و واشنگتن برای ارسال سلاح به اوکراین هزاران فروند از این محصولات را سفارش داده است. پنتاگون ذخایر انبارشده خود را به اوکراین فرستاد و اکنون می‌خواهد زرادخانه خود را دوباره با محصولات جدید پر کند و همین امر سودآوری ویژهای برای شرکتهای تسلیحاتی دارد. اگرچه دولت بایدن کمک ده‌ها میلیارد دلاری را برای اوکراین تصویب کرد، اما در واقع وی با تبدیل خود به یک رئیس جمهوری جنگی به صنایع تسلیحاتی کشورش کمک کرد. مدیران دیگر شرکتهای تسلیحاتی نیز همین اعتقاد را دارند و به صورت رسمی در رسانه‌ها از اقدامات خود و سیاست کاخ سفید استقبال میکنند. «جیمز تایکلت» مدیرعامل لاکهید مارتین در شبکهCBS افزایش تنشها در جهان را به عنوان یک فرصت تجاری بلندمدت دانست که برای شرکتش قابل توجه است. وی بیان داشت: ما برای درازمدت برنامه ریزی می‌کنیم، وضع کنونی در اوکراین هم چند واقعیت مهم را برای ما برجسته کرده است. یکی این است که باید سیستم‌های بهتری را به تعداد کافی داشته باشیم، زیرا می‌دانیم تقاضا برای تسلیحات افزایش خواهد یافت، به ویژه آنکه در آینده تهدید روسیه و چین حتی پس از جنگ اوکراین نیز افزایش خواهد یافت.
مدیرعامل لاکهید، ایران و کره شمالی را هم بی‌نصیب نگذاشت و فعالیت‌های این دو کشور را هم دلیلی برای نیاز به تسلیحات بیشتر توصیف کرد، زیرا آمریکا محبور میشود به متحدان خود تسلیحات بیشتری را عرضه کند. رئیس جمهوری آمریکا به تازگی بسته کمکی جدید ۴۰میلیارد دلاری برای اوکراین را تصویب و با عجله به کنگره ارسال کرد. طبق جدول بیشتر از نیمی از این بسته کمک برای مقاصد نظامی و سوددهی به شرکتهای تسلیحاتی مانند ریتون و لاکهید مارتین طراحی شده است. در کنار این مبالغ باید موارد سفارش و فروش‌های تازه به کشورهای اروپایی و اعضای ناتو را هم اضافه کرد. این یعنی یک سود بی انتها. طبق تحلیل اندیشکده کوئینسی، این درست است که اوکراین برای دفاع از خود به سلاح نیاز دارد، اما ارسال کمک‌ها در چارچوب سیاست دیگری در واشنگتن دنبال میشود. همانطور که «لوید آستین» وزیر دفاع آمریکا به تازگی اعتراف کرد کمک‌ها به جای پایان دادن به جنگ برای تضعیف روسیه طراحی شده است. با این حال، ارسال بیش از حد و خیلی سریع سلاح، خطر تشدید درگیری و رویارویی مستقیم بین ایالات متحده و روسیه، یعنی دو کشور مجهز به سلاح هسته ای را به همراه دارد.
شرکتهای تسلیحاتی در خدمت دیکتاتورها
پیمانکاران تسلیحاتی ایالات متحده برنامه‌ریزی‌های دقیقی دارند و به خوبی می‌دانند که چگونه سلاح خود را بفروشند؛ میزان فروش آنها به شدت با تحولات سیاسی ارتباط دارد، ضمن آنکه زمان، تلاش و پول قابل توجهی را برای گسترش بازارهای بالقوه خود اختصاص می‌دهند. آنها این کار را به ویژه با لابی کردن برای کاهش محدودیت‌ها انجام می‌دهند.در بخش دیگر تحلیل کوئینسی آمده است؛ شرکتهای تسلیحاتی نه فقط کمکی به دموکراسی نمی‌کنند بلکه به عنوان یاور حکومت‌های استبدادی به زرادخانه خودکامگی تبدیل شده‌اند. یمن جایی است که ایالات متحده ده‌ها میلیارد دلار تسلیحات را به عربستان سعودی و امارات متحده عربی برای مداخله مرگبار آنها فروخت و نتایج وحشتناکی را به بار آورد. هزاران غیرنظامی در حملات هوایی پرتعداد دو کشور با استفاده از تسلیحات همین شرکتهای آمریکایی کشته شدند و میلیون‌ها نفر در آستانه قحطی به دلیل محاصره هوایی و دریایی تحت رهبری عربستان سعودی قرار گرفتند.عفو بین‌الملل و دیده‌بان حقوق بشر تاکید دارند شرکتهای آمریکایی به بمباران‌هایی کمک کردند که اهداف غیرنظامی همچون بازار، عروسی و حتی اتوبوس مدرسه را هدف می‌گرفتند. عفو بین‌الملل ۲۲سازنده تسلیحات را در بروز جنایات از سوی سعودی‌ها مقصر دانست اما هیچکدام مسئولیت خود را پذیرا نشدند. شرکت ریتون بنا به درخواست سازمان عفو بین الملل، این پاسخ را ارسال کرد که «به دلیل محدودیت‌های قانونی و مسائل مربوط به روابط با مشتری … ریتون اطلاعاتی را در مورد محصولات، مشتریان یا مسائل عملیاتی ارائه نمی‌کند». بی‌دلیل نیست که به نوشته نشریه Open Secrets که به ارتقای شفافیت دولت می‌پردازد در دو دهه گذشته، شرکتهای نظامی ۲.۵میلیارد دلار برای لابیگری هزینه کردند و ۲۸۵میلیون دلار نیز کمک تبلیغاتی به اعضای کلیدی کنگره انجام دادند. کوتاه سخن اینکه جنگ و درگیری اگر برای مردم منطقه امنیت و دموکراسی را به بار نمی‌آورد، اما برای شرکتهای تسلیحاتی آمریکایی منبع سرشاری از پول و سرمایه را به همراه دارد که با آن میتوانند برای سال‌ها جیب خود، سرمایه گذاران و حامیان سیاسی‌شان را پر کنند و بحران سازی‌های دیگری را برنامه‌ریزی نمایند.
میلیاردها دلار سود فروش تسلیحات آمریکایی به اوکراین
شرکتهای تسلیحاتی آمریکایی از اوجگیری جنگ نه فقط در اوکراین بلکه تمامی درگیری‌‌هایی که پای آمریکا وسط است، سود زیادی می‌‌برند و آمریکا از آغاز حمله روسیه به اوکراین تاکنون معادل ۴ر۳میلیارد دلار سلاح به کییف تحویل داده است. سمیرا پورآقایی در ایرنا نوشت:سود واقعی جنگ به طور خاص برای شرکتهای مذکور، نه صرفاً در قالب فروش مستقیم تسلیحات به اوکراینی ها، بلکه در افزایش قابل توجه بودجه نظامی کشورهای اروپایی، ناتو و آمریکا در سال‌‌های آتی و در عین حال، تقویت کفه چین و روسیه هراسی در واشنگتن نهفته است که همه در نهایت میتوانند قراردادهای پرسودی را برای شرکتهای صنعتی-نظامی و شرکتهای تسلیحاتی آمریکایی به همراه داشته باشند.حتی قبل از اینکه جنگ اوکراین آغاز شود، بسیاری از این شرکت ها، مباحث گسترده ای را با محوریت این مساله به راه انداخته بودند که تا چه اندازه اوجگیری تنشها در قاره اروپا میتوانند تضمین‌کننده تامین منافع اقتصادی آنها باشند.در این زمینه، «گرِگ هِیز» رئیس شرکت آمریکایی «ریتون تکنالوجیز»، یکی از بزرگترین تولیدکنندگان تجهیزات نظامی ایالات‌‌متحده آمریکا و بزرگترین تولیدکننده موشکهای هدایت‌‌شونده در جهان، تاکید داشت که چشم‌‌انداز وقوع درگیری و منازعات در شرق اروپا و دیگر مناطق جهان میتواند آورده اقتصادی بسیار خوبی برای این شرکت داشته باشد. وی همچنین در این رابطه می گوید: «ما فرصت هایی را برای فروش بین‌المللی تسلیحات تولیدی خود پیش چشم هایمان می‌‌بینیم. تنش ها در شرق اوکراین، دریای جنوبی چین، و دیگر تنش‌های مشابه، همه باعث می‌‌شوند تا بودجههای نظامی در جهان افزایش پیدا کنند. از این منظر، من کاملا انتظار دارم که حدی از مزایا و منافع این قضیه نصیب شرکت ما نیز شود.»
لاکهید تولید موشکهای جاولین را ۲ برابر می کند
آمریکا از آغاز حمله روسیه به اوکراین در ۲۴فوریه (۲۸بهمن)، تاکنون معادل ۴ر۳ میلیارد دلار سلاح از جمله موشکهای جاولین، توپخانه‌های هویتزر، سامانه‌های ضدهوایی، مهمات و جلیقه ضدگلوله به کییف تحویل داده است.«جیمز تایکلت» مدیر عامل شرکت نظامی لاکهید مارتین گفت، هدف این شرکت این است که تولید موشکهای ضدتانک جاولین را از ۲۱۰۰به ۴۰۰۰ فروند در سال افزایش دهد. او تصریح کرد که اهداف شرکتش عظیم‌تر از آن است که به موشکهای جاولین محدود شود و بیان کرد که با توجه به خطرات روسیه و چین، انتظار دارد که فارغ از جنگ اوکراین، درخواست‌ها افزایش یابد. به تازگی رئیس‌جمهوری بایدن هم از تاسیسات آلاباما که در آنجا موشک های جاولین تولید میشود بازدید از لاکهید مارتین تشکر ویژه کرد. رئیس شرکت آمریکایی «ریتون تکنالوجیز» در اواخر ماه مارس در جریان یک مصاحبه، با قدرت از منفعت طلبی شرکت تسلیحاتی تحت هدایت خود در قالب جنگ اوکراین حمایت کرد و گفت: «من هیچ عذرخواهی به دلیل حضور فعال شرکتمان در قالب جنگ اوکراین و فروش سلاح به این کشور انجام نمی‌دهم. ما آنجا هستیم تا از دموکراسی دفاع کنیم. هرگونه سلاحی که در شرایط کنونی به اوکراین ارسال میشود، از زرادخانه‌‌ها و انبارهای ما صادر میشود که این مساله خبری بسیاری خوشحال کننده است. البته که در ادامه باید تلاش زیادی کنیم تا بار دیگر انبارهای تسلیحاتی خود را مملو از سلاح کنیم و به کسب سود بیشتر در آینده نیز فکر کنیم.»
امضای فرمان کمک ۴۰ میلیارد دلاری به اوکراین توسط بایدن
رویترز گزارش داد: در ادامه حمایت‌های نظامی واشنگتن به کییف، جو بایدن فرمان کمک ۴۰میلیارد دلاری به اوکراین را امضا کرده است. این لایحه که به پیشنهاد شخص بایدن به صحن کنگره آمریکا رفت، پیشتر در مجلس نمایندگان و سنای آمریکا با ادعای کمک به اوکراین تصویب شد و برای اجرا شدن به امضای بایدن نیاز داشت.رسانه‌های آمریکایی پیشتر اعلام کرده بودند که کنگره آمریکا با به تعویق انداختن بررسی بودجههای ضروری در این کشور، در اقدامی با افزودن چندین میلیارد دیگر به بودجه ۳۳میلیاردی درخواستی بایدن برای کمک به اوکراین، تصویب سریع آن را در اولویت قرار داد. آمریکا به صراحت اعلام کرده که قصد دارد از اوکراین حمایت طولانی مدت به عمل آورد و تاکنون میلیاردها دلار کمکهای نظامی به اوکراین ارسال کرده است.
کمک ۲ر۳ میلیاردی آمریکا به اوکراین
جنگ اوکراین برای شرکت هایی مانند ریتون تکنالوجیز و لاکهید مارتین یک موهبت تمام عیار است. اول از همه شرکت ریتون می تواند به طور قابل توجهی موشک اندازهای ضدهوایی استینگر خود را به اوکراین ارسال کند و در عین حال، در کنار لاکهید مارتین میتواند موشکهای ضدتانک جاولین که پیشتر نیز از سوی آمریکا به دولت اوکراین تحویل داده شده است را در بحث صادراتی به اوکراین افزایش دهد. از سال ۲۰۱۴که «شبه جزیره کریمه» از خاک اوکراین جدا و به روسیه ملحق شده است، دولت آمریکا ۵میلیارد دلار را در قالب کمک های امنیتی به دولت اوکراین اعطا کرده که بخش زیادی از آنها به جیب شرکتهای تسلیحاتی آمریکایی رفته است. از سویی، از زمان آغاز جنگ اوکراین تاکنون نیز دولت بایدن مبلغی بالغ بر ۲ر۳ میلیارد دلار را در قالب کمکهای نظامی به دولت اوکراین اعطا کرده است که در این رابطه نیز برنده اصلی، شرکت های تسلیحاتی و مجتمع های نظامی-صنعتی آمریکایی بوده اند.
تأکید قانونگذاران آمریکایی بر نسل جدیدی از تسلیحات
یکی دیگر از منافعی که جنگ اوکراین برای شرکتهای اسلحه سازی آمریکایی به همراه داشته، این بوده است که رئیس کمیته نیروهای مسلح مجلس نمایندگان آمریکا (آدام اسمیت) و همچنین چهره‌‌هایی نظیر «مایک راجرز» که از جمله افراد تاثیرگذار در این کمیته هستند، بر شدت تلاش‌‌های خود به منظور تولید نسل‌‌های جدید موشکهای ضدهوایی استینگر افزوده‌‌اند. مساله‌‌ای که منافع مادی چشمگیری را برای آنها به ارمغان خواهد آورد. البته که در این رابطه برخی قانونگذاران آمریکایی و نمایندگان این کشور در مجالس سنا و نمایندگان تاکید دارند که آمریکا به نسل جدیدی از بمب‌‌ها، موشک ها، و پهپادها هم نیاز دارد؛ رویکردی که سود شرکتهای تسلیحاتی را دوچندان خواهد کرد.
بودجه ۲ر۷ تریلیون دلاری پنتاگون
نمایندگان شرکتهای تسلیحاتی آمریکایی پیشتر تاکید ویژهای بر آنچه چالش‌‌های ایجاد شده از سوی چین برای امنیت جهان و به ویژه آمریکا اعلام میکردند، داشته اند و سعی کرده اند تا از این طریق، پول های هنگفتی را به جیب بزنند.با این حال، جنگ اوکراین عملا آنها را وارد موقعیت مطلوبی کرده و آنها می توانند اکنون با بزرگنمایی هر چه بیشتر در مورد آنچه تهدیدات کشورهایی نظیر چین و روسیه برمی شمارند، منافع اقتصادی بیشتری را هم به سمت خود جلب کنند. بسیاری پیش‌بینی میکنند که پنتاگون در دهه آتی، بودجه به مراتب هنگفت‌تری را به خود اختصاص خواهد داد که این مساله قراردادهای پُرسودی را نصیب غول‌‌های تسلیحاتی آمریکایی می کند. در این زمینه تخمین زده میشود که پنتاگون در آینده، دست‌کم ۷.۲تریلیون دلار بودجه را برای هزینه در مسائل نظامی در نظر گیرد. رقمی که حتی به زعم عده‌‌ای در آمریکا چندان زیاد نیست و میتواند بیشتر از اینها هم باشد.
اکبر عزیزی اقدامی دیر، اما باارزش