به نظر می رسد در بدنه دولت کنونی عراق آشفتگی هایی وجود دارد و برخی سیاستمداران و مسئولان عراقی در تشخیص ریشه اصلی بحران ها دچار سردرگمی شده اند و تلاش می کنند با مقصرنمایی خیالی عدم کفایت سیاسی برخی مسئولان بغداد را به خارج از مرزها نسبت دهند. در همین رابطه،اظهارات اخیر فؤاد حسین، وزیر امور خارجه عراق در گفتگو با شبکه تلویزیونی «الغد» مصر درباره ایران را نباید به اراده ملت و نظام سیاسی و حاکمیت در عراق مربوط دانست. برسام محمدی ، کارشناس مسائل منطقه در یادداشتی برای وب سایت شورای راهبردی روابط خارجی نوشت:آنچه بر طبق دادههای واقعی از درون جامعه عراق قابل ارزیابی به نظر می رسد، این است که فضای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی این کشور در خصوص جمهوری اسلامی ایران، بهرغم اختلافنظرها و سلیقههای متفاوتی که بعضاً وجود دارد، فضایی «مساعد، مطلوب و قدردان» محسوب می شود. وزیر امور خارجه عراق در گفتگوی خود با این شبکه مصری ادعا کرده است: «به صراحت میگوییم با کشورهای همسایه گفتوگو میکنیم اما دخالت آنها در امور داخلی کشورمان را نمیپذیریم. رابطه ما با ایران، رابطه دو کشور همسایه است، اما تصمیم عراق باید در بغداد گرفته شود نه در پایتخت دیگری».در خصوص اظهارات فؤاد حسین، نکات قابل ذکری وجود دارد :نکته اول: عبارات کنایهآمیز وزیر امور خارجه عراق که به صورت تلویحی ایران را متهم به دخالت در امور عراق میکند، درحالی مطرح میشود که جمهوری اسلامی ایران هرگز چنین اجازهای به خود نداده و نمیدهد که در امور داخلی عراق و سایر کشورهای همسایه دخالت کند. براساس اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، منافع ملی و منطقهای کشور از طریق دخالت در امور داخلی دیگران تأمین و تضمین نخواهد شد.نکته دوم: تعامل جمهوری اسلامی ایران با همسایگان که عراق یکی از مهمترین آنها به شمار میرود، از یک «مبنای منطقی» برخوردار بوده است و مبتنی بر اصول مشخصی چون حسن همجواری، همزیستی مسالمتآمیز، تهدیدزدایی در ابعاد نرم و سخت، تنشزدایی، همگرایی با دولتهای مربوطه، کمک به حل و فصل بحرانها، تنشها و چالشهای داخلی این کشورها و تلاش برای دفع تهدیدات امنیتی همسایگان می شود که درنهایت اهداف و منافع دو طرف را تأمین میکند.نکته سوم: عراق از کشورهای مهمی است که از نظر برخورداری از اشتراکات تاریخی، تمدنی، دینی، فرهنگی، اجتماعی، سرنوشت و منافع مشترک ژئوپلیتیکی و همچنین آسیبپذیریها و دغدغههای مشترک بهویژه در حوزه مسائل امنیتی، جایگاه ویژهای در بین همسایگان دارد. این موضوع سبب شده است تا جمهوری اسلامی ایران همواره نگاه ویژهای به این کشور مهم همسایه داشته باشد و ژئوپلیتیک، تمامیت ارضی، ساختار سیاسی، تحولات داخلی و کنشگری آن در سطح منطقه و بینالملل را برای خود مهم قلمداد کند.با توجه به اینکه تحولات عراق، امنیت و منافع ملی و همچنین جغرافیای ژئوپلیتیکی و سیاسی ایران را به صورت مستقیم تحت تأثیر قرار میدهد، جمهوری اسلامی ایران نمیتواند در قبال تحولات این کشور «بیاعتنا» و «بیتفاوت» باشد. ایران هر تهدیدی از داخل و خارج از عراق علیه عراق را تهدیدی برای خود تلقی میکند و در نقطه مقابل، ایجاد فضای صلح و ثبات و امنیت در این کشور را نیز در جهت امنیت و منافع ملی خود میداند.نکته چهارم: جمهوری اسلامی ایران تنها کشور در سطح منطقه و جهان است که در تمامی بحرانهای داخلی عراق در ۲۰ سال اخیر اعم از دوران اشغال، دوران گذار سیاسی و بویژه در سالهای گذشته که این کشور با بزرگترین تهدید تمامیت ارضی خود از سوی داعش و سایر گروههای تروریستی – تکفیری مواجه شد، «صادقانه» در کنار دولت و ملت عراق ایستاد و با هماهنگی بغداد، حمایتهای قابل توجه سیاسی، اقتصادی، مستشاری، میدانی و… از عراق کرد. این حمایتها نقش تعیینکنندهای در ثبات و امنیت مطلوبی که امروز در این کشور حاکم شده، داشته است. ترور شهید سلیمانی در عراق، سند گویایی از «تلاشهای عمیق» ایران در عالیترین سطح، برای حلوفصل مشکلات و معضلات درون عراق از یک سو و برملا کردن نقشههای خطرناک آمریکا و متحدان منطقهایاش برای ایجاد جنگ و آشوب و تفرقه میان احزاب و جریانهای مختلف داخلی عراق، از سوی دیگر بوده است .نکته پنجم: عملکرد جمهوری اسلامی ایران در عراق که دارای ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، نظامی، فرهنگی، امنیتی، اجتماعی و… است، ناشی از «ضرورتهای همسایگی و نیازهای ژئوپلیتیکی» بوده و هرگز به معنای دخالت در امور عراق نیست. البته فرصتها و منافع متأثر از اقدامات ایران نیز در وهله نخست متوجه خود عراق شده است که تسهیل روند دولت – ملتسازی، عبور از بحرانهای پیچیده امنیتی، سیاسی، اقتصادی و…، جلوگیری از تجزیه عراق و خنثیسازی بخش بزرگی از توطئههای آمریکایی – صهیونیستی در این کشور در صدر منافع مذکور است .
عراق یک کشور در حال گذار محسوب میشود و جمهوری اسلامی ایران نیز بنا به سرنوشت مشترک و ماهیت روابط با عراق که فراتر از همسایگی و متأثر از اشتراکات عمیق تاریخی، دینی، فرهنگی و… دو کشور است، بدون توجه به هرگونه فرافکنی، ماجراجویی و جوسازیهای روانی که اساساً منشأ و دستورالعملهای خارجی دارند، همچنان و در شرایط سخت و دشوار در کنار عراق خواهد بود.مسئولان عراقی ضمن هوشیاری در برابر «القائات» برخی بازیگران منطقهای و قدرتهای جهانی از جمله آمریکا باید توجه کنند که در مقطع کنونی هیچ چیز فراتر از منافع ملت عراق و تحقق امنیت و ثبات سیاسی در این کشور نیست. لذا انتظار این است که از طرح مطالبی که فاقد ارزش سیاسی بوده و جز فرافکنی و حاشیهپردازی که میتواند «مستمسکی» برای دولتها و نیروهای متخاصم خارجی برای برهم زدن روابط بین دو کشور باشد، پرهیز شود.همچنین جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک کشور دوست و همسایه انتظار دارد، مسئولان عراقی اجازه ندهند این کشور که در مرکز توجه بازیگران مخرب منطقهای و بینالمللی برای بهرهبرداریهای سیاسی، امنیتی و نظامی از این کشور به هر قیمتی قرار دارد، به محلی برای تهدید امنیت ملی ایران تبدیل شود.