افسانه سرایی و شایعه پراکنی درباره برخی از جانوران به ویژه آنهایی که به ظاهر ترسناک و گاهی برای انسان ترسناک هستند، همیشه وجود داشته و دارد. اندازه و بزرگی یکی از ثابت های همیشگی در این شایعه پراکنی ها محسوب می شود، چرا که جذاب بودن شایعه و انتشار سریع و باور آسان آن بیش از هر چیز به بزرگی آن بستگی دارد.
به طور مسلم یک مار کوچک ولی با سمی مهلک مانند «مار جعفری» شاید برای افراد عادی به اندازه یک مار بی آزار ۲ متری آن چنان ترسناک و خطرناک به نظر نرسد. همین بی خطر جلوه دادن یک مار کوچک گاهی به دلیل نداشتن آشنایی می‌تواند باعث شود که فردی آن را با دست بگیرد یا آزار دهد و پس از ماجراهای غم‌انگیزی که رخ دهد، سرانجام همگان تقصیر را بر گردن مارها بگذارند و آنها را متهم به دشمن انسان بودن کنند و نابودی مارها را جایز بدانند، اما اگر ماری بی آزار باشد، ولی اگر مثلاً یک و نیم متر طول داشته باشد باید با تمامی سرعت و قدرت پا به فرار گذاشت.سپس با توجه به جمله «یک کلاغ چهل کلاغ» طول مار را در عدد بزرگنمایی همیشگی مانند ۱۰ ضرب کرد و به آشنا و فامیل گفت که ماری با طول ۱۵‌متر دیده شد. حال بگذریم از این که گاهی آتش هم از دهان آن بیرون می آید و سرعتی برابر سرعت یوزپلنگ دارد.
از همه جالب تر این است که این مار۱۰ یا ۱۵ متری از یک شایعه محلی تبدیل به یک شایعه سراسری در یک کشور می شود و گاهی آن را در موقعی از سال هم می بینند که تمامی انواع مارهای دیگر در خواب زمستانی به سر می برند. برای بیشتر مردمی که آشنایی با حیات وحش به ویژه خزندگان ندارند، شایعه دیدن این مارها با چنین اندازه هایی و در روزها و فصل های سرد سال عجیب و مشکوک نیست. در ایران هیچ ماری به طول ۱۰ متر نمی رسد و بزرگ ترین مار ایران به ندرت تا ۲ متر و نیم می رسد. بزرگ‌ترین مار دنیا گونه‌ای آناکوندا است که در امتداد رودخانه آمازون یافت می شود و تا ۹ متر طول و ۲۰۰ کیلوگرم وزن دارد. این آناکوندا هم بسیار به ندرت طول تا ۱۰‌متر می رسد.برخی از شایعات فقط ناشی از هیجانات و احساسات یک یا چند شخص نیست بلکه اهدافی نیز به دنبال دارد. در اینجا از عبارات «شاید» و «مثلاً» استفاده می‌کنیم که منطقه ای یا محدوده‌ای باستانی از تجاوز و آسیب حفاری های غیرمجاز افراد فرصت طلب در امان نیست و این افراد سودجو هم به هیچ صراطی هم مستقیم نیستند و فقط باید آنها را چون کودکان از یک هیولا ترساند. البته این گونه شایعات دلیل دیگری هم برای این قبیل مناطق دارد و آن جذب سریع گردشگر است.
*مرتضی جوهری
عکس از:Daniel Ortega

code