محک
سیاست خارجی متوازن
ابوالقاسم قاسم زاده
سیاست خارجی متوازن از شعارهای اصلی همه یا اغلب دولت‌ها در جهان است، اما این راهبرد در دایره و شعاع سیاست‌های منطقه‌ای برای هر دولتی متفاوت است. می‌توان نوشت ضعف یا توان دولت‌ها، همچنین شرایط امنیتی و سیاسی در مناطق جهان، دایره و کنش‌های متفاوت از اجرای دیپلماسی متوازن را موجب می‌شود. در شعاع سیاست‌های بین‌المللی نیز این ویژگی با ارزیابی نسبت‌های تعادل یا عدم تعادل از چگونگی امنیت یا روابط اقتصادی و سیاسی در تبیین و اجرای سیاست خارجی متوازن همواره مورد نظر است.

تحلیلگران سیاسی در غرب(اروپا و آمریکا) و در شرق (روسیه و چین) بر این ارزیابی تأکید دارند که با جنگ اوکراین که اکنون به جنگی طولانی مدت مبدل شده است، در عمل توازن تعیین کننده در صحنه بین‌ المللی و کارآمدی آنها در بالاترین نهاد آن(سازمان ملل) و شورای امنیت این سازمان به هم خورده است. لاجرم شعاع به هم ریختگی در معادلات سیاسی ـ امنیتی در برقراری توازن چه در سطوح بین‌المللی یا مناطق در جهان از پیامدهای طولانی شدن جنگ در اوکراین است.

در خاورمیانه، سال‌های سال است که رژیم صهیونیستی با تحمیل جنگ و ضمیمه کردن خاک اعراب به ویژه فلسطینیان به خود، در عمل مسیر برقراری سیاست خارجی متوازن در منطقه را به هم ریخته است. در چنین شرایط زمانی که آن را «جهان نامتوازن» تعریف می‌کنند، از یکسو سازمان نظامی ناتو برای خود حد و مرز مشخص و معین نمی‌بیند و با گسترش چتر فراگیر نظامی آمریکا، در حالی که به کناره‌های مرزهای روسیه رسیده است، همزمان «تایوان» بحرانی برای چین شده است.

از سوی دیگر بحران انرژی برای سراسر اروپا و حتی آمریکا مسیر به هم ریختگی برای هرگونه برقراری سیاست متوازن در روابط خارجی را رقم زده است؛ تا آنجا که نویسندگان و شخصیت‌های سیاسی مشهور در اروپا و آمریکا هشدار خطر «جنگ جهانی» آن هم این بار از نوع «اتمی» را می‌دهند.

در چنین ترسیمی از سیمای روابط دو و چند جانبه دولت‌ها در جهان، مجریان سیاست خارجی ما، از برقراری «سیاست متوازن» یاد می‌کنند که در شرایط کنونی منطقه خاورمیانه همه دولت‌های مستقر در آن نیازمند برقراری و اجرای این سیاست آن هستند. در منطقه ما رژیم صهیونیستی برای تثبیت هژمونی خود بر سراسر منطقه مدام شعار جنگ می‌دهد.

امیر عبداللهیان، وزیر خارجه در تازه‌ترین اظهارنظر سیاسی اعلام کرد: «نگاه به شرق و غرب در چهارچوب سیاست متوازن از سوی جمهوری اسلامی ایران دنبال می‌شود.» وی در برنامه تلویزیونی «صف اول» با بیان اینکه سیاست خارجی دولت سیزدهم، متوازن با دیپلماسی پویا و تعامل هوشمند است، گفت: «دولت جدید یکی از اولویت‌های اساسی خود را همکاری و تعامل هرچه بیشتر با همسایگان قرار داده است و دیگر اولویت ما تمرکز بر همکاری با آسیا به عنوان پدیده نوظهور قرن جاری و ظرفیت‌های فراوان این قاره است.

وی با بیان اینکه سعی کردیم بخش‌های خاموش دیپلماسی همسایگی را فعال کنیم، تأکید کرد: در حوزه همسایگان شمالی، برخی کشورها مثل ترکمنستان، آذربایجان و قزاقستان ظرفیت‌های بسیار مهمی در حوزه دوجانبه و همکاری‌های استانی دارند.

امیر عبداللهیان با اشاره به اینکه با اقدامات انجام شده توانستیم حجم تبادل تجاری با عراق را به ۱۶ میلیارددلار افزایش دهیم، گفت: در همکاری با ترکمنستان، برخی تعاملات به دلیل تحریم‌ها با مشکلات فنی و مالی روبرو شده بود که به خوبی از آن عبور و نسبت به ادامه سوآپ گاز از این کشور اقدام کردیم.

وزیر امور خارجه همچنین پیرامون مذاکرات ایران با عربستان، گفت: بعد از سال ۹۵ عربستان تصمیم به قطع رابطه دیپلماتیک با ایران گرفت و برخی کشورهای حوزه خلیج فارس در همراهی با این کشور سطح مناسبات دیپلماتیک را از سفیر به کاردار کاهش دادند، اما با تلاش‌های دولت سیزدهم، پنج دور مذاکره با عربستان، در سطح امنیتی برگزار شد.

اخیراً هم پیامی از وزیر خارجه عراق دریافت کردیم که طرف سعودی آمادگی دارد گفتگوها از فاز امنیتی وارد فاز سیاسی شود و ما هم اعلام آمادگی کردیم که گفتگوها در سطح سیاسی ادامه یابد و منتج به بازگشت روابط دیپلماتیک به شکل قبل شود.»

در راستای اجرای سیاست خارجی متوازن از سوی دولت کنونی در جمهوری اسلامی است که خبر ملاقات وزرای خارجه ایران و عربستان سعودی در عراق علنی شده است و به زودی این دیدار در بغداد انجام خواهد گرفت.

وزیر خارجه ما در این مصاحبه گفت: «در سیاست خارجی دولت، نگاه به شرق و غرب در چارچوب سیاست متوازن دنبال می‌شود، کار با همه بخش‌های جهان مورد توجه جدی است منافع خود را به موضوعات و حوزه‌هایی که بیشترین دستاورد را برای کشور داشته باشد گره می‌زنیم؛ ما منافع خود را به غرب و شرق گره نمی‌زنیم.»

رئیس دستگاه دیپلماسی با اشاره به اینکه ما عضو اتحادیه اوراسیا هستیم و هفت هزار قلم کالا در حوزه اوراسیا از معافیت‌های گمرکی برخوردار است که بخشی از آن به زودی فعال می‌شود، اظهار نظرکرد: امیدواریم در جلسه شهریورماه وارد مراحل اجرایی و عملی استفاده از منافع عضویت در شانگهای شویم.

در شرایطی که رژیم صهیونیستی با برخورداری از گفتمان صهیونیستی در شبکه‌های قدرتمند رسانه‌ای در جهان، به ویژه در غرب و همچنین در منطقه مدام ایران و جمهوری اسلامی را اصلی‌ترین تهدید و خطر برای صلح و امنیت معرفی می‌کند، اجرای سیاست خارجی متوازن نه تنها این رژیم را به انزوا می‌کشاند که «رسوا» خواهد کرد. طراحی و اجرای مطلوب سیاست خارجی متوازن به لحاظ اقتصادی در روابط دو و چند جانبه آن با کشورها در سطح منطقه‌ای یا بین‌المللی، مسیر ثبات امنیتی ـ سیاسی ایران را هموار خواهد کرد.

نسخه مناسب چاپ