مراسم تکریم از منزلت مدیران مسئول فقید روزنامه‌های اطلاعات، اسرار، عصر اقتصاد، پرسپولیس و آرمان ملی، به همت کمیته ارتباطات انجمن مدیران روزنامه‌های غیردولتی، دیروز برگزار شد. در این مراسم برخی مدیران مسئول روزنامه‌های در حال انتشار کشور، ضمن گفتگو درباره مسائل صنف روزنامه‌نگاران برخی خصلت‌های نیکوی مدیران مسئول فقید را یادآوری کردند.
سید عباس صالحی، مدیر مسئول روزنامه اطلاعات نیز ضمن برشمردن نکاتی که سبب کاهش مخاطبان روزنامه‌ها شدند، تصریح کرد: جامعه دانشگاهی کشور، مخاطب بالقوه روزنامه‌هاست و باید به مخاطب بالفعل و پویا تبدیل شود.
به گزارش خبرنگار اطلاعات، در این مراسم مصطفی کواکبیان مدیرمسئول روزنامه مردمسالاری و نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی، یاد و خاطره ۶ نفر از مدیران مسئولی که طی ۳ سال گذشته به دیار باقی شتافتند را گرامی داشت.
در ادامه، دکتر علیرضا بختیاری مدیرمسئول روزنامه دنیای اقتصاد و رئیس انجمن مدیران روزنامه‌های غیردولتی طی سخنانی اظهار کرد: از مدت‌ها قبل دنبال برگزاری این مراسم بودیم و امسال به مناسبت روز خبرنگار، آن را برگزار کردیم. وی افزود: انجمن مدیران مسئول روزنامه‌های غیردولتی، همه روزنامه‌های مؤثر کشور را با مرکزیت تهران شامل می‌شود. کار این انجمن، صنفی است و وارد حوزه سیاست نمی‌شود. این انجمن محلی برای حل مسائل صنفی اعضا است و با بخش‌های سیاستگذاری ارتباط برقرار می‌کند. ویژگی این انجمن،‌ غیردولتی بودن آن است.
در ادامه، دکتر سیدعباس صالحی مدیرمسئول روزنامه اطلاعات ضمن گرامیداشت یادبود مسئولان فقید و تسلیت به خانواده‌های آنها اظهار کرد:
مرحوم دعایی مکارم زیادی داشت، از جمله او تقریباً در همه محافل حاضر بود و دیگر اینکه تقریباً هیچ‌جا صحبت نمی‌کرد. من می‌خواستم از دومین ویژگی او حفاظت کنم و جایی صحبت نکنم و خصلت کریمه او را که بیشتر مستمع بود تا متکلم حفظ کنم. وی ادامه داد: تک‌تک عزیزانی که امروز در محضر حضرت حق هستند، خاطرات فراوانی با ما داشتند. میانگین سنی این عزیزان، غیر از آقای دعایی بین ۴۰ تا ۶۰ است و این نشان می‌دهد کار رسانه‌ای، پراسترس و پرمخاطره است. عرصه مطبوعات، عرصه حرکت روی میدان مین است، مثل حرکت در شب تار و در جاده ی لغزنده، احساس من این است که اگر آقای دعایی کار رسانه‌ای نمی‌کرد، بیشتر زنده می‌ماند.
صالحی یادآور شد: درباره آقای دعایی بیشتر صحبت می‌کنم. او یک مقطع قبل از انقلاب مسئول رادیوی نهضت روحانیت مبارز ایران بود و شخصاً آن را اجرا می‌کرد. این رادیو یک رسانه تک‌نفره بود. دفتر اول این برنامه‌ها هنوز با دستخط خود مرحوم دعایی موجود است. او شب‌ها در نجف می‌نوشت. بعد از نماز صبح به بغداد می‌رفت، برنامه را اجرا می‌کرد و بعد به نجف برمی‌گشت. ۷ سال هر روز این کار را انجام داد ضمن اینکه برنامه‌های دیگری هم به عنوان یک روحانی در نجف داشت. او بعد از انقلاب هم از اردیبهشت ۵۹ تا خرداد امسال، تقریبا نیم‌قرن کار رسانه‌ای کرد و در تاریخ رسانه ایران، کمتر کسی شبیه او به‌طور مستمر کار رسانه‌ای کرده است. از این منظر، آقای دعایی را می‌توان به عنوان یک شخصیت رسانه‌ای مورد کاوش قرار داد.
مدیرمسئول روزنامه اطلاعات تصریح کرد: سبک و مشی رسانه‌ای آقای دعایی نکاتی دارد که در فضای روزنامه و نشریات اطلاعات تجلی پیدا کرده است. یک نکته این است که آقای دعایی برای رسانه‌ها ارزش قائل بود و این ارزشگذاری مصادیق گوناگونی در زندگی او داشت. بعد از انقلاب در مجموعه های متعدد دفتر تاریخ ایران انگار از آغاز شروع شد و در خیلی جاها این اتفاق افتاد و دفتر قبلی را کنار گذاشتند و خود را آغازگر تاریخ جدید برشمردند. وقتی آقای دعایی اطلاعات را تحویل گرفت، احساس نکرد که چون انقلاب شد، باید اطلاعات قبل انقلاب را در آرشیو بگذاریم و اطلاعات جدیدی را شروع کنیم. او اطلاعات بعد از انقلاب را استمرار اطلاعات قبل از آن قرار داد. او مسعودی‌ها را به زباله‌دان تاریخ نینداخت. او کسانی که با اطلاعات قدیم کار می‌کردند را به اسم عناصر کذا و کذا حذف نکرد. به نظر من ریشه این عمل او، حرمت رسانه و قلم است. قلم، خارج از ظرفیت‌های زمانی و موقعیت‌های تاریخی، حرمت دارد و آقای دعایی حرمت آن را پاس می‌داشت.
وی ادامه داد: دعایی وقتی مسئول اطلاعات شد، آقای خاتمی هم مسئول کیهان شد. در مقطع کوتاهی آقای خاتمی در ایران نبود و آقای دعایی مسئولیت هر دو روزنامه را برعهده گرفت. در خاطره‌ای گفته‌اند فردی که تیراژ روزنامه‌ها را می‌آورد خدمت آقای دعایی، وقتی برگه مقدار تیراژ روزنامه کیهان را به او داد، ایشان بدون اینکه به کاغذ نگاه کند، چون می‌دانست دو روزنامه با هم رقیب هستند، کاغذ را داخل پاکت گذاشت و به او پس داد و گفت این امانتی است دست شما تا خود آقای خاتمی بیاید.
صالحی تصریح کرد: حوزه دیگر قابل توجه در شخصیت رسانه‌ای دعایی، توجه او به حوزه ایرانیت در کنار اسلامیت است. او یک روحانی دارای تبار بود اما به ایرانیت توجه زیادی داشت و این در فضای روزنامه اطلاعات نمایان بود. او به اسلامی ندوشن، باستانی‌ پاریزی و بزرگانی از این دست خیلی احترام می‌گذاشت و این درسی است از او که به ما می‌آموزد باید به ایران توجه کنیم. دعایی به تاریخ و فرهنگ و دیرینه‌شناسی ایران توجه داشت و به شخصیت‌های ایران‌دوست، نزدیک می‌شد. این خیلی مهم بود که کسی به عنوان نماینده امام، مسأله ایران برایش اهمیت داشت. این بعد دیگری از شخصیت رسانه‌ای دعایی بود که در آن ایران جایگاه مهمی داشت.
مدیر مسئول روزنامه اطلاعات گفت: دعایی اهل مدارا در حوزه فرهنگ، غیرمتعصب و فراجناحی در حوزه سیاست بود. او در حوزه فرهنگ برای مجموعه‌های وسیعی از اهل قلم مجال‌آفرینی کرد و در حوزه سیاست هم با تعصب رفتار نکرد و این در رسانه او متجلی بود. این برای رسانه‌های ما آموزنده است؛ زیرا برخی مدارا در عرصه فرهنگی دارند ولی در عرصه سیاست متعصب هستند یا برخی در سیاست متعصب نیستند ولی در فرهنگ هم مدارا ندارند. این ترکیب مدارا در عرصه فرهنگ و غیر متعصب در عرصه سیاست،‌ یک شخصیت رسانه‌ای ویژه برای دعایی ایجاد کرده بود که در نشریات اطلاعات هم خودش را نشان می‌داد.
صالحی تأکید کرد: می‌خواهم اقتراحی داشته باشم. سؤالی برای من در عرصه مخاطبان مطبوعات وجود دارد. می‌دانیم که رسانه بدون مخاطب، معنا و مفهوم ندارد. می‌خواهم بپرسم در این چهل سال که تحصیلکردگان ما افزایش پیدا کرده‌اند و جمعیت تحصیل کرده دانشگاهی از سال ۵۵ تا ۹۵ ، ۱۸ برابر شدند، چرا آمار خوانندگان روزنامه‌ها و مطبوعات ما، هیچ تناسبی با میزان فارغ‌التحصیلان ندارند؟ چرا در سال ۵۸ و ۵۹ روزنامه‌های اطلاعات و کیهان انتشار یک میلیونی داشتند ولی الان این شرایط را داریم؟ چرا دانشجویان ما زیاد شده‌اند اما حتی درصد کمی از آنها هم مخاطبان روزنامه‌های ما نیستند؟
وی در پاسخ توضیح داد: به نظر من این موضوع چند عامل دارد. یکسری عوامل درونی که به خود مطبوعات برمی‌گردد و یکسری عوامل بیرونی. چند مسأله اجتماعی مهم هم در این ماجرا دخیلند. یکی اینکه وقتی سیاست‌زدایی دانشگاه‌ها اتفاق افتاد که عوامل مختلف داشت، دغدغه‌های کنجکاوانه در عرصه سیاست کم شد. یکی از نظرسنجی‌ها در رابطه با آگاهی سیاسی مردم در سال ۸۴ نشان می‌داد که فاصله بین آگاهی سیاسی کسانی که بی‌سواد بودند و کسانی که مدرک کارشناسی داشتند، ۸ر۵۵ بود؛ یعنی کسانی که کارشناسی داشتند، آگاه‌تر بودند اما این فاصله در سال ۹۵ به ۳۵ رسید. وقتی دانشگاه را از مجال‌های سیاسی معمول دور می‌کنیم، فارغ‌التحصیل دانشگاه تعلقات کنجکاوانه ندارد. ما گرچه فارغ‌التحصیل زیادتری داریم اما فضایی که در دانشگاه‌ها پدید آمد، تعلقات سیاسی دانشجویان را کم کرد.
عامل دوم، افول گروه‌های مرجع است. نظرسنجی‌های پژوهشگاه ارشاد نشان می‌دهد که در این سال‌ها، مرجعیت‌زدایی از گروه‌های مرجع (استادان دانشگاه، روحانیون، مراجع تقلید، هنرمندان، ورزشکاران و…) بر علایق مردم اثر گذاشته و جذابیت روزنامه را برای مردم کمتر کرده است. در مقاطعی عکس یک روشنفکر و یا گروه های مرجع دیگر برای یک روزنامه جذابیت ایجاد می‌کرد ولی امروز مرجعیت‌زدایی از این گروه‌ها، از جذابیت روزنامه‌ها کاسته است. صالحی افزود: عامل دیگر این است که گروه‌های شاخص اجتماعی با گروه‌های مطبوعاتی ما فاصله قابل توجهی پیدا کرده‌اند. نظرسنجی پژوهشگاه نشان داد که مثلاً استادان دانشگاه ۲ر۱ جزو چهره‌های شاخص بودند، حوزویان ۴ر۲ بودند اما در گروه بازیگران و خوانندگان و… وضع فرق داشت.
از طرف دیگر، افراد شاخص در پیگیری‌های اجتماعی، در فضایی حرکت می‌کنند که مطبوعات ما در آن فضا نیستند.
در زمینه مصرف کالای فرهنگی پژوهش‌ها نشان دادند که ۵ر۴۳ درصد دانشگاهیان روزنامه و مجله می‌خوانند و بیش از نیمی از آنها، کمتر از یک ساعت را در هفته صرف روزنامه‌خوانی و مجله‌خوانی می‌کنند. با این آمار، پرسش مهم این است که چطور می‌توان این مخاطب بالقوه را بالفعل کرد تا جامعه ده میلیونی دانشگاهی کشور، مخاطب بالفعل روزنامه‌ها شود؟
در ادامه حسین دعایی، فرزند مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین دعایی مدیر مسئول روزنامه اطلاعات، همسر مرحوم حسین عبداللهی مدیر مسئول روزنامه آرمان ملی، دکتر موسوی وکیل مرحوم محمدرضا راه‌چمنی مدیرمسئول روزنامه اسرار و خانواده مرحوم حسین احمدی، مدیرمسئول روزنامه هنرمند از برگزارکنندگان این مراسم تشکر کردند.
سعید تقی‌پور، مدیر مسئول سابق روزنامه جهان اقتصاد گفت: ما در این ۳۰ سال که از انتشار روزنامه می‌گذرد، همیشه رفتار درست در بحران را از آقای دعایی یاد می‌گرفتیم. او با این که کم‌حرف بود اما در مقاطع حساس صحبت می‌کرد. سناتور مسعودی هم همینطور بود. من فکر می‌کنم با بودن دکتر صالحی، مؤسسه اطلاعات رستگار است و با نبودن آقای دعایی، ما هنوز یک خلأ داریم. از او خیلی چیزها آموختیم و جا دارد هر جا فرصتی پیش می‌آید، از او یاد کنیم. وی افزود: مرحوم سیف الله یزدانی، مدیر مسئول روزنامه عصر اقتصاد هم دو چهره داشت، یکی چهره رسانه‌‌ای بود و یکی چهره علمی. کمبود چنین اشخاصی، خلأ رسانه‌های ماست. رسانه‌های ما در مباحث توسعه، عقب هستند. باید مفاهیم پیچیده فرهنگی در رسانه‌ها متبلور شوند تا فرهنگ عمومی را تعالی دهند. آقای یزدانی می‌توانست اندیشه‌های خودش را مطرح کند و روزی نیست که از او یاد نکنم.
مصطفی کواکبیان هم طی سخنانی گفت: مرحوم دعایی، جذب حداکثری و دفع حداقلی داشت. همه جانبه‌‌نگر بود و ما هم اگر می‌خواهیم نام نیکی از خود به جا بگذاریم باید چنین روحیه‌ای داشته باشیم. وی برخی مسائل مربوط به صنف روزنامه‌نگاری را برشمرد و از مدیرکل مطبوعات داخلی وزارت ارشاد درخواست کرد که پیگیر این مسائل باشند.
در ادامه، منصور مظفری مدیر مسئول روزنامه آفتاب یزد بیان کرد: آقای عبداللهی دست خالی دو روزنامه آرمان امروز و آرمان ملی را به ثبت رساند. مردم این دو روزنامه را مردمی می‌بینند نه صرفا اصلاح‌طلب.
در پایان ایمان شمسایی، مدیرکل مطبوعات داخلی وزارت ارشاد اظهارکرد: یک حلقه مفقوده در عالم مطبوعات، فقدان نظام صنفی است. ما نمی‌دانیم چند خبرنگار داریم. امور حمایتی ما از خبرنگاران از طریق سایتe-reserch پیگیری می‌شود. بحث نظام رسانه‌ای الان در کمیسیون فرهنگی دولت مطرح شده است. برای حمایت از رسانه‌ها هم پیشنهادهایی به دولت داده‌ایم که مستلزم تعاملات بین بخشی است و اگر عملی شوند، اتفاقات خوبی برای همکاران رسانه خواهد افتاد.
در پایان، به خانواده‌های مدیران مسئول فقید، هدیه‌ای به رسم یادبود اهدا شد.