به اعتقاد محققان، در آینده، جهان انسان‌محور جای خود را به ماشین‌های هوشمند و هوش مصنوعی خواهد داد و بسیاری از مشاغل کلاسیک از بین می‌روند و لازم است از هم‌اکنون مراکز آموزشی و تحقیقاتی کشور برای سازگاری با عصر دانش‌های نوین آماده شوند.
پروفسور قاسم آهنگری، متخصص ایمونوژنتیک و استاد تمام دپارتمان ژنتیک پزشکی پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری در گفتگو با ایسنا، درباره این پرسش که آینده در حوزه علم و فناوری‌های نوین و جایگاه اقتصادی علوم در آینده چگونه خواهد بود؛ گفت: امروزه پیش‌بینی در مورد آینده با توجه به سرعت بالای پیشرفت در حوزه علوم و فنون بسیار مشکل است، در صورتی که در گذشته ما یک الگوی تکراری شغلی و سرمایه‌گذاری داشتیم و نسل‌های قبل با یک مقدار کم و بیش تفاوت، روند زندگی گذشته را ادامه می‌دادند.
وی ادامه داد: به طور مثال فرزندان، دنباله‌رو شغل و روند زندگی پدران خود بودند، ولی الان نمی‌توانیم با این روند ابرسرعت پیشرفت تکنولوژی در علم و فناوری، بر اساس تجربیات گذشته پیش‌بینی کنیم، ولی می‌توانیم با مروری بر سیر تحولاتی که انجام شده است، برنامه‌ریزی نوینی در حوزه آموزش، تحقیقات و فناوری، تجارت، سرمایه‌گذاری و کسب و کار در تمامی حوزه‌های تخصصی انجام داد.
آهنگری خاطر نشان کرد: از این رو برای پاسخ به پرسش فوق می‌بایست به سیر تحولات علمی در انتهای قرن نوزدهم و قرن بیستم که در این محدوده زمانی عصر انقلاب علمی در تمامی حوزه‌های علوم و فنون نامیده می‌شود، رجوع شود. در طی این دوران انسان ماشین‌های مکانیکی را برای به‌کارگیری در این انقلاب علمی و تغییر و تحول، ساخت و اتوماسیون مکانیکی وارد بازار کرد، به گونه‌ای که حتی علوم پزشکی را از فرآیند تشخیص تا درمان تحت تأثیر خود قرار داده است.
وی گفت: در انتهای قرن بیستم و با شروع عصر فضا در دهه ۱۹۶۰؛ عصر کنترل ماشین و یا Automation، ایده ساخت این ماشین‌های هوشمند از سوی سازمان فضایی امریکا (ناسا) بر اساس نیازمندی‌های خود در کنترل فضاپیماها مطرح شد، در حالی که انسان قادر به انجام و کنترل ماشین نبود.
استاد ژنتیک پزشکی ادامه داد: در ملاقاتی که با پروفسور Sydney Brener، برنده جایزه نوبل و رئیس بخش پزشکی فضایی ناسا و طراح بیولوژیک فضاپیمای آپولو ۱۱و همچنین مهندس کنترل آپولو ۱۱داشتم، توضیح داد که نخستین تجربه عملی بشر در زمینه کنترل ماشین، با طراحی آپولو ۱۱بود.
در آن زمان برای کنترل فضاپیما نیاز به سخت‌افزار و نرم‌افزار کامپیوتری بود اما فضایی به اندازه یک اتاق که «اتاق کامپیوتر» نامیده می‌شد، وجود داشت و یکی از عمده مشکلات «پروفسور فون براون» (پدر موشک‌های بالستیک و فضاپیماها)، طراحی و جاگذاری اتاق کامپیوتر در آپولو ۱۱بود. حال آن‌که امروزه یک موبایل چندین برابر کارایی بیشتری نسبت به اتاق کامپیوتر
آپولو ۱۱دارد.
آهنگری اظهار کرد: پس از مأموریت آپولو نزدیک به نیم قرن مجددا مرکز فضایی کندی امریکا فعال شد و برنامه سفر مجدد انسان به کره ماه توسط سازمان فضایی امریکا که زمینه‌ساز سفر انسان به مریخ است، تحت برنامه آرتمیس (Artemis) مطرح شد و از یک دهه قبل با هزینه چندین میلیارد دلاری در سه فاز شروع شده است. این دفعه محققان با استفاده از فناوری‌های نوین در حوزه مهندسی و پزشکی امیدوارند ریسک خطرات حضور انسان در فضا را به طور چشمگیری کاهش دهند. بر این اساس در مرحله آرتمیس ۱با استفاده از موشک غول پیکر SLSسامانه کپسول اوریون برای رصد اطلاعات کامل به ماه ارسال خواهد شد.
وی با بیان اینکه در سال ۲۰۲۴، فاز دوم آرتمیس ۲انجام می‌شود، اضافه کرد: در این سفر فضانوردان برای سفر به ماه آماده‌ می‌شوند و در مدار ماه قرار می‌گیرند. برای برنامه بعدی سال ۲۰۲۵که فاز سوم پروژه آرتمیس ۳انجام خواهد شد، با اجرای این پروژه بعد از حدود نیم قرن که ابتدا آپولو ۱۱سفر انسان به کره ماه را مهیا کرد، سفر مجدد انسان به کره ماه و قدم زدن در آن انجام خواهد شد و دریچه جدیدی از ورود انسان به فضا تثبیت خواهد شد. این موفقیت فرصت جدیدی برای خلق فناوری‌های فوق پیشرفته با استفاده از مواد و خواص مواد موجود در فضا است.
به عقیده این متخصص ایمونوژنتیک، شروع قرن بیست و یکم یا هزاره سوم و عصر انفجار علمی، با نوآوری و سرعت شگفت انگیز خود در حال وقوع است. فناوری‌های نوین شاخص در هزاره سوم «علوم زیستی» یا بیوتکنولوژی و در مرتبه دوم «هوش مصنوعی» یا ماشین‌های هوشمند خواهد بود.
آهنگری اختراع نانو چیپ را انقلاب دیگری در علوم دانست و اضافه کرد: نانو چیپ یا نانو ریزآرایه توسط دانشمند تایوانی دکتر «موریس چانگ»، فارغ التحصیل دانشگاه استنفورد و بنیانگذار شرکت نیمه هادی تولید چیپ TSMCدر سال‌های اخیر اختراع شده است که در حال حاضر تکنولوژی نانو چیپ‌های ۱۰به توان منهای ۹را تولید می‌کند و انقلاب عظیمی را در صنایع مختلف از جمله در حمل و نقل، لوازم خانگی، ماشین آلات، هوافضا و همچنین در علوم پزشکی اعم از تشخیص و درمان ایجاد خواهد کرد. نانو کامپوزیت‌ها نیز مقاومت مواد و سبکی را به ارمغان آوردند، به‌ویژه در صنایع هوافضا تحول عظیمی ایجاد کردند.
وی توضیح داد: در علوم پزشکی و کاربرد ماشین هوشمند، نورولوژیست آمریکایی با پیوند ریزآرایه به عصب دست خود و اتصال آن به دست رباتیک تحول عظیمی در انتقال شبکه‌های عصبی و خوانش یا پردازش آن توسط ربات انجام داد.
این خوانش اطلاعات بیولوژیک صادر شده از مغز انسان توسط ربات و اجرای آن در دست رباتیک صورت گرفت. این محقق امریکایی در مرحله دوم ربات را به آزمایشگاه انگلستان منتقل کرد و شگفت‌انگیز اینکه با صدور فرمان مغزی به دست خود در آزمایشگاه نورولوژی امریکا، پیام از طریق ماهواره‌ به ربات مستقر در آزمایشگاه رباتیک انگلستان ارسال شد و دست ربات، حرکتی با همان «تونیسیتی» انجام داد و مرحله بعد برعکس، ربات پیام عصبی را از طریق هوش مصنوعی به دست بیولوژیک در امریکا با همان «تونیستی» ماهیچه منتقل کرد.
این محقق پژوهشگاه زیست‌فناوری خاطر نشان کرد: مجموعه توضیحاتی که ارائه کردم، مبتنی بر گواه عمیق تحولات جدید در حوزه علوم و فناوری بیوتکنولوژی و هوش مصنوعی است که در آینده نزدیک این ماشین‌های هوشمند جایگزین عملکرد مکانیکی انسان در صنعت خواهند شد و این ماشین‌ها نه تنها استفاده از الگوریتم‌ها و کدها و مأموریت محوله را انجام خواهند داد، بلکه از طریق گفتمان بین ماشین و مغز، اموری چون سرمایه‌گذاری، کنترل بازار کار و علوم و فنون حتی در دانشگاه‌ها را بر عهده می‌گیرند. بنابراین لازم است آموزش‌های کلاسیک در تمامی سطوح و علوم مختلف بر اساس این تحولات مورد بازبینی قرار گیرند؛ زیرا در آینده نزدیک بازار شغلی و سرمایه گذاری و غیره نه تنها دچار تحول کیفی بلکه دچار تحول آن چنان سریعی خواهند شد که خیلی از مشاغل از بین خواهند رفت؛ همچنان که در قرن گذشته این اتفاق با شیب کندی برای مشاغل کلاسیک رخ داد.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه ملی زیست‌فناوری نمونه آن را کارخانه ولوو سوئد دانست که بیش از ۹۰درصد از نیروی کاری‌اش از طریق ربات‌ها تأمین می‌شود یا کمپانی تسلا در حوزه Automationحمل‌ونقل از دست رفتن میلیون‌ها شغل را پیش‌بینی می‌کند.
واقع جهان انسان‌محور، دیگر جایگاه سابق خود را نخواهد داشت و بحران‌های بزرگی در راه است و در این بین کشورهای صاحب فناوری‌های فوق پیشرفته به علت پیشتاز بودن در سیاستگذاری و سرمایه‌گذاری در این تکنولوژی‌های مدرن، می‌توانند جامعه خود را با شرایط ایجادی، وفق دهند.
وی با تأکید بر اینکه حوزه علوم زیستی و بیوتکنولوژی با به واقعیت پیوستن تکنولوژی Bionic و Cybernetic از این قاعده مستثنی نیست، ادامه داد: به‌ویژه در علوم اعصاب و در صنعت پزشکی Bionic و Cyberneticدسترسی به ماشین‌هایی با هوش و ضریب تصمیم گیری، قدرت تفکر، ارتباط سریع و احساسات بالا دور از ذهن نیست.
آهنگری، نمونه این فناوری‌ها را شبکه عصبی هوش مصنوعی و ربات‌های هوشمند در حوزه پزشکی دانست که در بحران بیماری کرونا، توانمندی خود را در طراحی و ساخت واکسن‌های نوین RNAبه اثبات رساندند.
این محقق اضافه کرد: شبکه عصبی Deep Mindامروزه کارایی بسیار زیادی در هوش مصنوعی و پیش بینی حالت‌های مختلف مولکول‌ها دارد، به طور مثال در طراحی واکسن‌های نسل جدید، ساختار آنتی‌ژن‌ها که پروتئینی هستند را می‌توان پیش‌بینی و بهترین ایمونوژن برای تهیه واکسن موفق را طراحی کرد. این امر پیشرفت مهمی در مقابله با بیماری‌های عفونی و تولید واکسن محسوب می‌شود.
وی تأکید کرد: مطمئنا چنین فناوری‌های پیشرفته و انحصاری با کاربرد وسیع و سرعت بالا و هزینه کم برای سرمایه‌گذاری‌های کلان، تغییر جایگاه موجود در زیست بوم علوم مهندسی، پزشکی، اشتغال و فرهنگ را ایجاد خواهند کرد. روند استفاده از ماشین‌های هوشمند به سرعت جایگاه ویژه‌ای در تمامی سطوح می‌یابند.
به بیان دیگر دنیای نه چندان دور، دنیایی مدرن با نقش کمرنگ انسان در تمام سطوح و حضور پررنگ ماشین‌های هوشمند در تمامی شئونات زندگی خواهد بود.