سرویس شهرستان ها:مدتی از جنجال تخریب‌های مرمتی گنبدهای مسجد جامع عباسی و مسجد شیخ لطف الله در میدان نقش جهان اصفهان نگذشته و فعالان میراث فرهنگی و ایران‌دوستان از نابلدی در مرمت این دو بنای باشکوه صفوی زیر نظر وزارت میراث فرهنگی، همچنان در بهت و حیرت هستند که در اقدامی تازه اداره میراث فرهنگی و گردشگری اصفهان طرح جان‌پناه پل تاریخی خواجو را آغاز کرده است.
ماجرا به سفر اخیر وزیر میراث فرهنگی و گردشگری به اصفهان بازمی گردد که عزت الله ضرغامی در بازدید از پل خواجو با اشاره به شکایت یکی از حادثه‌دیدگان سقوط از پل خواجو، بر اهمیت اجرای پروژه جان‌پناه در این پل تأکید کرد.
اکنون ۴ سال پس از اجرای طرح جان‌پناه در پل تاریخی سی و سه پل، اداره میراث فرهنگی و گردشگری اصفهان به رغم نگرانی‌ها و تردید برخی فعالان میراث فرهنگی و کارشناسان درباره این پروژه با همکاری سازمان عمران شهرداری اصفهان در حال حصار کشی در بخش‌هایی از پل به منظور ایمنی گردشگران است.
اکنون ۱۷ دهانه از یال جنوب شرقی پل خواجو به منظور نصب جان‌پناه در دهانه‌های بالایی پل به محیط کارگاهی تبدیل شده است تا قسمت‌هایی از آن‌که امکان سقوط افراد در آن محل‌ها وجود دارد ایمن شود و پشت هر ستون یک میله با سیم بکسل نصب و از طرفی کف، پی‌ها و جداره‌ها به‌ویژه قلوه‌گاه‌های پل بازسازی شود.
پیش‌تر علیرضا ایزدی مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اصفهان به رسانه‌ها گفته بود که طرح جان پناه در پل خواجو، کمترین آسیب بصری را خواهد داشت و جان افراد و گردشگران هم به خطر نمی‌افتد.
یک کارشناس میراث فرهنگی در گفتگو با رسانه‌ها هم مدعی شده بود که شواهد بصری حکایت از نصب جان‌پناه‌هایی بر روی پل تاریخی خواجو در دهه‌های قبل دارد و این طرح چندبار در شورای فنی میراث فرهنگی اصفهان مطرح و انواع و اقسام جان پناه‌ها و معایب و محاسن آنها برای پل خواجو بررسی شده است.
جان پناه در پل خواجو پیشینه تاریخی ندارد
در همین باره علیرضا جعفری زند، پژوهشگر تاریخ و باستان‌شناس اصفهانی در گفتگو با مهر می‌گوید: در طول تاریخ هیچگاه جان پناهی به این شکل روی پل‌های تاریخی وجود نداشته و در مدت حدود ۴۰۰سال که از روی پل خواجو رفت و آمد می‌شده ، اتفاقی رخ نداده است.
وی با بیان این که جان‌پناه یک پدیده نو می باشد که پیش‌تر هم در پل تاریخی سی و سه پل اصفهان و با کابل کشی اجرا شده است،درباره جان‌پناه چوبی در قسمت شاه‌نشین پل خواجو تاکید می‌کند: قسمت شاه‌نشین پل از ابتدا این جان‌پناه را داشت زیرا اصلاً برای نشستن طراحی شده بود و شاه عباس دوم و همراهان او برای مراسم جشن آب‌پاشان که در تیرماه برگزار می‌شد و امثال این جشن‌ها در این قسمت پل حضور می‌یافتند اما خود پل خواجو در طول تاریخ هرگز جان پناه نداشته است.
این پژوهشگر تاریخ و باستان شناس می‌افزاید: جان‌پناه یک پدیده نو است و زمانی‌که میراث فرهنگی خواست این طرح را در سی و سه پل اجرا کند مخالفت کردیم که اجرا نشود اما در پاسخ گفتند از کابل‌های بی رنگ استفاده می‌شود که دیده نشود؛ در پل خواجو هم مشابه سی و سه پل تصمیم دارند کابل‌های بی رنگ استفاده کنند .جعفری زند درباره تأثیر سیم‌کشی‌ها بر ظاهر و معماری پل خواجو، می‌گوید: دوگانگی اداره میراث فرهنگی را در این زمینه درک نمی‌کنم زیرا درمورد یک خانه یا یک اثر تاریخی ثبت شده، می‌گویند هر گونه دخل و تصرف در این اثر تاریخی غیر قانونی است و مجازات و حد دارد اما خود میراث فرهنگی روی اثر تاریخی نظیر پل خواجو که میراثی ثبت شده است، دخل و تصرف می‌کند؛ البته می‌دانیم که فشار ارگان‌های دیگری مانند شهرداری و … روی این جریان است و میراث فرهنگی اینجا تسلیم می‌شود. میراث فرهنگی خوب می‌داند که دخل و تصرف در یک اثر تاریخی آن‌هم با متریال (مصالح) جدید، غیر قانونی است؛ بنابراین درک نمی‌کنم چگونه قانون تحت عنوان این که ممکن است افرادی از پل‌ها سقوط کنند، نقص می‌شود؟!
این باستان شناس و استاد دانشگاه تاکید می‌کند: همه جا این شرایط وجود دارد و در بناهایی که احتمال خطراتی وجود دارد به صورت پیشگیرانه تمهیداتی انجام می‌شود که اتفاقی رخ ندهد، اما اینکه سازه‌ای را به پل‌های تاریخی اضافه می‌کنند در واقع اصالت بنا را از بین می‌برد .
وی می‌گوید: در قسمت فوقانی سی و سه پل، بالای دیوارهای پل، محل عبور و مرور بوده و در آنجا یک جان پناه حدود ۶۰سانتیمتری به صورت مشبک کاری آجر در قدیم وجود داشته است که تا اواخر دوره قاجار هم بود و پس از آن به دلایلی برداشته شد و امروزه کسی بالای پل نمی‌رود زیرا درهای ورودی بسته شدند ؛زیرا فکر می‌کردند آن راهرو باریکی که بالای پل وجود دارد برای عبور و مرور ساخته نشده است.اکنون شرایط پل خواجو همینگونه است، بخش‌های پل همواره به همین شکل و بدون جان‌پناه بوده است و با وجود این که همه این سال‌ها که می‌خواستند طرح جان‌پناه را روی پل تاریخی خواجو اجرا کنند، مخالفت کردیم اکنون درحال اجراست.
جان‌پناه باید منطبق بر حفظ سازه باشد
همچنین محمد حسین ریاحی محقق و پژوهشگر تاریخ و تمدن ایرانی و اسلامی می‌گوید: یکی از مسائلی که همواره در تاریخ و فرهنگ هر کشور به ویژه در حفظ آثار مهم است ظاهر و شکل اصلی بنا است که در جذب بیننده و علاقه‌مندان می‌تواند تأثیر گذار باشد.
وی ادامه می‌دهد: پل‌های تاریخی اصفهان به ویژه پل خواجو که قدمت آن به دوره شاه عباس دوم و بیش از ۳۵۰سال قبل می‌رسد به عنوان یک اثر فاخر بین پل‌های تاریخی ایران می‌درخشد امامتأسفانه گاهی مشاهده می‌شد که رفتار برخی از عابران جلوه‌های زیبای این بنای تاریخی را مخدوش می‌کرد، مانند یادگاری نویسی با اسپری و … که این‌ها زیبایی و ظرافت اثر را تهدید می‌کرد؛ لذا احساس می‌کنم لازم است کارهایی انجام شود تا در عین حال که میراث‌های ارزشمند فرهنگی و بناهای تاریخی حفظ شود، مشکلی برای عابران هم ایجاد نشود.
ریاحی تاکید می کند: برخی کودکان و نوجوانان ممکن است گاهی بی مبالاتی کنند و با توجه به ارتفاعی که وجود دارد از پل به داخل رودخانه سقوط کنند که این مساله هم نگرانی‌هایی را به وجود می‌آورد ،لذا اگر قرار است جان‌پناه پل خواجو اجرا شود، باید منطبق با حفظ سازه، نما، استحکام پل و عدم خدشه به بنا باشد و در عین حال حفظ جان و امنیت عبور و مرور هم تضمین شود.
پژوهشگر تاریخ و تمدن ایرانی و اسلامی با اشاره به این که پل خواجو و پله‌های آن در سال‌های گذشته هم مرمت و ترمیم شده اند، ادامه می دهد: همه این موارد درخصوص پل خواجو باید با هم لحاظ شود زیرا امروزه برای حفظ آثار و بناهای تاریخی شیوه‌ها و روش‌های مختلفی وجود دارد که بدون این که به شاکله پل خدشه‌ای وارد شود می‌توان امنیت افراد را هم تضمین کرد.
ریاحی می‌گوید: باید دیدگاه صاحب نظران، دست اندرکاران اجرا، مرمتگران و کارشناسان در حفظ امنیت آثار تاریخی و مردم بررسی شود و یک اجماعی را بوجود بیاورد که همه جنبه‌ها را درباره جان‌پناه پل خواجو در نظر بگیرد.