رئیس انجمن علمی باستان‌شناسی ایران گفت: تمامی یافته‌های بندر باستانی سیراف و نیز آنچه در گنجینه موزه ملی است، در این سال‌ها بدون مطالعه و بررسی رها شده‌اند و بعضاً جامعه پژوهشی از وجود آن‌ها مطلع نیست.

به گزارش ایسنا، محمد اسماعیل اسمعیلی جلودار؛ سرپرست کاوش بندر باستانی سیراف و دبیر علمی همایش «میراث فرهنگی و هنری سیراف در پهنه خلیج‌فارس» که قرار است در بهار ۱۴۰۲برگزار شود، درباره وضعیت این بندر توضیح داد: کاوش‌‌های باستان‌‌شناسی سیراف قبل از انقلاب اسلامی ایران، مشترک توسط باستان­‌شناسان ایرانی و انگلیسی انجام گرفته و آثار و اشیاء به‌دست آمده از آن به دو موزه اصلی انگلستان (موزه بریتانیا) و موزه ملی ایران منتقل شده‌اند. پس از انقلاب در دو فصل، کاوش‌هایی در این منطقه انجام شد که بنده سرپرست هیأت باستان‌شناسی به کاوش در سیراف بودم. تمامی آن یافته‌ها و آنچه که در گنجینه موزه ملی است، در این سال‌ها بدون مطالعه و بررسی رها شده‌اند و بعضاً جامعه پژوهشی از وجود آن‌ها مطلع نیست؛ به همین سبب پیشنهاد تهیه کتاب کاتالوگ این اشیاء به پژوهشکده هنر فرهنگستان داده شد و پس از مشورت با موزه ملی ایران و استقبال رئیس کل این موزه، مقدمات انجام این مهم فراهم شد که امیدواریم پیش از زمان برگزاری همایش به انجام برسد.

به گفته این باستان‌شناس، ناآگاه بودن برخی مسؤولان و ساکنان غیربومی منطقه سیراف که برای کار در منطقه حضور دارند، از اهمیت آن حوزه، زمینه تخریب و نابودی کامل این منطقه را فراهم کرده است. اطلاع‌رسانی و آگاهی درست علمی و رسانه‌ای زمینه‌ساز حفاظت بیشتر این منطقه خواهد بود.

او ادامه داد: ظرفیت این بندر تاریخی بسیار شگفت‌انگیز است و با وجود بی‌مهری‌های متعدد به عرصه و حریم این بندر باستانی ایرانی که متأسفانه به نابودی سریع این منطقه منجر شده، همچنان اهمیت دارد. این بندر نه‌تنها دارای آثار ملموس و در خور توجه، از جمله بناهای یادمانی و یافته­‌های هنری است که از نگاه ملی حائز اهمیت است.

اسمعیلی جلودار تصریح کرد: سیراف مورد توجه پژوهشگران و متخصصان داخلی و خارجی علاقه‌مند به حوزه فرهنگ و تمدن ایرانی است و در حال حاضر متخصصان مختلف با رویکردهای بین‌رشته‌ای به‌صورت پروژه‌های مستقل با موضوع تخصصی سیراف یا مرتبط با سیراف در حال پژوهشند. برای متخصصان حوزه هنری مربوط به اواخر دوران ساسانی و نیز سده‌های نخستین اسلامی نیز سیراف به‌ویژه در حوزه ارتباطات دریایی مهم است و بدون توجه به این منطقه، موضوع ارتباطات هنری و فرهنگی خلیج‌فارس قابل خوانش و درک نخواهد بود.

دبیر علمی همایش «میراث فرهنگی و هنری سیراف در پهنه خلیج‌فارس» پیشینه همایش‌هایی که تاکنون برای این بندر تاریخی برگزار شده‌اند را چنین برشمرد: مهم‌ترین همایش در حوزه سیراف، مربوط به سال ۱۳۸۴به همت بنیاد ایران­شناسی است که از زمان برگزاری آن ۱۷سال می­‌گذرد. دیگر همایش­‌های برگزار شده نیز مرتبط با خلیج فارس بوده و بخشی از آن‌ها به سیراف اختصاص داشته است. تفاوت اصلی این همایش شاید در نوع نگاه آن به موضوع سیراف است.

وی درباره پیشینه تاریخی این بندر توضیح داد: سیراف یکی از بنادر باستانی ایران در مرکز خلیج فارس است که طبق مدارک باستان­شناسی، ‌دست‌کم از دوران ساسانیان از لحاظ تجاری با بخش بزرگی از جهانِ باستان شامل شرق افریقا، اقیانوس هند، دریای مکران، هندوستان، چین و حتی به‌صورت غیرمستقیم با کره و ژاپن در ارتباط بوده است.

او ادامه داد: ارتباط این بندر به‌ویژه در صدر اسلام گسترش چشمگیری پیدا کرد که سوابق بیشتری از آن برای مطالعه محققان و پژوهشگران به‌ویژه باستان‌شناسان در دسترس قرار دارد. بدون شک بازرگانی، رابطه مستقیمی با جنبه­‌های مختلف زندگی انسان دارد و بر این اساس نتیجه این ارتباط را می‌توان در آثار هنری، معماری، شهرسازی و دیگر جنبه­‌های آن مشاهده کرد. در واقع حجم سرمایه حاصل از این بازرگانی و حضور بازرگانان مختلف یا کالاهای آن‌ها در سیراف و پشتیبانی از هنرمندان، صنعتگران و معماران به نوعی شکوفایی هنر را با خود به همراه آورد. این آثار هنری را می‌توان در تولیدات سفالگران، ‌ فلزکاران، هنرمندان گچبری، خطاطان، کتیبه‌نویسان و در حوزه معماری و خانه­‌های اعیانی ملاحظه کرد. از سوی دیگر، کالاهای هنری وارادتی نیز خود زمینه‌ رقابت بین هنرمندان ایرانی و غیرایرانی (پارسی و غیرپارسی) را فراهم کرد و حاصل آن آثار ارزشمندی است که از سیراف در تمامی اقصی نقاط دنیا برجای مانده است و برای پژوهشگران حوزه­‌های مختلف اعم از باستان‌شناسان، پژوهشگران هنری، معماران، شهرسازان و دیگر حوزه‌­ها این فرصت مهیاست تا روی این بخش از آثار پارسی مطالعه و تحقیق انجام دهند.

این باستان‌شناس به برخی آثار به‌جامانده در سیراف، از جمله معماری خانه­‌های سیرافی، مساجد جامع و کوچک، ‌سیستم انتقال آب، شهرسازی، سنگ‌های قبور تزئینی با خطوط مختلف کوفی شامل کوفی مزهر، ‌ کوفی مورق و کوفی مشبک به همراه گونه‌های مختلف سفال منقوش ساده و سفال‌های لعابدار و نیز گچبری‌‌ها و شیشه‌های تزیینی و اشیاء فلزی و سنگی اشاره کرد و افزود: این آثار مغفول مانده‌اند و جا دارد علاوه بر باستان‌شناسان، پژوهشگران در حوزه‌های دیگر نیز توجه و مطالعات خود را بر آن‌ها متمرکز کنند.