عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: متولیان امور باید نشانه‌ها و سیگنال‌هایی به جامعه ارسال کنند که نشان دهد درصدد فراهم کردن شرایط نهادی گفتگو هستند. هنوز هم دیر نیست؛ مسئولان می‌توانند فضایی برای گفتگو در دانشگاه و جامعه فراهم کنند. این فضا می‌تواند در رسانه‌ها باشد و افراد احساس کنند که زمینه‌ای برای شنیدن صداهای مختلف وجود دارد. ضمن اینکه گروه‌های مختلف باید بازتاب خود را در رسانه‌ها ببینند.

دکتر علی جنادله در گفتگو با ایسنا، درباره چرایی و دلایل پذیرفته‌نشدن اعتراضات این روزهای دانشجویان از سوی مدیریت دانشگاه‌ها توضیح داد :دانشگاه به صورت خاص و جامعه به صورت عام با شرایط و مشکلاتی روبرو هستند؛ اما مسأله این است که بستری مشخص برای بیان اعتراض‌ها، نارضایتی‌ها و انتقادها وجود ندارد و افراد نمی‌دانند بر اساس چه قواعد و مقرراتی می‌توانند اعتراض و نارضایتی خود را بیان‌کنند، زیرا معیاری برای مسالمت‌آمیز بودن یا نبودن اعتراضات وجود ندارد.

وی افزود: عناوین متعدد و گوناگونی به نارضایتی‌ها اطلاق می‌شود که راه‌حل برون‌رفت از این نسبت دادن‌ها، تعریف و ایجاد یک بستر نهادی مشخص است. به دلیل فقدان یک بستر نهادی برای بیان اعتراضات و محدودیت‌ها برای طرح دیدگاه‌ها و نارضایتی‌ها در فضای جامعه و دانشگاه؛ رخدادهای اجتماعی، شکل انفجاری به خود می‌گیرند.

این استاد دانشگاه گفت: زمانی که اعتراضات شکل انفجاری به خود می‌گیرند، مسئولان آمادگی مدیریت‌کردن اعتراضات در زمان کوتاه را ندارند و به روش همیشگی خود مواجهه یا تعامل می‌کنند؛ به این ترتیب برچسب‌هایی که به اعترضات نسبت داده می‌شوند، بیشتر واکنشی هستند و در واقع هیچ تغییری ایجاد نمی‌کنند. به طور قطع، اعتراضات و نارضایتی‌هایی وجود دارند؛ حالا با هر عنوان و برچسبی که آن‌ها را می‌خوانند اما نکته اینجاست که این برچسب‌ها نمی‌توانند واقعیت اجتماعی را تغییر دهند.

جنادله ادامه داد: منظور از بستر نهادی برای بیان اعتراضات این است که گروه‌های مختلف فارغ از جریان‌ها بتوانند ایده‌ها، دیدگاه‌ها، نظرات و نارضایتی‌های خود را بیان کنند. اگر امتیازی برای هر گروهی فراهم شود، نمی‌توان آن را بستر نهادی نامید. بستر نهادی یعنی فضای مشخصی برای بیان دیدگاه‌ها فارغ از جریان‌ها وجود دارد.

عضو هیأت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی اظهار کرد: چنین بستری وجود ندارد و هر جریانی می‌تواند یک برچسب به اعتراضات بچسباند و با توجه به عناوین و صفت‌های اطلاق‌شده، اعتراضات را قضاوت کند.

معاون پژوهشی اسبق مرکز افکارسنجی دانشجویان (ایسپا) تأکید کرد: چاره‌ای جز گفتگو نداریم. پرسش «راه حل جایگزین گفت‌گو چیست؟» را مطرح می‌کنم و پاسخ می‌دهم که راه‌حل بدیل گفتگو، سرکوب یا آنارشی بی‌حدی است که معلوم نیست چه سرانجامی دارد. من بر این باور هستم که راه‌حلی جز گفتگو وجود ندارد اما گفتگو نیازمند ملزوماتی نهادی است که باید فراهم باشد.

وی درباره تجربه تاریخی درباره بی‌اثر بودن گفتگو گفت: در خاطره تاریخی ما این امر نهادینه شده که گفتگو نتوانسته نتیجه‌بخش باشد. چند دهه است، شاهد انسداد در حوزه‌های مختلف هستیم. این انسداد سبب شده افراد، اثربخش بودن گفتگو را باور نداشته باشند و نپذیرند .

به گفته این استاد دانشگاه، زمانی‌که ملزومات گفتگو مطرح می‌شود، متولیان امور و کسانی که از سلسه مراتب قدرت بالاتری برخوردارند باید بیشتر نشان دهند که به ملزومات گفتگو پایبند هستند و اینکه مابه‌ازاء واقعی باید وجود داشته باشد؛ یعنی نشانه‌هایی از علاقه به گفتگو در دو طرف دیده شود اما در حال حاضر، چنین شرایطی وجود ندارد. نمی‌توان اقشاری را که در بطن دانشگاه و کف خیابان حضور دارند برای گفتگو اقناع کرد. نارضایتی این قشر ماحصل طردشدگی، کنارگذاشتن، به حاشیه‌بردن و نشنیدن است. طرف مقابل باید سعه‌صدر نشان دهد تا التهاب کاهش یابد و دست به اقدامی نزند که هیجان و خشونت روز به روز شعله‌ور تر شود.

جنادله تصریح کرد: این سال‌ها، اقشار مختلف به طرق گوناگون نارضایتی خود را بیان کرده‌اند و اعتراضات تا جایی که پتانسیل داشتند، ادامه‌دار بودند. با استفاده از نیروهای امنیتی، شرایط را کنترل کردند در حالی ‌که انباشت مسائل حل نشده، کم‌کم سبب شکاف گسترده میان اقشار جامعه و سطوح مختلف قدرت می‌شود. بنابراین به عنوان یک استراتژی بلندمدت نمی‌توان به سرکوب اعتراضات نگاه کرد. نارضایتی، خاستگاه و حاملان متفاوتی دارد و این حاملان می‌توانند به هم پیوند بخورند؛ به همین دلیل، با روش‌های همیشگی نمی‌توان شرایط را مدیریت‌ کرد.

وی درباره تأثیر ورود نیروهای امنیتی و نظامی به اعتراضات دانشجویی گفت: به نظر من، مصونیت آکادمیک وجود ندارد و به صورت نمادین نشان داده می‌شود که دانشگاه، قوه عاقله جامعه است؛ به همین دلیل، انتظار می‌رود صداها و دیدگاه‌های مختلف آزادانه شنیده شوند. اما اگر قرار نیست که به مسائل در دانشگاه‌ها پرداخته نشود، پس کجا باید به مسائل بپردازند؟

این استاد دانشگاه با بیان اینکه ورود نیروی امنیتی و نظامی به دانشگاه‌ها شفاف نیست، توضیح داد: کل نهادها و تمامی سطوح باید درباره تعرض به دانشگاه‌ها واکنش نشان دهند. از دانشجویان هم انتظار می‌رود که اعتراض آنها به محوطه دانشگاه محدود شود و به خیابان سَرریز نشوند که دانشجویان این موضوع را رعایت می‌کنند. تا زمانی که تعامل، مواجهه و برخورد، مطابق با سازوکارهای درون دانشگاه نباشد و مسئولان برای کنترل اوضاع از سازوکارهای خارج از دانشگاه بهره‌ بگیرند، این موضوع واکنش طرف مقابل را هم در پی دارد؛ یعنی دانشجویان اعتراضات خود را به خیابان می‌آورند و به عرصه دانشگاه محدود نمی‌کنند.

وی افزود: وقتی بی‌قانونی از سوی مأمور قانون انجام می‌شود (منظور قانون ممنوعیت ورود نیروهای نظامی و انتظامی به دانشگاه‌ها است) نمی‌توان اننظار داشت که افراد دیگر، مقابله به مثل نکنند و محدودیت‌ها را زیر پا نگذارند .

عضو هیأت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به فقدان مصونیت آکادمیک گفت: یک نماینده مجلس تا زمانی که نماینده است از مصونیت برخوردار است و می‌تواند درباره مسائل مختلف اظهار نظر و انتقاد کند. یک فرد آکادمیک هم باید به میزانی از این مصونیت برخوردار باشد که بتواند درباره مسائل مختلف اظهار نظر کند. بحث بر سر بازی با الفاظ «مصونیت آکادمیک» یا «آزادی آکادمیک» نیست بلکه شرایط و ملزومات نهادی برای اعتراض، بیشتر مورد تأکید است. از سال ۹۶تا به امروز، درگیر اعتراضات و نارضایتی‌هایی هستیم که باید بازنگری‌های جدی درباره سازوکارهای برخورد با آن صورت بگیرد. اعتراض‌ها، بیانگر کج‌کارکردی‌ها و ناکارآمدی‌ها است. مسئولان باید از فرصت استفاده کنند و خلاءهای سطوح مختلف را اصلاح کنند.

جنادله گفت: اگر درباره ضرورت و تأثیر گفتگو به جمع‌بندی رسیده‎ ایم، باید درباره ملزومات نهادی، گفتگو کنیم. وقتی از گفتگو سخن می‌گوییم، منظور گفتگو در یک جامعه است نه خانواده. گفتگو در جامعه، نیازمند شرایط و ضوابط، حضور همزمان سازمان‌های مردم‌نهاد (سمن‌ها)، تشکل‌ها و روزنامه‌های آزاد است و اگر مسئولان به این شرایط تن دهند، می‌توانند از اعتراض‌های دوره‌ای و انفجاری جلوگیری کنند.

وی تصریح کرد: اعتراضات دانشجویی بدون تابلو مشخص انجام می‌شوند؛ زیرا به تشکل‌های دانشجویی اجازه نداده‌اند که بیانگر اعتراضات و صدای دانشجویان باشند و به صورت رسمی فعالیت کنند. حال آن‌که گروه‌ها باید بتوانند در فضای سیاسی‌اجتماعی دانشگاه‌ها فعالیت کنند؛ در چنین شرایطی، امکان گفتگو فراهم می‌شود. جامعه و دانشگاه، پتانسیل گفتگو به صورت تک به تک را ندارند؛ کاستی‌هایی وجود دارند که باید برطرف شوند.

این استاد دانشگاه با اشاره به ضرورت آزادی پس از بیان و تبعات حقوقی آن گفت: به طور طبیعی، کنشگری در تمامی جوامع با هزینه‌هایی همراه است. کسانی که دست به کنشگری می‌‎زنند، انتظار دارند با هزینه‌ها و پیامدهایی مواجه شوند اما گاه هزینه‌ها چنان سنگینند که افراد را از زندگی عادی ساقط می‌کنند.

وی افزود: متولیان امور باید نشانه‌ها و سیگنال‌هایی به جامعه ارسال کنند که نشان دهد درصدد فراهم کردن شرایط نهادی گفتگو هستند. هنوز هم دیر نیست؛ مسئولان می‌توانند فضایی برای گفتگو در دانشگاه و جامعه فراهم کنند. این فضا می‌تواند در رسانه‌ها باشد و افراد احساس کنند که زمینه‌ای برای شنیدن صداهای مختلف وجود دارد. ضمن اینکه گروه‌های مختلف باید بازتاب خود را در رسانه‌ها ببینند.بخش عمده‌ای از اعتراضات سال‌های اخیر به واسطه طردشدن و به حاشیه رفتن اقشار و نیروهای اجتماعی است. اقشار مختلف جامعه احساس می‌کنند که نادیده گرفته شده‌اند و بازتابی از خواسته‌ها و صدایشان در تریبون‌های رسمی، وجود ندارد و در بزنگاه‌هایی مثل اتفاقات اخیر خود را نشان می‌دهند.

عضو جنادله خاطرنشان کرد: بخشی از مبحث مصونیت یا آزادی اکادمیک، متوجه استادان است که باید با دانشجویان ارتباط برقرار کنند. اگر استادان بدانند که ورود به کنش‌های دانشجویی هزینه‌ دارد، به موضوع ورود نمی‌کنند. وارد نشدن آنان به اعتراضات سبب می‌شود دانشجویان به دنبال حامی بیرونی بروند و این مسأله مشکل‌آفرین می‌شود. شرایط باید به نحوی باشد که افراد تأثیرگذار به عرصه بیایند و زمینه ارتباط آنها با جامعه فراهم باشد؛ در غیر این صورت در مسیر انسداد، خفقان، آنارشی یا پوپولیسم قرار می‌گیریم که نتیجه خوبی برای جامعه ندارد.