یک کارشناس مسائل عراق با بیان اینکه با تغییر دولت و استقرار نخست وزیر جدید در عراق، به میزان قابل توجهی از اصطکاک میان دولت و گروه‌های مقاومت کاسته می‌شود، گفت: ایران می‌تواند با روش‌های جدید تجاری و تنوع صادرات، سرمایه گذاری مشترک و ارائه انواع خدمات از جمله خدمات فنی – مهندسی به گسترش روابط با عراق بپردازد و در همین حال از مسائل فرهنگی و رسانه‌ای نیز غافل نشود.
دکتر فرهاد وفایی فرد در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به تحولات سیاسی اخیر در عراق و تشکیل دولت بعد از حدود یک سال تصریح کرد: بررسی ترکیب وزرای معرفی شده نشان می‌دهد جریان صدر که از پارلمان خارج شده بود، حضوری در دولت ندارد. از میان افرادی که در چارچوب هماهنگی شیعیان حضور داشتند نیز بیشتر، چهره هایی نزدیک به گروه‌های مقاومت و الحشدالشعبی در دولت سهم دارند. نخست‌وزیر نیز در کنار ائتلاف دولت قانون نمایندگانی در دولت دارد. البته جریان «حکمت ملی»، مربوط به آقای حکیم و جریان «نصر» به رهبری آقای العبادی تقریبا نماینده‌ای در دولت ندارند.
اهل سنت و کُردها نیز مانند سابق در دولت حضور دارند.وی با بیان اینکه دولت در عراق چالش‌های متعددی در حوزه‌های داخلی، اقتصادی و سیاست خارجی دارد، افزود: سیاست خارجی کشوری مانند عراق بیش از اینکه تابع سطح کارگزارها باشد، تابع ساختارهای این کشور است. در واقع بیش از اینکه تغییر دولت‌ها در سیاست خارجی عراق تغییر ایجاد کند، منطق و گفتمانی که در سیاست خارجی این کشور حاکم است، ایفای نقش می‌کند.
اصول سیاست خارجی در عراق
این تحلیلگر مسائل عراق، «حفظ توازن»، «تنش زدایی» و «تنوع بخشی به روابط سیاسی و مبادی تامین نیازهای اقتصادی» را سه مولفه مهم در منطق سیاست خارجی عراق عنوان کرد و توضیح داد: عراق به دنبال سیاست خارجی متوازن است که براساس آن در هیچ محوری علیه محور دیگری قرار نگیرد. ضمن اینکه اگر روابط عراق را در یک دهه اخیر بررسی کنیم، خواهیم دید آن‌ها تلاش کرده‌اند با هیچ یک از همسایگان خود و حتی قدرت‌های فرامنطقه‌ای وارد تنش و رابطه خصمانه نشوند و روابط منازعه‌آلود میان برخی کشورها را با میانجی گری حل کنند. علاوه بر آن، آن‌ها طیف وسیعی از روابط سیاسی را مدنظر دارند و به لحاظ تامین نیازهای اقتصادی خود خواهان مبادی متنوع هستند.
وفایی فرد مسائل تاریخی و هویتی، ژئوپلیتیک و گفتمانی را از علل این رویکرد عراق دانست و گفت: به نظر می‌رسد گفتمان ملی‌گرایی و تفکر بازسازی در عراق در حال تقویت شدن است. در این چارچوب ما شاهد روابط اقتصادی رو به افزایش عراق با عربستان، اتصال شبکه برق آن به کشورهای حاشیه خلیج فارس و ترکیه، طرح‌های متعدد تامین برق از کشورهای دیگر غیر از ایران در کنار حفظ قراردادها با تهران و ایفای نقش در طرح «شام جدید» با حضور اردن و مصر هستیم .
وی با بیان اینکه عراق قائل به روابط طبیعی با ایران و مدیریت منازعات است، اضافه کرد: در همین چارچوب دولت جدید عراق نیز تلاش می‌کند پرونده مذاکرات ایران و عربستان را ادامه دهد، اما با توجه به اینکه روابط عربستان با آقای الکاظمی بسیار نزدیک بود، اینکه نخست وزیر جدید تا چه اندازه در ادامه آن مسیر موفق شود، مورد سوال است.
ضرورت تلاش ایران برای تعمیق مناسبات اقتصادی با عراق
این کارشناس مسائل عراق، با تاکید بر اینکه ایران باید تلاش بیشتری در تعمیق مناسبات اقتصادی خود با عراق داشته باشد، یادآورشد: در هفت ماهه اول سال جاری، میانگین ماهانه صادرات ایران به عراق به ۵۷۰ میلیون دلار رسیده است؛ در حالی که در مدت مشابه سال گذشته این عدد حدود ۷۸۰ میلیون دلار بود و این ارقام نشان می‌دهند صادرات ایران به عراق حدود ۲۶درصد کاهش داشته است.
ایران باید با روش‌های جدید تجاری و تنوع صادرات، سرمایه گذاری مشترک و ارائه انواع خدمات از جمله خدمات فنی – مهندسی به گسترش بیشتر روابط بپردازد و در همین حال از مسائل فرهنگی و رسانه‌ای نیز غافل نشود.وفایی فرد ضمن اشاره به نقش و جایگاه عراق در محور مقاومت، خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد با تغییر دولت و استقرار نخست وزیر جدید، به میزان قابل توجهی از اصطکاک میان دولت و گروه‌های مقاومت کاسته می‌شود؛ چرا که آقای «شیاع السودانی» نماینده چارچوب هماهنگی شیعیان و به گروه‌های مقاومت نزدیک است. بنابراین این شکاف به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد و دست کم در عرصه رسمی، سیاست‌هایی که پیش از این از سوی دستگاه‌های امنیتی در جهت تضعیف حشدالشعبی دنبال می‌شد، کاهش می‌یابند و یا متوقف می‌شوند.
وی اضافه کرد: اگر شرایط منطقه‌ای تغییری نکند، با توجه به همسویی نخست وزیر جدید و گروه‌های مقاومت، از تعداد و حجم عملیاتی که علیه آمریکا در عراق رخ می‌دهد، کاسته می‌شود.این تحلیلگر مسائل عراق، ضمن اشاره به اخبار منتشر شده از سوی برخی رسانه‌ها مبنی بر تلاش رژیم صهیونیستی برای رسیدن به عادی سازی روابط با عراق، تاکید کرد: اساسا در سطوح رسمی و عمومی؛ موضوع عادی سازی روابط عراق و رژیم صهیونیستی جدی نیست و خواهان چندانی در جامعه عراق و کنشگران سیاسی این کشور ندارد. با این حال این رژیم با برخی گروه‌های کُرد رابطه دارد و به نظر می‌رسد برخی از اعضای اهل سنت عراق نیز مایل به این رابطه باشند. گرچه در دوره ترامپ این موضوع پیگری می‌شد، اما بعید به نظر می‌رسد در این دوره مورد توجه جدی قرارگیرد.
وفایی فرد با بیان اینکه به نظر می‌رسد در دوره جدید روابط عراق با چین گسترش بیشتری داشته باشد، افزود: آقای الکاظمی بیشتر به دنبال گسترش روابط با آمریکا و برخی کشورهای اروپایی مانند فرانسه و خصوصا کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس بود؛ اما به نظر می‌رسد نخست وزیر جدید سیاست نگاه به شرق را بیش از گذشته دنبال خواهد کرد.
به گفته این کارشناس مسائل عراق، در شرایط فعلی آمریکا به ثبات تولید نفت در عراق نیاز جدی دارد و با توجه به حضور شرکت‌های آمریکایی در عراق، آن‌ها، موافق بروز تنش شدید در عراق نیستند؛ اما با این حال این مسائل بستگی به سرعت حرکت دولت جدید عراق به سمت چین و همکاری اقتصادی با آن‌ها دارد. آمریکا می‌خواهد توازن میان حضور شرکت‌های آمریکایی و چینی در عراق رعایت شود.
اکبر عزیزی تا سه نشه ، بازی نشه!