فرزندانمان یاد می‌گیرند که عاقل باشند یا عاقل به دنیا می‌آیند؟
بر مدار رفتارهای عاقلانه کودکان
عاصفه اله‌وردی - روان درمانگر کودک، نوجوان و خانواده
 

چقدر فرزند منطقی و کار درستی دارید؟ چند بار این فکر از مغزتان گذشته که این بچه هیچی نمی شود. فرزندتان چقدر انتظارات شما را نا دیده گرفته و شما را نا امید کرده؟ همه ما از فرزندانمان انتظار داریم که علت و معلول ها را بشناسند و به طور کامل درک کنند که چه تاثیراتی بر روی دیگران دارند. در مورد وقت و منابع مالی محدود، متعادل و با تدبیر برخورد کنند. با تمرکز بالا روی نکات ایمنی مثل بستن کمربند ایمنی دقت کنند و اوقاتی را که جلوی تلویزیون می نشینند، محدود کنند. اما فراموش می‌کنیم که این یک مهارت است و آنها باید بیاموزند. چراکه مهارت ها خود به خود به دست نمی آیند.

عاقل شدن

عاقل شدن یک فرآیند تدریجی است که مراحلی دارد وقتی والدین با کنایه می گویند: «عقلت کجاست؟» درست ترین پاسخ این است که بگوید:«دارد می آید» تدبیر داشتن یک صفت مادرزادی نیست، بلکه از طریق تجربه و تمرین به دست می آید.

همیشه اینگونه بوده‌اید؟

اگر روی خودتان تمرکز کنید می‌بینید که این روزها به خاطر تدبیر و تعقل، خودتان را تحسین می کنید. اما همیشه اینگونه نبوده اید.

آموزش ممکن است؟

آیا می‌توانیم تدبیر را یاد بدهیم و یا دست کم اصول آن را بیاموزیم تا فرزندان ما مجبور نباشند آن را از طریق تجربه های تلخ و آزمون و خطا یاد بگیرند؟ قطعاً می توانیم.

نیاز، مسبب آموزش

برخلاف مهارت مطالعه یا ریاضیات، یاد گرفتن عقل و تدبیر برنامه آموزشی مشخصی ندارد. بهترین کاری که می‌توانیم انجام دهیم این است که مواقعی را پیدا کنیم که عقل و تدبیر مورد نیاز ماست و بعد راههای کسب آن را تمرین کنیم.

فرایند فکر

یک انسان با تدبیر معمولاً تلاش می‌کند که بیش از یک نقطه‌نظر را ببیند و دورنمای مناسبی از موضوع دارد. برای این کار بچه ها باید بدانند چگونه اطلاعات لازم را به دست آورند و این اطلاعات را تنها از کتاب ها نمی توانند کسب کنند.

آموزش از راه بازی

یک بازی راه بیندازید و از بچه ها بخواهید به اطراف اتاق نگاه کنند. کف زمین دیوارها و سقف را ببیند و و هر چه را می‌بینند و مشاهده می‌کنند نام ببرند.

توجه و بررسی

اشیا مختلفی را روی میز بگذارید و از فرزندتان بخواهید خوب نگاه کند و چشم‌هایش را ببندد. یک یا دو شی را بردارید و بعد از او بخواهید اشیا جابجا شده را نام ببرد. جای آن را عوض کنید و از او بخواهید به جای شما اشیا را بردارد و از شما بپرسد.

نگاه کردن

از فرزندتان بخواهید در مسیر مدرسه به خانه همه چیز را نگاه کند و چیزهایی را که قبلا متوجه آنها نشده بود، مثلاً شاخه شکسته یک درخت یا یک نشانه علائم راهنمایی و رانندگی را بگوید.

توجه و تمرکز

دیدن بسیار مهم است یکی از مراجعانم می‌گفت:« من همه چیز را در محل کارم می‌دیدم، اما هیچ چیزی را در روابطم در خانه نمی دیدم». بعد از انجام این تمرین ها تعجب خواهید کرد که فرزندتان نام بسیاری از وسایل را در خانه و در شهر نمی‌داند.

فرایند فکر

در مورد موضوعات عادی از فرزندتان سوال کنید سوال‌هایی مثل این که:« در حیاط به طرف داخل باز می‌شود یا خارج؟ اول جوراب پای راست را می پوشی یا پای چپت را؟ چه کسی در خانه از همه آرام‌تر غذا می‌خورد؟ صبحانه چه خوردی؟ دیشب و پریشب وعده های غذایی ما چه بود؟» از او بخواهید که از شما سوالات را بپرسد و تلاش کنید گاهی وقتها درست حدس نزنید.

براورد کردن

از او سوالات حدس زدنی بپرسید. مثلاً بپرسید عرض این اتاق چقدر است؟ طول راهرو چقدر است؟ متر را بیاورید و حدس هایتان را بررسی کنید. در مورد وزن صحبت کنید و بعد حدس بزنید که وزن اشیای مختلف چقدر است. یک کامپیوتر یک کتاب، مادر، برادر و بعد هر کدام را روی ترازو وصل کنید. این فعالیت ها باعث می شود که قدرت برآورد در او افزایش پیدا کند.

بررسی کردن

قبل از سفر آیا بنزین داریم؟ از بین تخم مرغ هایی که خریدیم کدام یک ترک دارند؟ دقت کرده ای لباسی که می‌خواهیم بخریم درزهای شکافته شده نداشته باشد؟ قبل از آنکه از عرض خیابان بگذریم، چه اتومبیلی می آید؟ می توانیم آنها را عادت دهیم که این موارد را بررسی کنند.

ارزیابی کردن

طرف سالم یک سیب کرم خورده را به کودکتان نشان دهید از او بپرسید: «آیا این سیب سالم است؟» سیب را بچرخانید. این کار به بچه ها نشان می دهد که باید هر دو طرف یک موضوع را بسنجند.

code

نسخه مناسب چاپ