روز اول شهریور ماه هرسال، همزمان با زادروز بوعلی سینا، به پاس تألیفات و خدمات وی به علوم پزشکی و فعالیت‌هایش در این رشته و نیز تجلیل از پزشکان حاذق و دلسوز، روز پزشک نامگذاری شده‌است و فرصت مغتنمی است تا سیاست‌گذاران و مدیران کشورمان، عرصه‌های آموزش پزشکی و بهداشت و درمان کشور را با همفکری، همراهی و مساعدت همه مجامع و نیروهای جامعه پزشکی مورد بازخوانی و توجه قرار دهند و با برنامه‌ریزی‌های اصولی، از توانمندی‌های ملی و اجرایی خویش را در جهت حل معضلات و مشکلات جامعه پزشکی کشور و بویژه پزشکان جوان، به کار بندند.
مشکل معیشت پزشکان
دکتر علی لاریجانی ـ رئیس مجلس شورای‌اسلامی در مصاحبه با خبرگزاری مهر بابیان این مطلب که گاهی چند مورد از حقوق پزشکان متخصص را برجسته می‌کنند، اظهار داشته است: متأسفانه مردم خیل عظیم پزشکان کشور را نمی‌بینند که بعد از ۷ سال تلاش علمی، اغلب آنان برای معیشت خودشان دچار مشکل هستند و این درحالی است که رشته پزشکی نسبت به سایر رشته‌های دانشگاهی، زحمت و البته مسئولیت های بیشتری هم دارد.
وی بابیان این مطلب که در گذشته پزشکان را معمولاً حکیم خطاب می‌کردند، می‌گوید: پزشکان و حکمیان همواره مورد احترام افراد جامعه، بوده اند، حال آن‌که متأسفانه امروزپزشکان عمومی از نظر درآمد و رفاه وضع خوبی ندارند و این برای جامعه پزشکی بد است که با این شرایط زندگی کنند.
رئیس مجلس با گلایه از اینکه گاه در جامعه مطالبی درباره پزشکان گفته می‌شود که نباید به این صورت بیان شود، یادآوری می‌کند: طرح مطالبی این چنین، اسباب آزردگی خاطر پزشکان می‌شود و حق نیست که چنین صحبت‌هایی مطرح شود.
جایگاه پزشک در جامعه
دکتر بیژن صدری‌زاده ـ متخصص بیماری‌های عفونی درباره روز پزشک به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: وقتی که در تقویم رسمی کشور روزی را به حرفه خاصی اختصاص می‌دهند، هدف اصلی مسئولان این است که حرفه مزبور بهتر به جامعه شناسانده شود و در راه ارتقای اهدافی که مربوط به آن روز پراهمیت است، قدم‌های مثبت برداشته شود.
هدف از نامگذاری روز پزشک هم این است که جامعه پزشکی باردیگر در اذهان عمومی نقش بندد و پزشک که محور خدمات بهداشتی و درمانی است، جایگاه خاص خود را پیدا کند.
وی بابیان اینکه در اکثریت، کشورهای دنیا روزی را به پزشک اختصاص داده اند، می‌افزاید: همواره ۳ گروه در جامعه ما از احترام زیادی برخوردار بوده‌اند که عبارتند از پزشکان، قضات و معلمان. در گذشته پزشک به عنوان حکیم، محرم‌اسرار بیمار و فرد مورد اعتماد جامعه بود و جایگاه والایی داشته است که متأسفانه امروزه جایگاه این ۳ گروه تضعیف شده است.
رئیس انجمن بهداشت ایران در مورد علل تضعیف جایگاه پزشکان در جامعه یادآوری می‌کند: امروزه شرایط جامعه تغییر کرده است و چون همه افراد تابعی از شرایط آن هستند، به تدریج تحت‌تأثیر قرار گرفته‌اند و چون جامعه ما از معنویت به سمت مادی‌گرایی می‌رود و این مسأله روی همه اثر می‌گذارد، پزشکی هم تحت‌تأثیر این وضع قرار می‌گیرد و طبیبی که همواره به عنوان محرم بیمار مطرح بوده است، جایگاه و موقعیتش ضعیف می‌شود که در چنین شرایطی، این پزشکان هستند که باید از مادی‌گرایی اجتناب ورزند تا بتوانند جایگاه از دست رفته‌شان را بازیابند.
صدری زاده بابیان این مطلب که روابط پزشک با بیمار یک رابطه دو طرفه است، می‌گوید: پزشک باید براساس سوگندی که یاد کرده است، برای بیماران احترام و کرامت خاصی قائل شود و بیمار هم باید پزشک را محرم راز‌هایش بداند و به او اعتماد کند.
متأسفانه در دنیای امروز از هر دو طرف کوتاهی دیده شده و این مسایل خدشه‌دار شدن رابطه بیمار و پزشک را به همراه آورده است.
این عضو فرهنگستان علوم پزشکی ایران می‌افزاید: متأسفانه رسانه‌های گروهی و به خصوص صدا و سیما برای جامعه پزشکی حرمتی قایل نیستند و تصویری که از آنان می‌سازند، بسیار منفی است. در جامعه پزشکی تعدادی انگشت‌شمار پزشکانی هستند که شایستگی طبیب بودن را ندارند و با بی‌توجهی نسبت به مسئولیت و نقششان به عنوان یک پزشک، نه فقط حرمت خودشان را از دست می‌دهند، بلکه بزرگترین آسیب را به جامعه پزشکی وارد می‌کنند.
وی با بیان این مطلب که هنوز هم درصد قابل ملاحظه‌ای از پزشکان، افراد شریف و با وجدانی هستند که خودشان را وقف بیماران می‌کنند، یادآوری می‌کند: باید در وحله اول خود پزشکان و سپس بیماران و رسانه‌های گروهی بکوشند که ارتباط پزشک و بیمار را مستحکم سازند و کاری کنند که جایگاه پزشک به حال اولش برگردد، چون در غیر این‌صورت کل جامعه آسیب می‌بیند.
درمان‌های هزینه‌بر
دکتر صدری‌زاده در پاسخ به این پرسش که پزشکان باید چه کاری انجام دهند تا منجر به جلب رضایت بیماران شود، می‌گوید: همه برای تأمین هزینه‌های زندگی نیاز به مادیات دارند، ولی پزشکان باید در نظر داشته باشند که مادیات تا آن اندازه ضرورت دارد که بتوانند راحت زندگی کنند. آنان باید به یادداشته باشند که پزشکی به دلیل جایگاهش در جامعه، معنویت خاصی را می‌طلبد.
وی بابیان این مطلب که پزشکان باید بهترین درمان را برای بیماران در نظر بگیرند، می‌افزاید: پزشکان در درمان و تشخیص بیماری‌ها باید توجه داشته باشند تمامی مراجعان به آنان، متعلق به یک گروه اجتماعی نیستند، بعضی از بیماران شرایط اقتصادی مناسبی ندارند و ممکن است با توجه به بالا رفتن هزینه‌های خدمات درمانی مانند روش‌های تشخیص بیماری، قادر به استفاده از تکنولوژی و امکانات روز پزشکی نباشند و از این ناحیه آسیب بینند. متاسفانه در حال حاضر بسیاری از بیماران بر اثر ابتلا به یک بیماری شدید، زندگی‌شان را از دست می‌دهند.
رئیس انجمن بهداشت ایران یادآوری می‌کند: امروزه بیش از ۶۰ درصد از مرگ و میرها به علت بیماری‌های غیر واگیر مهم مانند انواع سرطان‌ها،سکته‌های قلبی و مغزی،دیابت،بیماری‌های مزمن ریه و حوادث رانندگی است که بسیار هزینه برند. و معمولا در این قبیل موارد، بیمار هفته‌ها باید در بیمارستان بستری شود و امکانات دولت هم محدود است.
همچنین صد در صد افراد جامعه بیمه نیستند و افرادی نه تنها از خدمات بیمه محرومند، بلکه نیازمند کمک‌های دیگران هم هستند که اگر آنان دچار بیماری‌های صعب العلاج شوند؛ تمامی زندگی‌شان را باید صرف درمان کنند. یک پزشک باید شرایط اقتصادی بیمار را
در نظر بگیرد.
به عنوان مثال، بیماری که دردمند است و به علت بیماری باید جراحی شود و خانه اش را بفروشد و عملا هم جراحی تاثیری در درمانش ندارد، این کار را انجام ندهد و این مسائل از نظر وجدانی و عاطفی باید مورد توجه پزشکان قرار بگیرد.
از طرف دیگر، مسئولان کشور هم باید در نظر داشته باشند که پزشک به سادگی تحصیل نکرده و مرارت‌های زیادی را پشت سر گذاشته است و از این رو باید زندگی‌اش تامین باشد.
وی با بیان این مطلب که اکثریت بیماران می‌اندیشند که پزشکان وضع مالی بسیار خوبی دارند، می‌گوید: تعداد انگشت شماری از پزشکان، درآمدهای نجومی دارند و برخی از پزشکان و بخصوص پزشکان عمومی، درآمدهای معمولی دارند، تا آنجا که برای تأمین مخارج زندگی به دنبال حرفه‌های دیگری می‌روند.
اهمیت پزشک خانواده
صدری زاده در مورد تخصص گرایی پزشکان می‌افزاید: در حال حاضر سیستم درمانی اکثر کشورهای دنیا بر اساس پزشک عمومی است و مردم در این کشورها در صورت بیمار شدن ابتدا به پزشک عمومی مراجعه می‌کنند و در صورتی که پزشک صلاح بداند، او را به پزشک متخصص ارجاع می‌دهد.
متاسفانه در کشور ما بیماران با یک سرماخوردگی ساده به پزشکان متخصص مراجعه می‌کنند و این کار غلط است و باعث صرف هزینه‌های گزافی برای بیماران می‌شود و در نهایت به جای این که پزشکان عمومی سطح سوادشان را بالا ببرند تا بتوانند به نیاز‌های مردم پاسخ دهند، در انزوا قرار می‌گیرند و رفته رفته جایگاهشان را از دست می‌دهند.
وی یادآوری می‌کند: در کشورهای پیشرفته هیچ بیماری نمی‌تواند مستقیماً به پزشکان متخصص مراجعه کند، بلکه ابتدا باید نزد پزشک عمومی برود و در صورت صلاحدید او، به پزشک متخصص ارجاع داده شود. زیرا اگر همه در وهله اول به پزشک متخصص مراجعه کنند، علاوه بر اینکه هزینه‌های زیادی باید بپردازند، وقت پزشک متخصص را هم که باید به درمان بیماری‌های جدی تری بپردازد، می‌گیرند.
رئیس انجمن بهداشت ایران با بیان این مطـلب که در حــال حــاضر سیستم معیوب در مانی باعث شده است که پزشکان متخصص وقت‌های طولانی مدت به بیماران بدهند، می‌گوید: مطب پزشکان معروف آنقدر شلوغ است که نمی‌توانند بیماران را به دقت معاینه و با او صحبت کند.
حال آن که هدف از معاینه فقط نوشتن نسخه نیست، بلکه پزشک باید بیمار را از تمامی جهات معاینه کند و برای او وقت بگذارد.
وی می‌افزاید: پزشک در وهله اول باید انسان محور باشد و برای بیماران احترام قائل شود. او باید تمامی مسایل درمانی را در نظر بگیرد و بهترین آن‌ها را با توجه به شرایط بیمار، برایش به اجرا بگذارد. به‌عنوان مثال، امکانات تشخیصی گران قیمت را به بیماران تحمیل نکند، زیرا به عنوان مثال شخصی که زمین خورده است، پزشک با یک عکس ساده هم می‌تواند شکستگی استخوان‌اش را تشخیص دهد، نه اینکه از همان اول گران‌ترین وسایل تشخیصی را به کار ببرد. زیرا این هزینه‌ها برای طبقات محروم جامعه کمر شکن است. برای درمان پزشک باید شرایط اقتصادی بیماران را در نظر داشته باشد.
به عنوان مثال، جراحی‌هایی که هزینه‌های زیادی را به بیمار تحمیل می‌کند و عاقبت آن هم مشخص نیست که چقدر باعث بهبودی بیمار می‌شود.
صدری زاده با اشاره به این مطلب که پزشکان ما فقط به درمان فکر می‌کنند، در حالی که سلامت بیمار یک مجموعه است، یادآوری می‌کند: اگر شخصی بیمار شد، درمان او کافی نیست، بلکه باید پیشگیری را هم در نظر گرفت. زیرا خیلی از بیماری‌ها برای خانواده و جامعه می‌توانند عوارض داشته باشند، مانند سل،جذام و ایدز و از اینرو پزشک باید به جنبه‌های پیشگیری از بیماری‌ها هم توجه خاص داشته باشد.
درد دل‌های پزشکان عمومی
علی مصاحب ـ پزشک عمومی پیرامون مشکلات این گروه از پزشکان به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: یکی از مسایل مهم و مورد انتظار از یک سازمان صنفی، به روز کردن علم و دانش پزشکان و اعضای سازمان است.
ما در بازآموزی آموخته‌ایم که چه داروهای جدیدی آمده است و می‌خواهیم آن‌ها را تجویز کنیم، اما در تجویز دارو محدودیت داریم.
وقتی بیمار نسخه را به داروخانه می‌برد، اقلامی از آن را به دلیل اینکه پزشک متخصص باید تجویز کند، از شمول بیمه خارج می‌سازند و بیمار مراجعه می‌کند که چرا داروها این‌قدر گران شده است؟ اعتماد او به ما به عنوان پزشک عمومی بیش از پیش خدشه دار می‌شود و این در حالی است که اگر ما داروهای جدید را برای بیماران بنویسیم، بیمه‌ها باید قبول کنند.
اطلاع‌رسانی حتی درباره داروهای مورد تعهد بیمه‌ها نیز صورت نمی‌گیرد. برای مثال دارویی از لیست تعهدات بیمه حذف می‌شود و ما سه – چهار ماه دارویی را تجویز می‌کنیم، و بعد می‌بینیم بیمه نسخه‌های آن را نمی‌پردازد.
تازه می‌فهمیم که برای مثال «پنتوپرازول» از پوشش بیمه خارج شده است، حال آن که قیمت این دارو با «امپرازول» یکی است و بیمار هم به آن نیاز دارد. چه کسی باید با بیمه درباره پوشش آن صحبت کند، معلوم نیست!
وی با بیان این مطلب که توجه نکردن به جایگاه اجتماعی پزشکان عمومی آزاردهنده است، می‌افزاید: در حال حاضر پزشک عمومی در مقابل دندانپزشک، دامپزشک و حتی وکیل (رشته حقوق) که با سه – چهار سال تحصیل از جایگاه اجتماعی و درآمد بالایی برخوردارند، وضع خوبی ندارد.طرح پزشک خانواده شاید می‌توانست جایگاه اجتماعی پزشکان عمومی را نیز برگرداند که متاسفانه چنین نشد. یعنی عملا با اختصاص ویزیت ۸ هزار تومانی، بیمار به دلیل مبلغ پایین ویزیت بین پزشکان عمومی برخی شهرها که به طور معمول سه تا چهار نفر بیشتر نیستند، دوره می‌افتد و آخر سر هم به متخصص در شهر بزرگ‌تر مراجعه می‌کند، بدون فرصت دادن برای اثربخشی داروهایی که پزشکان عمومی تجویز کرده‌اند؛ چون ۳۰ هزار تومان برای ویزیت متخصص پرداخته، معتقد است که او بهتر است. کاش این مبلغ اندک را هم برمی‌داشتند تا ارتباط مالی بین پزشک و بیمار را قطع کنندو وجهه تخریب‌شده پزشک عمومی بازگردد.به دلیل شرایط اقتصادی حاکم بر پزشکان عمومی، اغلب آنان مجبورند در چند جا کار کنند.
امتیازها متعلق به پزشکان مقیم تهران است
مینا کلاهی ـ پزشک عمومی هم به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: در حال حاضر مشکل اصلی ما، تعرفه‌ها است. حق ویزیت بیشتری هم از بیماران نمی‌توانیم بگیریم، چون بیمه‌ها مشکل‌ساز می‌شوند. سازمان نظام پزشکی باید از پزشکان حمایت کند.
سازمان‌های دیگر برای اعضا و زیر مجموعه‌ها فعالیت می‌کنند، ولی از پزشکان حمایت نمی‌شود. تعرفه‌های اعلام شده سال گذشته ۶هزار تومان است و بنا بود ۷۰ درصد تعرفه را بیمه بدهد و ۳۰ درصد مابقی را بیمار بپردازد.
امسال هم علیرغم این همه گرانی و تورم، وضعیت بهتر نشد که بدتر شد، تعرفه‌ها به ۸هزار تومان رسید، ولی اجاره مطب ۲ برابر شد. مشکل آنجاست که بیمه‌ها تعرفه بخش دولتی را به پزشکانی که در بخش خصوصی هستند، می‌دهند و در واقع بیمار ۷۰ درصد حق ویزیت می‌پردازد و بیمه‌ها ۳۰ درصد. بیماران هم این تفاوت را نمی‌پردازند و عملاً یارانه سلامت از جیب پزشکان عمومی پرداخت می‌شود. در شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر جمعیت از طرح عشایر روستایی استفاده می‌کنند و طرف قرارداد، پزشکان دولتی هستند و عمده بیماران به بخش دولتی با ویزیت۸ هزار تومان مراجعه می‌کنند که این وضع مغایر سیاست خصوصی‌سازی بخش سلامت است.وی با بیان اینکه هیچ‌گونه خدماتی برای پزشکان عمومی اختصاصی نشده است، می‌افزاید: برای یک وام باید دنبال کاسب و بازاری باشیم. وام نظام پزشکی هم که کافی نیست و مسکن، زمین یا هر امتیاز دیگری هم که اعلام می‌شود، برای تهران است و پزشکان شهرستان‌ها را در بر نمی‌گیرد.
بیتا مهدوی
اکبر عزیزی «اخلاق» بازیچه ورزش نیست