تلاش برای استفاده بهینه از مزیت های شبکه شرکتهای دانش بنیان برای کاهش وابستگی ها علاوه بر خودباوری به خودکفایی کشور ، در محیط نوآور وریسک پذیر هم منجر به تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی می شود.

امروزه به سبب اهمیت و جایگاه ویژه شرکتهای دانش بنیان در توسعه و پیشرفت پایدار هر کشور، نگاه ویژه وحمایتی خاص از هسته های علمی برای صنعتی شدن آنها در جهان انجام می شود. خوشبختانه در کشور ما هم با توجه به برنامه های توسعه، حرکتهای مناسبی برای حمایت ازفعالیت های شرکتهای دانش بنیان انجام شده است که می توان از ایجاد پارکهای علم وفناوری و مراکز رشد، مراکز صنایع نوین و حمایت از فعالیت های خاص نظیر تشکیل ستادتوسعه فناور های نانو و … در این زمینه نام برد.

ماحصل چنین اقدام هایی، تشکیل تعداد زیادی از شرکتهای توانمند و اثرگذار در کشور بوده است. وجودنیروهای خبره در کنار شبکه ای از شرکتهای کوچک و توانا در عرصه فناوری می تواند به عنوان موتور محرکی در شرایط ویژه به رفع مشکلات صنعتی کمک کند. این شرکتها مانندکندوی عسل با فعالیت نیروهای خود می توانند محصولی پربار برای اقتصاد کشور فراهم آورند.برنامه ریزی برای استفاده از پتانسیل شرکتهای دانش بنیان با دید توسعه درون زا و فعالیت های برون گرا مانند موتورهای کوچک ساعت می مانند که می توانند برای به حرکت درآوردن عقربه‌های بزرگ اقتصادی بکار گرفته شوند.

طبق تعریف، شرکت دانش بنیان به شرکتی گفته می شود که در زمینه گسترش و کاربرد اختراع و نوآوری وتجاری سازی نتایج تخقیق و توسعه شامل طراحی، تولید کالا و خدمات در حوزه فناوری های برتر و با ارزش افزوده بالا و برای توسعه کسب و کار بر پایه قابلیت های اعضای هیاتعلمی، پژوهشگران، کارکنان یا واحدهای فناور مستقر در مراکز تحقیقاتی شکل گرفته وفعالیت می‌کند.یکی از راههای برونرفت از شرایط پیچیده اقتصادی در هر کشور، توجه به نقش شرکتهای دانش بنیان در چرخه اقتصادی است. تلاش برای استفاده بهینه از مزیت‌های شبکه شرکت های دانش بنیان برای کاهش وابستگی ها علاوه بر خود باوری به خودکفایی کشور ، در محیط نوآور وریسک پذیر می تواند در مسیر اهداف اقتصاد مقاومتی گام بردارد.

با نگاهی اجمالی برآنچه صنایع بزرگ ما در چند سال گذشته با آن درگیر بوده‌اند، متوجه می شویم که اغلب هزینه‌های تولیدی ما به سبب هزینه های استفاده از فناوری های لازم برای تولید بوده است. این فناوری ها که خود را در قالب نرم افزارها، علم مهندسی و طراحی و … نشان داده است، به سبب نیاز به حضور در شرایط رقابتی جهانی به کشور تحمیل شده اند؛بطوری که کشورهای صاحب علم، هدفگذاری خود را بر این اساس تنظیم کرده و به جای خام فروشی، به سمت فروش دانش و فناوری با ارزش افزوده بالا روی آورده اند.

پر واضح است در صورت حمایت از شرکتهای دانش بنیان و پذیرش ریسک حرکتی این شرکتها در یک برنامه ریزی مشخص کوتاه یا بلند مدت می توان علاوه بر محصولات تولیدی، محصولات پرارزش دیگری نظیرفناوری برای صنعت آماده کرد که علاوه بر رفع نیازها و تنگناهای کشور می تواند به عنوان یک بازوی کارآفرینی در کشور مطرح شده و به علاوه ثروت نیروی انسانی درکشور را مورد استفاده قرار داده و در صورت رونق فناوری کسب و کار چنین شرکت‌هایی، سطح رفاه کلی اجتماع هم افزایش یابد.

شتاب پژوهش در مراکزتحقیقاتی کشور از جمله در پژوهشگاه صنعت نفت در دهه های اخیر بدلیل حمایت های جدی دولت ها زیاد بوده و به تبع آن در سالهای اخیر یک انباشتگی از توانمندی های علمی درمراکز تحقیقاتی حاصل شده است.

تولید علم در کشوراین باور را ایجاد کرده است که در صورت برنامه ریزی و بهره گیری صحیح از این پتانسیل علمی بتوان نتایج مطلوب تری هم برای کشور به ارمغان آورد. در پژوهشگاه صنعت نفت با توجه به لزوم برنامه ریزی برای استفاده از تولیدات علمی، حرکت به سمت تشکیل شرکتهای دانش بنیان در حوزه های مختلف در دست اقدام است. نخستین ومهمترین گام به این منظور تدوین زیرساخت های مقرراتی است که با حمایت و توجه ویژه مدیریت عالی پژوهشگاه پیش رفته است .با توجه به مذاکراتی که در زمینه جذب سرمایه گذار به عنوان یک بازوی موثر برای مشارکت در تشکیل شرکتهای دانش بنیان شده است، نخستین شرکت دانش بنیان پژوهشگاه صنعت نفت در حوزه کاتالیست، حلال ها و پلیمرها در اواخر سال ۹۲ و با مشارکت بیش از ۳۰۰ نفر از اعضای هیات علمی و کارکنان پژوهشگاه تاسیس شد.همزمان و با عنایت به هدفگذاری پژوهشگاه، توافق تشکیل دومین شرکت دانش بنیان پژوهشگاه هم به منظورتوسعه فناوری و تجاری سازیGTL با مشارکت سرمایه گذار خصوصی در حاشیه نوزدهمین نمایشگاه نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی حاصل شد و هم اکنون براساس برنامه ریزی های انجام شده، برنامه‌ریزی های اولیه و مذاکرات با سرمایه گذاران علاقه‌مند برای تشکیل شرکتهای دانش بنیان در حوزه‌های نانوفناوری، روان کارها، طراحی و مهندسی پایین دستی، توسعه فعالیت های نرم افزاری و فعالیت‌های آزمایشگاهی بالادستی در دست اقدام است و انتظار می رود تا پایان سال ۹۳ بتوان با حمایت مدیریت، پژوهشگران و کارکنان پژوهشگاه این شرکت‌ها را تاسیس و با توجه به پتانسیل این شرکت ها، گام موثری برای رشداقتصادی، اشتغالزایی و خودکفایی در کشور برداشت.

حسین یادگاری

عضو هیات علمی پژوهشگاه صنعت نفت

شبکه اطلاع رسانی نفت و انرژی