سرویس حوادث: بحث و جدل بر سر ناایمن بودن برخی ساختمان های مسکونی و تجاری و وجود بافت فرسوده در شهرهای مختلف کشورمان بعد از وقوع حادثه در این حوزه ، آغاز می شود و پس از مدت زمان اندکی فروکش می کند و به این ترتیب همه چیز فراموش می شود، غافل از این که این بی توجهی به طور حتم در آینده نزدیک گریبان مقصران را هم خواهد گرفت و خودشان به نوعی قربانی می شوند؛ این همان اتفاقی است که برای مالک متروپل آبادان در پی ریزش این ساختمان اتفاق افتاد.

در همه کشورها ساختمان های ناایمن درپی زلزله های شدید خود را عیان و آشکار می کنند و در کسری از ثانیه به ویرانه بدل می شوند اما در کشورمان ساختمان های ناایمن به طور خودجوش! فرو می ریزند و این زنگ خطری است که کارشناسان بارها نسبت به آن تذکر داده اند ولی کمتر مسئولی را می توان یافت که اقدام اثرگذاری در حوزه مرتبط با وظایف خودش را هم انجام دهد.

ناگفته پیداست در چنین وضعی وقوع زلزله، آسیب بسیار شدیدی به ساختمان ها وارد می کند و می تواند به بحران بدل شود، بر همین اساس لازم است که موضوع ایمن سازی ساختمان ها و نظارت بر روند ساخت اصولی آن ها مورد توجه قرار گیرد.

هر فرد حقیقی یا حقوقی که در ساخت خانه‌های آسیب پذیر در مقابل زلزله دخیل و نسبت به احداث اصولی و استاندارد واحدهای مسکونی بی توجه باشد، به نوعی دچار خیانت و سبب مرگ هزاران نفر می‌شود.

زلزله رویدادی طبیعی است و فرد یا نهاد و سازمانی نمی‌تواند زمان وقوع آن را به طور دقیق پیش بینی کند و مانع از شکل‌گیری آن شود ولی با اقداماتی می‌توان میزان تلفات و خسارات ناشی از آن را به حداقل رساند.

در نیمه دوم امسال که زلزله خوی در آذربایجان غربی و کشور ترکیه اتفاق افتاد، بار دیگر رسانه‌ها و افکار عمومی درگیر اخبار و رویدادهای ناشی از این اتفاق شدند و یکی از سئوال‌های پرتکرار در این حوادث این بود که چرا در ژاپن زلزله‌های بزرگ، تلفاتی ندارد یا اگر هم داشته باشد در حد یک تا ۳ نفر است اما در ایران یا خاورمیانه وضعیت فرق دارد.

یکی از مهمترین پاسخ هایی که به سوالات مذکور از سوی کارشناسان داده شده این است که در ژاپن مهندس‌های توانمند رشته عمران اقدام به ساختمان سازی می کنند ولی در برخی کشورها نظیر ایران هر کسی از پزشک گرفته تا ورزشکار ، هنرمند و مغازه‌دار برای خودش مهندس ساختمان است.

ایران جزو کشورهای لرزه‌خیز دنیا به شمار می‌رود و گسل‌های زیادی هم در آن شناسایی شده است.کردستان از جمله مناطقی است که میزبانی گسل هایی است ،بر همین اساس باید ساختمان های آن به طور کامل در برابر زلزله ،ایمن باشند؛اما به راستی آیا این شرایط حاکم است؟

وضعیت واحدهای مسکونی ساخته شده در کردستان به ویژه در بافت های فرسوده و ناکارآمد مطلوب نیست و این واحدها به بمب‌های ساعتی تشبیه شده اند که در زمان وقوع زلزله جان هزاران نفر را خواهند گرفت؛ لذا قبل از وقوع هر حادثه ای باید به فکر برنامه‌ریزی برای مقابله و کاهش خسارت ناشی از آن بود.

شناسایی گسل های جدید

مدیرکل زمین شناسی کردستان در گفتگو با ایرنا با اشاره به این که زلزله همواره یکی از مباحث مهم جوامع علمی در دنیا است، اظهار داشت: تاکنون امکان پیش بینی وقوع این حادثه طبیعی فراهم نشده است و اگر موردی هم در این رابطه اعلام شده، در حد حرف است و واقعیت ندارد.

مهدی مرادی با اشاره به اینکه با استفاده از علم زمین شناسی عامل زلزله مشخص و میزان خطرپذیری گسل ها قابل شناسایی است، افزود: درهر جایی که گسل وجود داشته باشد زلزله هم خواهیم داشت.در ایران هم گسل هایی در مقیاس مختلف دومیلیونیوم، یک میلیونیوم، ۲۵۰هزارم و صدهزارم شناسایی شده است.

مدیرکل زمین شناسی کردستان ادامه داد: امسال سازمان زمین شناسی کشور پروژه ای با عنوان طرح تحول زمین شناسی کردستان اجرایی کرد که در این طرح ۵۳ درصد استان پوشش داده و برروی افزون بر مساحت ۵۰۰هزار و ۸۰۰کیلومتر مربع کار انجام شد.

مرادی با بیان این که با اجرای این طرح گسل های جدیدی را در استان شناسایی کردیم، ادامه داد: سال آینده، نقشه زمین شناسی در مقیاسی یک ۵۰ هزارم، شامل گسل های جدید شناسایی شده، منتشر می شود.سال آینده، نقشه زمین شناسی در مقیاسی یک ۵۰هزارم، شامل گسل های جدید شناسایی شده، منتشر می‌شود .البته فقط شناسایی گسل مهم نیست چرا که برخی از آن ها غیرفعال هستند و خطری ندارند، پس آنچه حائز اهمیت بوده، میزان خطرپذیری گسل ها است .لذا نیاز است متخصصان در قالب طرح جدید گسل ها را از نظر میزان خطرپذیری شناسایی کنند .

مدیرکل زمین شناسی کردستان در ادامه گفت: وقتی میزان حرکت گسل ها در طول سال مورد بررسی قرار می گیرد براساس داده ها و اطلاعاتی که استخراج و محدوده های با خطرپذیری بالا شناسایی می شود و اینگونه می توان از احداث مراکز حساس در این محدوده ها جلوگیری کرد.

معاون شهرسازی و معماری اداره کل راه و شهرسازی کردستان هم با اشاره به این که زلزله پدیده‌ای طبیعی و غیرقابل پیش بینی است، اظهار داشت: تفاوت ما با کشورهایی که کمترین آسیب را در زمان وقوع زلزله می بینند در ماهیت نگاه سیاستمداران در سطوح محلی، استانی و کشوری است.

مصطفی رضایی ادامه داد: در ژاپن زلزله با بزرگی و شدت بالا اتفاق می افتد ولی سه، چهار نفر کشته می شوند چراکه سال هاست این حادثه طبیعی به عنوان اصلی در بافت جغرافیایی این کشور پذیرفته شده است و سیاستگذاری بر این مبنا انجام می شود به همین دلیل دچار آسیب های شدید نمی شوند.

وی افزود: براساس آمار اعلام شده در کل کشور ۵.۵میلیون واحد مسکونی ناپایدار وجود دارد که ۲.۷میلیون واحد آن فاقد هر گونه سازه ساختاری هستند یعنی چهار دیواری است که سقف کاملا آزاد روی آن قرار گرفته است.

معاون شهرسازی و معماری اداره کل راه و شهرسازی کردستان با اشاره به این که هر ۱۰سال یکبار یک زلزله بالای ۶ریشتر و هر سال هم زلزله ای به بزرگی کمتر از پنج ریشتر در ایران اتفاق افتاده است ، گفت: این موارد نشان می‌دهد در پهنه خطرخیزی از لحاظ زلزله قرار داریم و این مهم به عنوان یک واقعیت ثابت در گام نخست باید توسط همه سطوح مدیران پذیرفته شود.

وی ادامه داد: اگر این مساله پذیرفته نشود و در اسناد آمایشی که تهیه می شود مورد توجه قرار نگیرد در بخش های مختلف صنعت ساختمان و حمل و نقل شاهد اتفاقات و حوادث وحشتناکی خواهیم بود.

معاون شهرسازی و معماری اداره کل راه و شهرسازی کردستان افزود : در زلزله اخیر ترکیه یکی از عوامل نجات مردم و جلوگیری از تلفات بیشتر وجود فضاهای بازشهری بود نکته ای که در کشور ما از آن غفلت شده است .

رضایی تاکید کرد: یکی از نگرانی های مسئولان ما این است که در شهری مانند سنندج زلزله اتفاق نیفتد چراکه در برخی محلات آن همچون نایسر عرض معابر بسیار کم است و در اینگونه شرایط نجات مردم و تردد ماشین آلات امداد و نجات بسیار مشکل خواهد بود .

معاون شهرسازی و معماری اداره کل راه و شهرسازی کردستان گفت: بعد از زلزله ازگله کرمانشاه خانه ها در پروژه مسکن مهر و بیمارستان و مدارس آسیب دیدند و این نشان از این بود که هنوز نسبت به چنین اتفاقاتی تجربه نگرفتیم. رضایی با بیان این که در پهنه بافت های ناکارآمد استان ۱۷۶هزار و ۷۵۰واحد مسکونی داریم، ادامه داد: در ۱۲هزار و ۷۰۰هکتار بافت فرسوده در استان، ناپایداری و فرسودگی واحدهای مسکونی به طور میانگین افزون بر ۵۵ درصد است.

معاون شهرسازی و معماری اداره کل راه و شهرسازی کردستان افزود: به عبارتی ۹۷هزار واحد ناپایدار در استان داریم که بمب های ساعتی زلزله اند و آسیب پذیرترین بخش به شمار می روند.

رضایی با بیان این که در ۹۷هزار واحد مسکونی ناپایدار استان ۳۴۹هزار و ۳۰۰نفر سکونت دارند، گفت: بیشترین آمار واحدهای مسکونی ناپایدار مربوط به سنندج با ۲۹هزار و ۱۳۰واحد است که از این تعداد هم ۱۹هزار و ۵۶۰ واحد آسیب پذیری بسیار بالایی دارند.

بنا به این گزارش یکی از مهمترین دلایل وقوع مرگ و میرهای زیاد ناشی از حوادث طبیعی نظیر زلزله در کشورمان به خیانت هایی که در ساخت و ساز واحدهای مسکونی اتفاق می افتد، بازمی گردد که امید می رود در جهت جلوگیری از وقوع چنین حوادث دلخراشی در سال‌های آینده به بحث ساخت و ساز توجه بیشتری از سوی مسئولان شود.

پنج دی ماه روزی که زلزله بم در سال ۱۳۶۹اتفاق افتاد و افزون بر ۳۷هزار نفر جانشان را از دست دادند در تقویم کشورمان به نام روز ملی ایمنی در برابر زلزله و کاهش اثرات بلایای طبیعی نامگذاری شده است تا این رخداد هیچگاه به فراموشی سپرده نشود و همواره توجه عمومی نسبت به مخاطرات طبیعی جلب شود.