ابراهیم آسکانی، نوازنده قیچک و خواننده منطقه سراوان ۳۱ مرادماه در سانحه رانندگی جان باخت. وی دومین موسیقیدان منطقه بلوچستان است که در اثر سانحه رانندگی با ماشین های سوخت جان خود را از دست می‌دهد. پیش تر و در سال ۹۰ موسی بلوچ، دونلی نوازی که اجراهایی در کشور آلمان نیز داشت بر اثر تصادف با ماشین سوخت جان خود را از دست داد.
به گزارش میراث فرهنگی، گفته می شود این تصادفات در منطقه سراوان هفتگی است و دوری راه و نداشتن امکانات مهمترین دلایل این سوانح است.
آسکانی سواد ابتدایی داشت و مانند بسیاری از فرزندان سرزمین بلوچ به دلیل بعد مسافت و دوری از مراکز آموزشی امکان تحصیل را پیدا نکرد اما در عین حال در موسیقی و خوانندگی مهارت داشت.
وی موسیقی را خوب می شناخت. موسیقی وی تلفیقی از موسیقی منطقه مکران و سرحد زمین بود. این موسیقیدان در زمان حیات خود اجراهایی در ایران و پاکستان داشت. درگذشت وی بهانه ای شد تا از یکی از پر مغزترین موسیقی های ایرانی یاد شود.
سایت رادیو فرهنگ در این مورد می نویسد: مقام‌های موسیقی در بلوچستان ، مقام سرگوری که صدای بم، مقام زیر کنکی که صدای زیر و مقام رباب که به وسیله ای به نام رباب نواخته می شود را شامل است.
موسیقی در بلوچستان انواع مختلفی دارد: نعت و غزل که همان موسیقی عرفانی بلوچستان است و سازهای به کار رفته در این موسیقی، رباب و تنبورک است. صوت و نازیک، با ترانه و آواز همراه است. آهنگ های صوت متنوع نیست و یکنواختی آشکاری در آن مشاهده می‌شود اما ترانه های صوت کاملا متفاوت است. در آهنگ های نازیک تنوع زیادی دیده می شود که در مراسم عروسی نواخته می شود. موسیقی حماسی و پهلوانی، وقایع تاریخی و حماسی بلوچستان را بیان می کند و در مجالس بزرگان توسط پهلوانان و همراهانش اجرا می شود. موسیقی درمانی که به این موسیقی به اصطلاح گواتی می‌گویند که برای درمان بیماری های روحی به کار می رود و موسیقی سپت که این نوع موسیقی توسط زیورآلات زنان نواخته می شود.
ترانه های عامیانه بلوچستان در مراسم و اعیاد، جایگاه ویژه ای دارد .مهم ترین این ترانه ها عبارتند از :
۱) سپت (صفت) به معنای پرستش و تمجید، آهنگی است که هنگام تولد نوزاد به مدت ۱۴ روز زنان آن منطقه به صورت دسته جمعی آن را می خوانند. موضوع متن این اشعار، خدا، رسول و بزرگان دین است.
۲) وربت، پس از زایمان به صورت گروهی توسط زنان خوانده می شود.
۳) شپتاکی ،اجرای این ترانه پس از وضع حمل توسط بستگان خوانده می شود و معمولا دسته جمعی و میان دو گروه از خوانندگان متناوب و به صورت سوال و جواب تعویض می شود.
۴) لار و ششگانی ،در شب ششم تولد نوزاد خوانده می شود.
۵) لیلو در حقیقت همان لالایی با آهنگی کشیده و ملایم است.
۶) سوت (صوت)، آهنگ های شاد همراه با ترانه‌هایی در مورد زیبایی های طبیعت را شامل می شود.
۷) نازیک به معنی ستایش است و برای شش شب مراسم عروسی اجرا می شود.
۸) لارو و هالو در آخرین روز مراسم عروسی اجرا می شود.
۹) شعر، آوازی است که متن آن داستان های حماسی، عشقی، وقایع تاریخی، رویدادهای اجتماعی و پند و اندرز است و در واقع نوعی داستان سرایی همراه با اجرای موسیقی است.
۱۰) زهیرک، قدیم در هنگام کار روزانه توسط زنان خوانده می شد.
۱۱) موتک یا مودک، ویژه مرثیه و مراسم عزاداری وترحیم است.
۱۲) امبا ویژه ماهیگیران است و به شکل گروهی خوانده می شود.
۱۳) گواتی، نوعی بیماری روحی است که بیشتر در زنان مشاهده می شود و با اجرای ترانه گواتی این بیماری از بین می رود.
۱۴) دمال و مالد یا پیرپتر از دیگر ترانه هاست.
همچنین در موسیقی بلوچستان سازهای منحصر به فردی استفاده می شود از جمله آلات زهی که این ساز محلی در نواحی خراسان وسیستان و بلوچستان نواخته می شود. آلات ضربی؛ دهل و دایره از سازهای ضربی هستند. قیچک؛ یکه تاز میدان بلوچی است. این ساز شبیه به کمانچه بوده با این تفاوت که کاسه ای به بزرگی کاسه تار و دسته ای کوتاه دارد. رباب؛ این ساز در نوع موسیقی عرفانی از ابزار اصلی به شمار می رود و نواختن این ساز در مراسم مولودی و موسیقی عرفانی در منطقه بلوچستان مخصوصا در منطقه پیرآباد قدمتی ۷۰۰ ساله دارد. تنبورک؛ این ساز شباهت زیادی به سه تار دارد. در نوع موسیقی حماسی، تنبورک نواز را پهلوان و در موسیقی عرفانی و صوت، تنبورک نواز به تنبورکی مشهور است. سرنا؛ مخصوص مراسم عروسی است. دهل بزرگ؛ همراه با سرنا بوده و بدنه آن چوبی است. تیمبوک، دهلک، دهل، مگرمان ،دهل بزرگ، لیوا ،سیمرغ ،بنجو ،دونلی (ساز محلی بمپور)، طشت ،کوزه و دوکر از دیگر سازهای بلوچستان است.
زاییراک غم انگیزترین ملودی در میان بلوچ هاست که از جدایی، نامهربانی یار یا از غم ایام شکوه می کند. زاییراک یا زاییریک با نوعی ملودی حزن انگیز همراهی می شود و زمانی که شما زاییراک گوش می دهید گویی در کرانة غم نشسته اید و به نت های غم انگیز ِ تکراری فلوت که با قیچاک همراه است گوش فرا می دهید، مانند موج های دریا که در آغاز خروشان اند ولی با نزدیک شدن به ساحل و فرو نشستن توفان، سرانجام در ساحل، آرام می گیرند. این موسیقی با آهنگی تند آغاز می شود و به اوج خود می رسد و به تدریج آرام و به سکوت ختم می شود.
«دونلی» اختصاصی ترین ساز بلوچ و «اسپندار»یگانه نوازنده آن
شیر محمد اسپندار، مشهورترین چهره شناخته شده موسیقی بلوچ و مایه فخر و مباهات مردم این خطه کویری است. او تنها دونلی زن ایران است. هیچ کس به‌جز او نمی‌تواند، همزمان، دو نی بنوازد. به‌کشورهای مختلف سفر کرده و برای مردم در گوشه و کنار جهان، نواخته و حالا در خانه ساده و بی‌پیرایه خود در بمپور بلوچستان زندگی می‌کند.
وی در سال ۱۳۱۰ به دنیا آمده؛ به کراچی رفته و نواختن دونلی (دو نی) را فراگرفته و به ایران بازگشته و در زادگاهش، ساکن شده است. او دارای دکترای موسیقی سنتی از کشور فرانسه است و فکر می‌کند، فرانسویان، اگرچه هم‌زبان او نیستند اما موسیقی او را بهتر از بلوچ‌ها و فارسی‌زبان‌ها درمی‌یابند.

code