بازسازی گامی مهم در فرآیند دیجیتال سازی اطلاعات
بازسازی اسناد گامی مهم در فرایند دیجیتال‌سازی کردن اطلاعات ذخیره شده در گذشته است. اسنادی که صرفاً اسکن می‌شوند، نمی‌توانند همیشه برای یک مجموعه اسناد دیجیتالی مفید و کاربردی باشند، چون کیفیت تصاویر اسکن‌شده ممکن است در حد مطلوب نباشد. با بازسازی دیجیتالی اسناد می‌توان اسناد اسکن‌شده را طوری تغییر داد که آسیب‌ها برطرف شده و لکه‌ها و خطوط حذف شوند. بدین ترتیب، یک نسخه از سند مورد نظر که به راحتی قابل خواندن است بازسازی می‌شود تا در آینده هر زمان که به آن نیاز بود اطلاعات آن به آسانی روی صفحه نمایش رایانه یا به صورت چاپ‌شده خوانش شوند. مهم‌ترین دلیل بازیابی دیجیتالی اسناد تهیه یک کپی اضافی از داده‌ها (backup)به عنوان مدرک پشتیبان است. از دست دادن سند اصلی، به‌ویژه مدرکی که جایگزین‌ناپذیر باشد، بسیار ناخوشایند است و می‌تواند یک بدبیاری بزرگ باشد، اما نداشتن یک نسخه کپی‌شده از آن به مراتب جبران‌ناپذیرتر است. اسنادی که به شیوه دیجیتالی بازسازی شده‌اند کار پژوهش و به اشتراک‌گذاری داده‌ها را تسهیل می‌کنند، چرا که دسترسی به آنها به راحتی امکان‌پذیر است.
***
یکی از راه‌های آگاهی از دوره‌های مختلف تاریخ گفتگو با افرادی است که در یک دوره به‌خصوص زندگی کرده‌اند. صحبت کردن با مردمی که به گذشته‌ای دور تعلق داشته‌اند یک عمل یک‌جانبه است، چون این افراد در حقیقت زنده نیستند و مدت مدیدی است که دیگر گوش به حرف‌های دیگران نمی‌سپارند. با این حال، اگر با صبر و حوصله به صحبت‌هایشان گوش دهیم، می‌بینیم که به درازای تاریخ حرف برای گفتن دارند. منظور از گوش دادن، خواندن تمامی واقعیت‌هایی است که انسان‌ها در قرن‌های گذشته در نامه‌ها، خاطرات روزانه، دست‌نوشته‌ها و یادداشت‌های اولیه از خود به‌جا گذاشته‌اند.
اسناد قدیمی و تاریخی در معرض عناصر محیطی به مرور فرسایش پیدا می‌کنند. برای مثال، کارتن‌هایی که مدارک کاغذی در آنها قرار دارند در زیرزمین و انبار نم برمی‌دارند یا پوشیده از خاک می‌شوند. حتی اگر عوامل طبیعی روی آنها اثر نگذارند، ممکن است در اثر یک اتفاق آسیب ببینند. یک تیم بین‌المللی از دانشمندان کشورهای ایتالیا، انگلستان و پاکستان گرد هم آمده‌اند تا دست‌نوشته‌هایی که در اثر گذر زمان مخدوش و تخریب شده‌اند را بازیابی و احیا کنند. آنها به کمک رایانه روشی را ابداع کرده‌اند تا به شیوه مجازی اسناد قدیمی را دوباره قابل خواندن کنند؛ به‌طوری که کلمات و جملات قابل‌تشخیص شوند. آنها در مقاله‌ای که در مجله علمی با دسترسی آزاد «پلاس وان»PLOS ONE منتشر کرده‌اند به تفصیل تکنیک دیجیتالی بازسازی متونی را که ابداع کرده‌اند، شرح داده‌اند.
نوشته‌های انسان‌های روزگار کهن، حال و هوای تمدن‌های باستانی را دارند. خط میخی سومری‌ها روی لوح‌های گِلی حکایت از داد و ستدهایی دارد که ۴۰۰۰ سال پیش انجام می‌شدند. همچنین، جزئیات محاسبات هندسی و شعری که درباره سقوط یک شهر سروده شده روی آنها به ثبت رسیده‌اند. اگر این نوشتارها به جای سطوح گلی روی کاغذ نگاشته می‌شدند، به احتمال زیاد از بین می‌رفتند و به دست انسان امروزی نمی‌رسیدند.
مورخانی هستند که درباره وقایع دوران باستان می‌نویسند و به قدری این کار را با مهارت انجام می‌دهند که گویی خودشان در یونان، ایران یا مصر باستان بوده‌اند. نامه‌های سربازانی که در جنگ‌های چهارصد سال گذشته شرکت کردند، تاریخچه‌ای از مهم‌ترین یا حتی کم‌اهمیت‌ترین اتفاقاتی که از زمان انقلاب صنعتی تاکنون رخ داده‌اند، همه و همه روی کاغذ به نگارش درآمده‌اند و کاغذ هم ماده‌ای است که گذر زمان آن را کهنه و متلاشی می‌کند.
در اواخر دهه ۱۹۹۰ میلادی استفاده از فلاپی‌دیسک برای ذخیره اسناد و مدارک مهم بسیار رایج شده بود. اطلاعات را چند سال به‌طور موقت در این دیسک‌های نرم مغناطیسی نگه می‌داشتند و سپس آنها را دور می‌انداختند. خوشبختانه، در سال‌های پایانی دهه ۱۹۹۰ رویدادهای حائز اهمیتی اتفاق نیافتادند که اکنون پژوهشگرها حسرت از‌دست‌رفتن اسناد مربوط به آنها را بخورند.
خوانش اسناد باستانی یا قدیمی، حتی اگر سالم مانده باشند مستلزم این است که خواننده در نقش یک متخصص رمزنگاری و رمزشکنی فرو رود تا پیام‌های رمزنویسی‌شده دست‌نوشته‌های کهن را آشکار کند.
لزوم داشتن این مهارت و نیز رمزگونه بودن نوشته‌های به‌جا‌مانده به این دلیل نیست که نگارنده آنها از روی قصد و غرض و به عمد آنها را رمزآلود نوشته است، بلکه مجموعه‌ای از عوامل از جمله میزان سواد و دانش نگارنده، خوش‌خطی یا قابل‌خواندن بودن دستخط او، قراردادهای دستور زبانی و املایی منسوخ‌شده یا کلمات اختصاری که به منظور داشتن فضای بیشتر روی کاغذ از آنها استفاده می‌شد، همه سبب می‌شوند حتی زبان مادری و بومی ناآشنا به‌نظر برسد.
اگر در یک دست‌نوشته با کمرنگ کردن جوهر، قراردادن آن در معرض رطوبت به‌منظور عریض کردن حروف کلمات یا عبور دادن رنگ از یک صفحه به صفحه دیگر تغییر ایجاد شود به‌طوری که به سختی بتوان آن را خواند، بازیابی اطلاعاتی که تا حدی محو شده‌اند کار فوق‌العاده دشواری است و جرأت زیادی را طلب می‌کند.
بازسازی دیجیتالی اسناد کمک می‌کند تا دست‌نوشته‌های بسیار قدیمی و مدارک و اسناد باکیفیت اولیه‌شان قابل‌مشاهده شوند، بدون آن که صدمه‌ای به کاغذ یا سطحی که متن رویش نوشته شده وارد آید .
یکی از وجوه تمایز این شیوه که تفاوت قابل‌توجهی با روش‌های پیشین دارد، کاربرد رنگ است. در روش متداول بازسازی دیجیتالی اسناد، یک سند مکتوب را تبدیل به یک متن سیاه می‌کنند که روی پس‌زمینه سفید قرار می‌گیرد. هدف از این کار نمایاندن متن از طریق فیلترینگ نویز و تقویت کنتراست است.
با تکنیک رنگی جدید تصویر بازسازی‌شده ظاهر سند قدیمی را حفظ می‌کند. پژوهشگرها مجموعه چند تکنیک ترجمه رنگ دیجیتالی را با مدل‌های ترکیبی که «کارل فریدریش گاوس» فیزیک‌دان و ریاضی‌دان ابداع کرده بود تلفیق کردند تا ویژگی‌هایی از متن را شناسایی و متن، کاغذ و مواد مصنوعی را از هم تفکیک کنند. این کار امکان استخراج لایه‌های مختلف اطلاعات را بر اساس تفاوت‌های طیفی ظریف فراهم می‌آورد. بنابراین، کاربر با افزودن یا برداشتن لایه‌ها پی می‌برد یک یادداشت ناخوانا، تزئینات صفحه، تمبر یا حلقه‌ای که فنجان قهوه به‌جا‌گذاشته چقدر در فهم محتوای متن لازم هستند .
در برخی موارد، با این تکنیک می‌توان ویژگی‌هایی از سند قدیمی را که ممکن بود از دست بروند حفظ کرد؛ مانند نقش آب یا واترمارک سازنده کاغذ که می‌تواند سرنخ‌های ارزنده‌ای به پژوهشگرهای تاریخ‌دان بدهد. به عنوان مثال، کارهای مشهور لئوناردو داوینچی که بسیار سالم مانده‌اند روی صفحه‌هایی نوشته شده‌اند که دارای نقش آب‌هایی از کاغذسازان متفاوت هستند. این ویژگی به تاریخ‌دان‌ها کمک می‌کند تا دست‌نوشته‌های داوینچی را به دوره‌های مختلف زندگی او تقسیم‌بندی کنند. اجرای این تکنیک با استفاده از یک رایانه رومیزی استاندارد که دارای core i5, 4GB RAM Windows 10 امکان‌پذیر است. الگوریتم آن فقط در عرض چند دقیقه به‌طور مجازی سند را خوانا می‌کند. این میزان کاربردوستی آن را به ابزاری عالی تبدیل می‌کند، هم برای پژوهشگرهای اسناد تاریخی و هم برای افرادی که سعی دارند از محتوای اسناد قدیمی خانوادگیشان سردر بیاورند.
code
اکبر عزیزی تادیر نشده،تکلیف را روشن کنید