تجربه آموزش مجازی در دوران کرونا شرایطی برای دانشگاهیان ایجاد کرد که امکان پذیرش محیط‌های آموزشی جدید را برای آنها رقم زده است. علاوه بر آن، در دنیای فعلی که فناوری در همه ابعاد زندگی رخنه کرده است، متاورس، راهکاری مناسب برای دانشگاه‌ها است تا آموزشی متفاوت و بسیار کاربردی برای دانشجویان خود به ارمغان آورند.

به گزارش ایسنا، حدود ۳سال است که شرایط زندگی در کره خاکی نسبت به قبل متفاوت شده‌است؛ دلیل این تفاوت هم ویروسی است که سرزده آمد و سبک زندگی همه انسان‌های جهان را دستخوش تغییرات کرد و نکات زیادی را به ما یادآور شد.

یکی از مصادیق این تغییر، نحوه ارائه آموزش در جهان است. چه در سطح مدرسه و چه در سطح دانشگاه. آموزش در سطح جهان به شیوه «مجازی» پیش رفت و همه دانش‌آموزان، دانشجویان و استادان با تکیه بر اینترنت و فضای مجازی، حدود ۲سال آموزش خود را پی گرفتند.

از طرفی، پیشرفت فناوری در جهان و دسترسی همگانی به اینترنت کار را برای همه آسان‌تر کرد. تجربه کرونایی آموزش در جهان نشان داد که می‌توان با تکیه بر ابعاد مختلف فضای مجازی،‌آموزش را به طرقی جدید ارائه کرد که تأثیرگذاری بیشتری هم داشته باشد.

بی‌شک، آینده آموزش در جهان در گرو پیشرفت فناوری است. اما نوع خاصی از فناوری به نام «متاورس»(Metaverse)، قابلیت ایجاد تغییر در آموزش را دارد.

متاورس چیست؟

کلمه متاورس ترکیبی از دو لغت Meta+Universeاست. واژه متا از ریشه یونانی «فراتر» گرفته شده و ورس هم از کلمه یونیورس به معنای «جهان» آمده است. از این رو از نظر لغوی metaverseرا می‌توانیم به «جهان ماوراء» ترجمه کنیم.

متاورس یک دنیای مجازی است که با ترکیب مفاهیم واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR)، به دنبال این است تا به کاربران خود این فرصت را بدهد که هر آنچه را در دنیای واقعی انجام می‌دهند، بدون نیاز به حضور فیزیکی در متاورس هم انجام دهند. در واقع می‌توان متاورس را یک جهان برتر معرفی کرد که در آن محدودیت‌های دنیای فیزیکی از بین خواهد رفت و شاید انسان‌ها بتوانند در دنیای آرمانی خود زندگی کنند.

بنابراین، در بخش آموزش می‌توان از کاربردهای خارق‌العاده متاورس منتفع شد. کاربردهای زیادی برای متاورس وجود دارد؛ از جمله موارد ذیل:

ارائه فیلم های مستند

مشاهده فیلم‌های مستند در کلاس درس، یک راه عالی برای شروع گفتگو درباره علم یا مسائل اجتماعی است. در این روش از دانشجویان خواسته می‌شود یک مستند تماشا کنند و سپس درباره آن در گروه‌های چندنفره بحث کنند یا تکلیفی معادل با آن انجام دهند.

سفر به نقاط مختلف جهان

در متاورس می‌توانیم به شهرهای مختلف سفر کنیم و مکان‌های طبیعی جهان را تماشا کنیم. در واقع می‌توانیم از طریق یک هدست واقعیت مجازی به قطب شمال و قطب جنوب برویم.

شرکت در رویدادهای علمی

در متاورس ما قادر به مشارکت و تعامل با دیگران در یک محیط اجتماعی هستیم. در یک محیط کلاسی، می‌توانیم شخصی را به معنای مجازی به کلاس خود دعوت کنیم. ما می‌توانیم یک فضای مجازی داشته باشیم برای تعاملات شخصی و اجتماعی. همچنین می‌توانیم رویدادهای ساختارمندتری داشته باشیم از جمله این که درسخنرانی‌ها یا کنفرانس‌ها یا سمپوزیوم‌ها شرکت کنیم و افراد دیگری از طریق یک آواتار مجازی با ما صحبت کنند. این خود یکی از دلایل اثبات انقلاب در آموزش با متاورس است.

انجام فعالیت‌های تناسب اندام

ارتباط بین ذهن و بدن بسیار قوی است. بنابراین کار با چیزهایی مانند فعالیت‌های تناسب اندام، حرکت بدن، مدیتیشن یا تمرکز حواس می‌تواند به دانشجویان در تمامی جنبه‌های تحصیلی و زندگی کمک کند. برخی از برنامه‌های تناسب اندام و مدیتیشن موجود در دستگاه‌های واقعیت مجازی، امکان قرارگرفتن در یک محیط که در آن می‌توان استراحت کرد را برای دانشجویان فراهم می‌کنند تا به این ترتیب در شرایط آرام‌تری تحصیل کنند.

متاورس در پزشکی

با توجه به مزایای گسترده متاورس در پیشرفت آموزش دانشجویان، دانشگاه‌های دنیا به این سمت رفته‌اند که از فناوری «متاورس» در رشته‌های گوناگون استفاده کنند. یکی از گسترده‌ترین کاربردهای متاورس استفاده از آن در رشته پزشکی است.

به‌کارگیری پلتفرم‌های متاورس یا متا در آموزش پزشکی، توانایی‌های فناورانه و آموزشی جدیدی را برای توسعه مهارت‌های دانشجویان پزشکی به ارمغان می‌آورد. در دنیای تاورس‌، دانشجو می‌تواند مراقبت از بیمار، آموختن دانش پزشکی، آموزش کار تیمی، استدلال تشخیصی و … را تجربه کند. به عنوان مثال، یکی از کاربردهای متاورس در رشته پزشکی، استفاده از فناوری MRبرای تقویت تجربه بالینی از راه دور است که توسط کارآموزان از طریق چشمان متخصص با استفاده از یک دستگاه هدست مشاهده می‌شود. این فرمت جدید به تیم‌های دانشجویی امکان می‌دهد که با بیماران، همکلاسی‌ها و استادان خود تعامل داشته باشند، در حالی که همزمان یافته‌های بالینی، تصویربرداری و مطالعات آزمایشگاهی بیمار را در کنار تخت تجسم می‌کنند.

در مطالعه دیگری، استفاده از اپلیکیشن واقعیت مجازی چند کاربره برای احیای ایست قلبی بیماران مورد استفاده قرار می‌گیرد. این برنامه به چهار کارآموز پزشکی اجازه می‌دهد تا در یک «اتاق مجازی» باشند و با هم برای مراقبت از بیمار ایست قلبی به صورت مجازی همکاری کنند. همه اینها تحت فشار زمان واقعی و تغییرات سریع حجم کار، درک سیستماتیک، مهارت‌های تصمیم‌گیری بالینی و مکانیسم‌های کار تیمی، میان بسیاری موارد دیگر ارائه می‌شود.

متاورس در مهندسی

متاورس امکان یادگیری همه‌جانبه در آموزش عالی را ترویج خواهد کرد. این موضوع در تحقیقات دقیق حوزه‌های مختلف در حال اجرا هستند.

در واقع متاورس، توسعه فناوری‌های مختلف است. این فناوری‌ها عبارتند از واقعیت افزوده، واقعیت مجازی، واقعیت ترکیبی، هوش مصنوعی، بلاک‌چین و دنیای سه‌بعدی.

بدین ترتیب با توجه به کاربردی و فنی بودن رشته‌های فنی و مهندسی، متاورس می‌تواند در رشته‌های مهندسی، کاربرد گسترده‌ای برای دانشجویان داشته باشند تا آن‌ها بتوانند از طریق ابزاری مانند هوش مصنوعی و دنیای سه‌بعدی، مدل‌سازی گوناگون در رشته خود را تجربه کنند.

اخیرا، دانشگاه پلی تکنیک هنگ کنگ (PolyU) و دانشگاه آموزش هنگ کنگ (EdUHK)، یادداشت تفاهمی برای ایجاد مرکز یادگیری همه‌جانبه و متاورس در آموزش با یکدیگر امضا کردند.

هدف این همکاری بین دو دانشگاه PolyUو EdUHKایجاد زیرساخت مشترک برای انجام تحقیقات بین رشته‌ای برای تأثیرگذاری بر آموزش است.

این مرکز به طور خاص بر این موضوع تمرکز خواهد کرد که چگونه تجربیات همه‌جانبه، از جمله تجربیات واقعیت مجازی و به طور کلی متاورس، می‌تواند پردازش شناختی، توجه، حافظه، عملکرد مغز و در نهایت نتایج یادگیری دانشجویان را تقویت کند.

متاورس در علوم انسانی

در حال حاضر دنیا به سمتی می‌رود که در رشته‌های علوم انسانی نیز از فناوری متاورس استفاده شود. به عنوان مثال،‌ دانشکده کسب و کار UPESدر هند، یک دانشگاه از راه‌اندازی اولین برنامه رشته «مدیریت کسب و کار» در نوع خود در متاورس خبر داد که به دانشجویان درک جامعی از اکوسیستم‌های متاورس، بلاک‌چین و وب ارائه می‌دهد.

این برنامه دو ساله، یک برنامه درسی دارد که با سه اصل اصلی طراحی شده است: دانش نظری درباره متاورس، تجربیات فراگیر از طریق آزمایشگاه‌های Metaو تجربه عملی با شرکت‌هایی که در عرصه متاورس کار می‌کنند.

با این تفاسیر و با تجربه ۲سال آموزش مجازی، وقت آن رسیده که ما هم مانند سایر کشورها به سمت استفاده از فناوری در آموزش عالی کشور حرکت کنیم که با توجه به توضیحات اجمالی مذکور، یکی از مصادیق آن استفاده از فناوری متاورس است.

متاورس شیوه جدیدی برای ارائه آموزش را به وجود می‌آورد. نخستین تأثیر آن در آموزش این خواهد بود که سرعت انتقال داده را در مراکز آموزشی تحت پوشش وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم به شدت بالا می‌برد.

همراه‌شدن دانشگاه‌ها با این تغییرات سریع عصر مجازی می‌تواند تأثیرات زیادی در زندگی و کار استاد، دانشجو، کارمند و محیط دانشگاه داشته باشد تا به این ترتیب زمان آزمایش مفاهیم و نوآوری در حوزه آموزش، یادگیری و پژوهش برایمان به طور چشمگیری کاهش یابد.

در دوران کرونا، همه ما استفاده از فضای آموزش مجازی را درک کردیم و یادگیری و یاددهی در فضای مجازی در نرم افزارهای گوناگون را تجربه کردیم. پس دیگر آمادگی داریم که با فراهم‌شدن زیرساخت‌های موجود، از توفیق اجباری حاصل‌شده از دوران کرونا بهره‌مند شویم و برای آموزش به دنیای ۳بعدی هم گریزی بزنیم!